حضور سپاه در اقیانوس‌ها؛ این موضوعی است که در رونمایی و الحاق چند وقت اخیر شناورهای نیروی دریایی سپاه شنیده می‌شود. هرچند سپاه از سال‌ها پیش با حضور تفنگداران دریایی‌اش برای حفاظت از شناورهای تجاری در دریای سرخ ماموریت داشته اما گویا شناورهای جدید سپاه با هدف اقیانوس‌پیمایی طراحی و به این یگان رزمی ملحق می‌شوند.
روز گذشته ۲ شناور رزمی - گشتی و اقیانوس‌پیمای «شهید حسن باقری» و «شهید صیاد شیرازی» با حضور سردار سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و جمعی از فرماندهان سپاه و وزارت دفاع رونمایی و وارد یگان رزم دریایی سپاه شد.
نیروی دریایی سپاه در دوران جنگ تحمیلی در ابتدا تنها دارای قایق‌های تندرو و سلاح‌های سبک بود و البته با همان شناورها هم نقش مهمی در عملیات مقابله به مثل با رژیم بعث عراق در جنگ نفتکش‌ها ایفا کرد که در ادامه به درگیری مستقیم نیروی دریایی سپاه و نیروی دریایی ارتش آمریکا در 14 مهر 1366 منجر شد. اما پس از پایان جنگ تحمیلی، نیروی دریایی سپاه به کمک متخصصان صنایع دریایی با مدنظر قرار دادن اصل سرعت در شناورها، به دنبال شناورها و موشک‌اندازها رفت و توانست به انواع شناورها در ابعاد و قابلیت‌های مختلف دست یابد. سپاه به اینجا هم خود را محدود نکرد و نسل جدیدی از شناورها را با نام شناور شهید ناظری رونمایی کرد؛ این شناور از جمله محصولاتی بود که در جهاد خودکفایی ندسا طراحی و در صنایع شهید محلاتی سپاه ساخته و اواخر شهریور ۹۵ به این نیرو تحویل شد. این شناور از طراحی ۲ بدنه یا کاتاماران بهره برده که ویژگی‌های برتری نسبت به شناورهای تک‌بدنه در اختیار قرار می‌دهد؛ استفاده از طراحی‌های جدید دوبدنه و سه‌‌بدنه و ترکیب آنها با طراحی‌های منطبق با اصول پنهانکاری راداری شناورها. در این راستا شهریور 1401 جدیدترین و مدرن‌ترین شناور جنگی نیروی دریایی سپاه با نام «شهید حاج‌قاسم سلیمانی» در خلیج‌فارس عملیاتی شد. این شناور به عنوان جدیدترین شناور رزمی ساخت ایران، خط‌شکنی واضحی در سبک و سیاق طراحی و نیز تنوع و کمیت تجهیزات و تسلیحات داشت که توسط متخصصان موسسه صنایع دریایی شهید محلاتی در سپاه طراحی و تولید شد.
ساختار بدنه این شناور مانند شناور شهید ناظری از نوع کاتاماران اما با حجم داخلی بالاتر بود تا بارگذاری تسلیحات و حمل تجهیزاتی همچون قایق تندرو و پهپادهای مختلف ممکن شود.
طراحی بیرونی بدنه شناور شهید سلیمانی هم دارای خطوط شکسته و زوایای تند بود که بازتاب راداری بدنه را کاهش می‌داد، از طرفی رنگ بدنه این شناور هم از نوع جدیدی بود که قابلیت کاستن از بازتاب راداری شناور را داراست.
نکته قابل توجه دیگر این کلاس شناور در حوزه تسلیحات بود که از نظر کمیت افزایش یافته بود؛ شناور شهید سلیمانی نخستین شناور نظامی کشور بود که به موشک‌های پدافند هوایی برد متوسط به بالا و همچنین پرتابگرهای عمودی تجهیز شده بود.
