یکی از راهکارهای پیش روی کشور، بررسی و استفاده از تجربه‌های کشورهایی است که به خاطر استقلال‌شان مورد تحریم‌های ظالمانه غرب قرار گرفته‌اند. از سوی دیگر، استفاده از زمین‌های حاصلخیز برخی کشورها برای کشاورزی و همین طور حوزه انرژی و پالایشگاه راهکاری جدید و قابل توجه است. برای مثال تجاربی که برخی کشورهای منطقه ما در آمریکای لاتین از آنها سود بردند از جمله گسیل داشتن رایزن‌های اقتصادی و بازرگانی که قبلا توانسته‌اند در مجموعه‌ای از کشورها مانند ونزوئلا و بولیوی پروژه‌های نفتی و گازی برای کشورهای خودشان به ارمغان بیاورند، می‌تواند برای ما نیز الگو و راهگشا باشد. به این معنا که سیاست‌های دولت باید معطوف به بهره اقتصادی از این مناطق باشد و ما می‌توانیم با استفاده از مجموعه بسته‌های سیاستی با هدف افزایش تجارت خارجی در منطقه آمریکای لاتین، بهبود معیشت برای بسیاری از بخش‌های جامعه را فراهم کنیم. در عین حال آفریقا که خود دروازه‌ای به اروپاست، متأسفانه در طول یک دهه اخیر و حتی قبل‌تر از آن در برنامه‌های سیاستمداران کشور مغفول مانده است. ما در بسیاری از کشورهای آفریقایی دفتر نمایندگی و کنسولی و سفارت نداریم و متأسفانه از پتانسیل شگرف آفریقا کمترین بهره را برده‌ایم. به نظر می‌رسد سال 1402 باید عزمی جدی برای استفاده از پتانسیل‌های موجود در این کشورها به وجود بیاید و در عین حال می‌توان با استفاده از تکنولوژی و تبلیغات موثر و حضور در این کشورها جای پای خوبی را در آفریقا به دست آورد. متأسفانه در برخی از کشورهای آفریقایی که ما هیچ دفتر نمایندگی نداریم، اساساً زمینه‌های تجارت خارجی را برای بخش خصوصی و دولتی فراهم نیاورده‌ایم. برخی تجار آفریقایی اساساً گله دارند که بازار ایران برای صادرات کالاهای آنها به ایران یا بالعکس برای آنها ناشناخته است و هیچ مرجع رسمی برای شناسایی بازارهای ایران، کالاهای ایرانی و همین‌طور نیازهای بازار ایران برای دریافت کالا و خدمات از قاره سیاه، برای آنها وجود ندارد. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با ارائه خدمات به شکل سفارت‌های مجازی و همین‌طور با معرفی شرکت‌ها، کارخانه‌ها و همین‌طور سایت‌های مربوط، بازارهای ایران و کالاهای ایرانی را هرچه بیشتر به چنین تجاری بشناساند.
متأسفانه تحرک ما در آفریقا هر روز کمتر از دیروز بوده و نیاز وافری وجود دارد برای اینکه تجارت خارجی جمهوری اسلامی رشد قابل توجهی پیدا کند و تأثیرات آن در جامعه برای رفاه و معیشت مردم ملموس شود.
اگر همت همه‌جانبه برای افزایش روابط و گسترش روابط با شرکای آفریقایی و در کنار آن، برقراری روابط و ایجاد دفاتر نمایندگی در کشورهای بکر این قاره، همچنین در مناطق دیگر جهان شود، این مهم حتی در کوتاه‌مدت هم تاثیر خوبی بر اقتصاد تحریم‌زده‌مان خواهد گذاشت. این مهم امکان‌پذیر نخواهد بود مگر با داشتن یک تیم مناسب در حوزه‌های ستادی و میدانی در وزارت امورخارجه و همین‌طور وزارتخانه‌های اقتصادی.
اساسا سیاست خارجی جمهوری اسلامی باید تبدیل به یک سیاست خارجی تجارت‌محور شود. هر زمان چنین دیدگاهی حاکم شد، آن وقت می‌توان در مناطقی از دنیا که کمتر کشوری دنبال برقراری روابط اقتصادی - سیاسی با آنها می‌رود نیز برای کشور منافع اقتصادی حاصل کرد. در عین حال، شرکت‌های کوچک و متوسط ایتالیایی، اسپانیایی و پرتغالی و چند کشور دیگر اروپا آمادگی همکاری با جمهوری اسلامی ایران را دارند، چراکه به دلیل آنکه ابرشرکت نیستند، کمتر تحت تأثیر سیاست‌های تحریمی آمریکا قرار می‌گیرند. متأسفانه نگاه به اروپا محدود به ۳ کشور فرانسه، انگلستان و آلمان شده و ما کمتر روی کشورهای دیگر اروپایی و حداقل بخش خصوصی و شرکت‌های کوچک و متوسط آنها حساب کرده‌ایم که این موضوع نیز نباید از دید ما مغفول بماند.
پتانسیل‌های گسترش روابط با مناطق مختلف جهان وجود دارد، با توجه به جابه‌جایی قدرت از غرب به شرق و ظهور یک نظم جدید جهانی که با گروه‌بندی‌های جدید که عمدتا شامل کشورهای قدرتمند در آسیا از جمله چین، هند و ایران خواهد شد، محمل مناسبی به وجود آمده تا ما بتوانیم هر چه بیشتر از گسترش روابط با کشورهای شرق بهره اقتصادی ببریم.
با توجه به اینکه جهان در حال جابه‌جایی قدرت است، زمان کنونی، زمانه‌ای بسیار حساس است، چراکه گسترش روابط با کشورهای شرق نه تنها به لحاظ افزایش تجارت خارجی و همین‌طور به لحاظ گسترش روابط سیاسی - امنیتی با این کشورها بلکه به دلیل تعیین جایگاه ایران در نظم جدید در حال پیدایش در جهان نیز بسیار تأثیرگذار است.
بازیگرانی که امروز نقش خود را در این مسیر هرچه سریع‌تر ارتقا می‌دهند قطعاً در آینده هم جزو قدرت‌های مسلم و تأثیرگذار جهان خواهند بود و هرگونه غفلتی در ارتقای این جایگاه و ارتقای قدرت بازیگری جمهوری اسلامی ایران در چارچوب این نظم نوین، در آینده هزینه‌های بسیار بیشتری برای ما خواهد داشت. امروز زمان بسیار مناسبی است برای تعیین جایگاه والاتر و بالاتر و داشتن دست برتر در دهه آینده.
سیدمصطفی خوش‌چشم
