«آنتونی بلینکن » وزیر خارجه آمریکا 5 سال بعد از آخرین سفر یک مقام ارشد آمریکایی به چین سفر کرد. روابط ۲ کشور در طول این 5 سال دستخوش تحولات بسیار زیادی شده است. از تلاش کاخ سفید برای فشار حداکثری به چین در دولت دونالد ترامپ تا تلاش جو بایدن برای مدیریت و احیای روابط ۲ کشور.
با وجود اشتیاق واشنگتن برای ترمیم روابط با پکن، مجموعه‌ای از رویدادها در یک سال گذشته باعث بدتر شدن اوضاع و تشدید تنش‌ها میان ایالات‌متحده و چین شد. کشف و انهدام بالن‌های چینی بر فراز آمریکا، تشدید فزاینده تنش‌ها بر سر تایوان، اختلافات میان ۲ کشور بر سر مسائل تجاری و تکنولوژیک و تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌های چینی، موانع سر راه واشنگتن برای تنش‌زدایی با پکن است تا جایی که سفر بلینکن که قرار بود ماه فوریه (بهمن سال گذشته خورشیدی) انجام شود را به تاخیر انداخت.
با وجود تنش‌های موجود، وزیر خارجه آمریکا مجبور شد با چند ماه تاخیر بالاخره به چین سفر کند و به نظر می‌رسد چاره‌ای هم جز این نداشت.
۱- اقتصاد آمریکا که طی سال‌های گذشته وضعیت چندان مطلوبی نداشته تاب تحمل تنش‌های فزاینده با یک ابرقدرت اقتصادی را ندارد و مجبور است در برابر آن دست به عصا حرکت کند. به‌رغم تعرفه‌های سنگینی که دولت ترامپ بر واردات کالاهای چینی وضع کرد، ایالات متحده همچنان واردکننده عمده کالا و خدمات از چین است؛ نشانه‌ای از میزان وابستگی بازار آمریکا به اقتصاد چین. همچنین حرکت ایالات متحده به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر طی سال‌های گذشته باعث افزایش وابستگی واشنگتن به پکن در تامین مواد معدنی مورد نیاز خود شده است. چین عرضه‌کننده ۸۰ درصد عناصر معدنی نادری است که آمریکا از آنها برای ساخت توربین‌های بادی، صفحه‌های خورشیدی، باتری خودروهای برقی، گوشی‌های همراه، کامپیوترها، تجهیزات پزشکی، سیستم‌های دفاع ملی و حتی فناوری‌های نفت و گاز استفاده می‌کند. از سوی دیگر چین در خط مقدم مبارزه برای کاهش سلطه دلار در تجارت جهانی است و با همکاری شرکای خود از جمله ایران، روسیه و برخی کشورهای دیگر مانند برزیل و هند به دنبال حذف دلار از معاملات دوجانبه و جایگزینی آن با ارزهای ملی است. چین اکنون دلار را از معاملات بورسی خود حذف کرده و با برزیل، ایران و روسیه با استفاده از ارزهای ملی معامله می‌کند. تداوم چنین روندی خطر جدی برای اقتصاد آمریکا و آغاز یک بحران جدی در این کشور است.
2- با آغاز دوره جدید رهبری شی جین پینگ و انتخاب وی برای یک دوره 5 ساله دیگر، پکن تحرکات دیپلماتیک خود را در عرصه بین‌المللی تقویت کرده، از لاک دفاعی بیرون آمده و تلاش می‌کند نقش بیشتری را در موضوعات و چالش‌های مهم برعهده گیرد. طرح صلح 12 ماده‌ای برای حل و فصل بحران اوکراین، میانجیگری در مسائل غرب آسیا از جمله حصول توافق راهبردی میان ایران و عربستان و افزایش نقش‌آفرینی در موضوعاتی نظیر مناقشه فلسطین از مواردی است که پکن طی چند ماه گذشته به آن ورود کرده است. افزایش نفوذ چین در جهان از یک سو و افول قدرت آمریکا در نظام بین‌الملل، ایالات‌متحده را به این فکر انداخته که ادامه تقابل با پکن نتیجه‌ای جز انزوای روزافزون واشنگتن در پی نخواهد داشت و آمریکا به هر نحوی شده باید اختلافات خود را با این کشور حل و فصل کند و از بروز یک تقابل تمام‌عیار با پکن جلوگیری کند. بلینکن قبل از پرواز به چین گفته بود در این سفر تلاش می‌کند از اشتباهات محاسباتی در روابط میان ۲ کشور دوری کند و روابط با پکن را به سمت یک مدیریت مسؤولانه سوق دهد.
3- تحکیم روابط پکن و مسکو در بحبوحه تنش نظامی میان ناتو و روسیه در اوکراین و اتحاد ۲ کشور با همکاری قدرت‌های منطقه‌ای برای مقابله با هژمونی آمریکا دیگر نگرانی واشنگتن است. سفر بلینکن به پکن احتمالا با هدف جلوگیری و سنگ‌اندازی در مسیر روابط فزاینده پکن - مسکو با استفاده از ابزار فشار و تهدید است. بویژه اینکه گفته می‌شود بلینکن در پکن تلاش می‌کند مقدمات دیدار شی و بایدن را در آینده نزدیک فراهم کند.
4- در شرایطی که به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2024 نزدیک می‌شویم، ایالات متحده هیچ چاره‌ای جز تنش‌زدایی با چین ندارد. با توجه به جایگاه ممتاز چین در عرصه بین‌المللی و بازی بی‌نقص پکن در عرصه دیپلماتیک، واشنگتن برای دستیابی به اهداف خود در ارتباط با چین باید امتیازات زیادی را به پکن تقدیم کند.
سیدمحسن حسینی