پرتابگرهای عمودی به سبب اشغال فضای سطحی کمتر، امکان به کارگیری به تعداد زیادتر روی واحدهای شناور را دارند. همچنین از ویژگی‌های پرتابگرهای عمودی عدم نیاز به هرگونه تغییر مسیر توسط واحد شناور به سمت هدف برای درگیری با آن در هر زاویه‌ای پیرامون 360 درجه شناور است، زیرا موشک پس از پرتاب توسط عملگرهای کنترلی خود تغییر مسیر لازم به سمت هدف را انجام می‌دهد و در نتیجه سرعت واکنش به دشمن بسیار بالا می‌رود. روی شناور شهید سلیمانی 12 فروند موشک عمود پرتاب پدافندی نواب نصب شده است.
به گفته مقامات نیروی دریایی سپاه، شناور شهید سلیمانی دارای موشک‌های با برد 90 تا 700 کیلومتر است، همچنین این کلاس شناور به انواعی از توپ‌های کالیبر پایین در نقش دفاع هوایی لایه آخر از جمله 4 توپ 20 میلیمتری ۳ لوله چرخان خودکار یا کنترل از داخل شناور و یک قبضه توپ 30 میلیمتری تک‌لوله مجهز است.
دست‌کم 3 توپ نصب شده جلوی شناور، هر یک دارای سامانه اپتیکی مختص خود هستند که در کنترل آتش سلاح مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک کنترل آتش، احتمال اصابت شلیک‌های این توپ‌ها به هدف بسیار بالاتر می‌رود.
همچنین در شناور کلاس شهید سلیمانی قایق‌های تندرو گشت‌زنی با سرعت نزدیک به 100 نات (180 کیلومتر بر ساعت) هم قرار دارد که به کمک یک جرثقیل نصب‌شده پشت شناور به آب انداخته یا بازیابی می‌شوند.
در ادامه روند الحاق شناورهای با بدنه کاتاماران سپاه، دی‌ماه سال جاری نیز شناور گشتی- رزمی «شهید ابومهدی مهندس» به ناوگان این نیرو ملحق شد. شناور شهید ابومهدی هر چند از جهاتی مشابه ناو شهید حاج‌قاسم سلیمانی است اما از جهات متعدد هم متفاوت با آن و در نتیجه در رده مجزایی است.
اما روز گذشته با الحاق ناوهای شهید حسن باقری و شهید صیاد شیرازی، «ناوتیپ شهید حاج‌قاسم سلیمانی نیروی دریایی سپاه» شکل گرفت. این ۲ فروند هر کدام به طول ۶۷ متر، مجهز به موشک‌های صیاد و نواب با برد‌های بلند و متوسط هستند.
به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه، برد موشک‌های سطح به سطح این شناورها بیش از ۷۰۰ کیلومتر و برد سامانه پدافند هوایی نصب‌شده روی آنها بیش از ۹۰ کیلومتر است.
همان‌طور که در بالا گفته شد این شناورها در راستای ماموریت اقیانوس‌پیمایی سپاه طراحی و تولید شدهاند و شناورهای شهید باقری و شهید شیرازی ۵ هزار و ۵۰۰ مایل دریایی معادل ۹ هزار و ۵۰۰ کیلومتر قابلیت دریانوردی دارند.
با توجه به بدنه کاتاماران بلند و پیشرفته این شناورها، دریامانی آنها افزایش یافته و با آبخور 3 و عرض 18.5 متر طراحی و تولید شدهاند.
این شناورها همچنین با سرعت ۳۲ نات دریایی حدود ۶۰ کیلومتر بر ساعت، با ۶۰۰ تن وزن و ۴ موتور، توانایی انجام رزم نزدیک در دریا را دارند و قابلیت حمل ۳ شناور موشک‌انداز و بالگرد را نیز دارند.
یکی از نکات قابل توجه این است که این شناورها می‌توانند شناورهای نفتکش و تجاری را برای حفاظت همراهی کنند و با خطوط پرشمار زاویه‌دار در بدنه «شناساگریز» هستند، به گونه‌ای که در رادار دشمن سطح مقطع آن بسیار کوچک‌تر از واقعیت نشان داده می‌شود و در بدنه به صورت عمده از آلومینیوم و آلیاژ‌های غیرفولادی استفاده شده است.
با این وجود شاید باید کم‌کم شاهد حضور شناورهای کلاس شهید حاج‌قاسم سلیمانی در اقیانوس‌ها باشیم و یاران سلیمانی دست بلند خود را از خلیج‌فارس تا اقیانوس‌ها پیش ببرند.
محمدمهدی یزدی
