«سید عباس عراقچی » دیپلمات نام آشنای کشورمان که به عنوان وزیر امور خارجه دولت چهاردهم معرفی شده است، در برنامه‌ای که به نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه داده، تاکید کرده است که دیپلماسی «فراگیر، فعال و اثرگذار» را در دستور کار خود دارد.
هماهنگی کامل میدان و دیپلماسی، حمایت همه جانبه از محور مقاومت، تعامل «عزتمندانه، کارکردگرا و فرصت محور» با اروپا، جلوگیری از بازسازی امنیتی سازی اجماعی علیه ایران در شورای امنیت و رفع شرافتمندانه تحریمها با مذاکرات هدفمند و غیر فرسایشی از جمله محورهای برنامه عراقچی برای اداره دستگاه سیاست خارجی است.
بی تردید یکی از مهم‌ترین چالش‌های اخیر در دیپلماسی ایران، روابط با آمریکا و اروپاست. سید عباس عراقچی وزیر پیشنهادی امور خارجه دولت چهاردهم که طی چند دهه تجربه مذاکره با هر ۲ را دارد و چهره‌ای آشنا، حرفه‌ای اما مصمم برای مذاکره‌کنندگان غربی است، برای باز کردن گره مناسبات با اروپا و آمریکا چه برنامه‌ای دارد؟
وزیر پیشنهادی امور خارجه در برنامه خود نوشته که «تعامل عزّتمندانه، کارکردگرا و فرصت‌محور از موضع برابر و بر مبنای احترام متقابل» را با اروپا دنبال خواهد کرد و درمورد آمریکا نیز «مدیریت تخاصم» را پی خواهد گرفت. او البته خاطر نشان کرده که در مسیر «مقابله با سیاست‌های خصمانه آمریکا و رژیم صهیونیستی» حرکت خواهد کرد.
وزیر پیشنهادی امور خارجه تاکید کرده از «تمامی ظرفیتهای سیاست خارجی برای خنثی سازی و بی اثرسازی تحریمها و کاهش هزینه‌های آنها» استفاده خواهد کرد و در جهت «رفع شرافتمندانه تحریمها، به ویژه تحریم‌های یک‌جانبه، از طریق مذاکرات جدّی، هدفمند و غیرفرسایشی، با حفظ مواضع قطعی نظام» خواهد کوشید.
دیپلماسی اقتصادی و کریدورها
توجه به حقوق و سهم ایران از کریدورها و راه‌های ترانزیت یکی دیگر از برنامه‌های عراقچی است. او در برنامه خود برای وزارت امور خارجه نوشته که برای «جلوگیری از تهی‌سازی ظرفیتهای جغرافیایی کشور، به ویژه در ۲ حوزه حمل ونقل منطقه‌ای و ترانزیت بین‌المللی و حوزه انرژی» خواهد کوشید و دیپلماسی انرژی را به طریقی موثر به کار خواهد گرفت.
«تداوم روابط مستحکم با چین و روسیه و گسترش همکاری با اقتصادهای نوظهور نظیر هند، اندونزی، آفریقای جنوبی و برزیل» ، «تسهیل مراودات تجاری و اقتصادی با همسایگان، به خصوص در نقاط مرزی» و «کمک به مهار و حل معضلات اقلیمی و زیست محیطی از مسیر همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و توجّه ویژه به دیپلماسی آب» از دیگر برنامه‌های سید عباس عراقچی در مقام وزیر امور خارجه است.
عراقچی در زمینه «دیپلماسی اقتصادی» در نظر دارد که سیاست خارجی را در مدار پیشرفت اقتصادی کشور قرار دهد و از تمام ظرفیتهای آن برای تسهیل کار و امیدبخشی به فعالان اقتصادی به ویژه بخش خصوصی استفاده کند.
