محسن پاک‌آیین درباره رویکرد دولت سیزدهم در قبال تحولات افغانستان خاطرنشان کرد: دیپلماسی دولت سیزدهم در خصوص تحولات افغانستان را می‌توان یک دیپلماسی هوشمندانه توصیف کرد که دارای دو خصوصیت «دقت» و «انتظار» است. جمهوری اسلامی ایران با دقت حوادث افغانستان را پیگیری و رصد کرده و با نهادها و شخصیت‌های ذی‌نفوذ در این کشور در ارتباط است.
وی اضافه کرد: ایران از طریق سفیر در افغانستان، با دولت طالبان در تماس است ولی در عین حال، سیاست «انتظار» را هم دنبال می‌کند تا ببینند طالبان چگونه کشور را مدیریت خواهد کرد و آیا به وعده‌هایش پایبند است و می‌تواند مشروعیت بین‌المللی و مقبولیت داخلی خود را بازیابی کند.
این دیپلمات پیشین کشورمان افزود: با در نظر گرفتن رویکرد «دقت و انتظار»، جمهوری اسلامی ایران عجله‌ای برای شناسایی سریع طالبان ندارد و سعی می‌کند در ارتباط با تحولات این منطقه با کشورهای همسایه افغانستان هم ارتباط نزدیک و رایزنی داشته باشد تا کشورهای همسایه بتوانند به صورت هماهنگ، سیاست درست را در قبال طالبان و تحولات افغانستان اتخاذ کنند.
مشاور پیشین وزیر امور خارجه با بیان اینکه هدف نشست تهران، تبادل نظر و اطلاعات در مورد تحولات افغانستان و هماهنگ کردن مواضع همسایگان این کشور است، گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره به امنیت منطقه‌ای توجه داشته است و نشست تهران گام مهمی برای حل مشکلات این کشور همسایه و مسلمان است و این نشست کمک می کند تا تصیمات لازم از سوی کشورهای همسایه برای مواجهه با مسائل و مشکلات افغانستان با همفکری اتخاذ شود.
وی خاطرنشان کرد: اگر افغانستان ناامن باشد مانند دوران اشغال این کشور توسط آمریکا، یک خطر امنیتی برای تمام منطقه و همسایگان به شمار خواهد رفت. استقلال، ثبات، امنیت و آرامش افغانستان برای ایران مهم است و در این راستا، با دوستان خود به خصوص روسیه و چین که عضو دائمی شورای امنیت هستند، رایزنی می‌کند.
سفیر پیشین ایران در زامبیا، ازبکستان، تایلند و جمهوری آذربایجان تصریح کرد: اگر اجلاس تهران موجب رسیدن همسایگان افغانستان به یک نظر واحد در قبال تحولات شود، می‌تواند تاثیر زیادی بر روند تحولات داشته باشد. اجلاس تهران نه تنها بر رویکرد کشورهای همسایه افغانستان موثر است بلکه بر رویکرد نهادهای بین‌المللی مثل سازمان ملل، اتحادیه اروپا و همه کشورهای جهان نسبت به تحولات این منطقه تاثیر دارد.
پاک‌آیین، نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران را دارای یک پیام مهم برای طالبان دانست و گفت: پیام نشست تهران برای مسئولان کنونی افغانستان این است که تلاش کنند خود را با معیارها و موازین اسلامی، انسانی و بین‌المللی هماهنگ کنند؛ به دنبال تشکیل دولت فراگیر باشند و از مسیر برگزاری انتخابات، مشروعیت داخلی و بین المللی خود را تثبیت کنند.
وی، مشکلات ناشی از هجوم پناهندگان برای همسایگان افغانستان از جمله ایران را یادآور شد و گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره، میزبانی سخاوتمند برای مهاجران افغان بوده و هزینه‌های سنگینی را برای پذیرش مهاجران پرداخت کرده است. با توجه به شرایط خاص بین‌المللی و تحریم‌های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی، منابع مالی و تعاملات اقتصادی تهران محدود شده، لذا لازم است بقیه کشورهای جهان و نهادهای بین‌المللی به خصوص سازمان ملل متحد از ایران در این راستا حمایت کنند.
معاون پیشین فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خاطرنشان کرد: تا به حال کمک‌های بین‌المللی به ایران برای پذیرش مهاجران افغان بسیار اندک بوده و نهادهای بین‌المللی مثل سازمان ملل و اتحادیه اروپا که مدعی حمایت از پناهندگان و حقوق بشر هستند، باید احساس مسئولیت کرده و در رابطه با حمایت از مهاجران افغان، با ایران همکاری کنند.
پاک‌آیین، تهدیدات مشترک ناشی از بی‌ثباتی در افغانستان را از موضوعات مورد توجه نشست همسایگان افغانستان در تهران ارزیابی کرد و گفت: کاشت و ترانزیت مواد مخدر در افغانستان و حضور داعش، القاعده و دیگر گروه‌های تروریستی از جمله تهدیدات مشترک علیه همسایگان افغانستان و کل منطقه و جهان هستند. این تروریست‌های بین‌المللی از دیگر مناطق جهان توسط آمریکا به این کشور آورده شده و در مناطق شمالی افغانستان اسکان داده شده و تسلیح شدند تا به صورت هدایت‌شده، اهداف آمریکا برای ایجاد ناامنی و بی ثباتی در منطقه را دنبال کنند.
وی، انفجارهای تروریستی اخیر در مساجد شیعیان در افغانستان را یادآور شد و گفت: هدف داعش از این اقدامات، ایجاد تفرقه بین شیعه و سنی است تا این دو جریان اسلامی در مقابل هم قرار گیرند و هدف آمریکا که بی‌ثبات کردن کشورهای اسلامی است، تحقق یابد.