سیاست همسایگی و رفع تحریمها
وزیر پیشنهادی امور خارجه در همین زمینه نوشته که سیاست حُسن همسایگی را به پیش خواهد برد، از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای (شانگهای، بریکس، اتّحادیه‌ی اقتصادی اورآسیا و دیگر سازمان‌های مشابه) حداکثراستفاده را خواهد کرد و «میدان دیپلماسی» را تا آفریقا و آمریکای لاتین و شرق آسیا گسترش خواهد داد.
در حقیقت «عبور دادن کشور از زنجیره فشارهای تحریمی»، «حمایت از ساختارها و مسیرهای موجود خنثی‌سازی تحریمها و کوشش برای گشودن بازارها و سازوکارهای جدید به منظور کاهش هزینه‌های تحریم» و «مقابله با پروژه ایران‌هراسی و امنیتی‌سازی ایران» از اولویت‌های عراقچی است.
وزیر پیشنهادی امور خارجه همچنین خواهان«دیپلماسی متوازن و کارکردی» است و «حمایت همه‌جانبه از محور مقاومت و حقوق مردم مظلوم فلسطین» را از اولویت‌های اصلی خود عنوان کرده است.
هماهنگی دیپلماسی و میدان
«بازنگری در شرح وظایف سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور» و «اتخاذ رویکرد تعاملی داخلیِ «برادرانه، مسئولانه و گفت‌وگومحور» از دیگر اولویت‌های سید عباس عراقچی در مقام وزیر امور خارجه است.
وزیر پیشنهادی امور خارجه در زمینه تحکیم امنیت ملّی بر آن است تا در هماهنگی و هم‌افزایی با دیگر قوا، نهادها و دستگاههای ذیربط، جایگاه دیپلماسی را به عنوان یکی از ابزارهای مهم تولید و مدیریت قدرت ارتقا دهد.
عراقچی «بهره‌گیری ترکیبی از عناصر مادی و معنوی قدرت از جمله قدرت سخت، قدرت نرم، قدرت هوشمند و قدرت معنایی»، «حفظ و تقویت قدرت بازدارندگی کشور در منطقه و فرامنطقه از طریق دیپلماسی فعّال منطقه‌ای و بین‌المللی و در هماهنگی کامل بین میدان و دیپلماسی» و نیز «تقویت دولتها و مجموعه های متّحد و یا همراه با ایران و گسترش و تحکیم عُمق ژئوپلیتیک کشور به ویژه در حوزه محور مقاومت» را از برنامه‌های خود عنوان کرده است.
عراقچی در برنامه خود «مقابله قاطع، موثّر و به موقع سیاسی و دیپلماتیک با کانون‌های خطرآفرین، و سیاست‌ها و تصمیم‌های تهدیدآمیز» را گنجانده و نوشته که از «بازسازی اجماع امنیتی جهانی علیه ایران به ویژه در شورای امنیت سازمان ملل متّحد» جلوگیری خواهد کرد.
نو و دیپلماسی عمومی
وزیر پیشنهادی امور خارجه بر بهره‌گیری حداکثری از «دیپلماسی سران» (سران سه قوه)، به خصوص در روابط با همسایگان تاکید دارد و قرار است از ظرفیتهای «دیپلماسی دفاعی» و «دیپلماسی اطلاعاتی - امنیتی» استفاده شایسته کند.
توجّه به کارکرد فناوری‌های نوپدید، از جمله هوش مصنوعی، به عنوان عناصر جدید قدرت در روابط بین‌الملل و نیز صیانت از برنامه هسته‌ای کشور و دستاوردهای آن از دیگر برنامه‌های عراقچی است.
در برنامه وزیر پیشنهادی امور خارجه، پیشبرد «دیپلماسی پارلمانی»، توجّه جدّی به «دیپلماسی غیررسمی»، «دیپلماسی عمومی»، «دیپلماسی رسانه‌ای» و «دیپلماسی فضای مجازی» و نیز روایت‌سازی هوشمندانه و اقناعی در جنگ شناختی دشمن هم گنجانده شده است.
سید عباس عراقچی از دهه ۶۰ و در مسئولیت های مهم دیپلماتیک حضور داشته و با پنج وزیر خارجه در دولت‌های مختلف همکاری نزدیک داشته است.
