جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مسلح آن در سال‌های اخیر به ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی تاکنون توانسته‌اند دستاورد‌های مهمی در حوزه تجهیزات و ارتقای توان رزمی به دست آورند.
خودکفایی و ایجاد قدرت درون‌زا با طراحی و ساخت انواع تجهیزات نظامی بومی در سال‌های اخیر به قدری سرعت یافته که حیرت بسیاری از ناظران بین المللی را به همراه داشته و باعث شده توان نظامی کشورمان هر سال بیش از سال‌های گذشته رشد کند.
همه این دستاورد‌ها موید این مطلب است که فرماندهان و مسئولان نیروهای مسلح کشورمان به خوبی به اهمیت خودکفایی و دارابودن تجهیزات گوناگون تسلیحات در همه حوزه‌ها پی برده‌اند. پدافند هوایی و تجهیزات مورد استفاده در آن یکی از این حوزه‌های مهم در نیروهای مسلح کشورمان است که ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی سال‌های اخیر در قالب قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) با یکدیگر همکاری تنگاتنگی دارند.
پیشرفت سامانه‌های پدافند هوایی ایران اینک به مرحله بی‌نیازی نزدیک شده، ولی ظاهرا این پایان کار نیست و ایران گام‌هایی در جهت صعود کم سابقه در حوزه سامانه‌های پدافندی برداشته است. این در حالیست که ساخت سامانه باور ۳۷۳ در کم‌تر از ۱۰ سال تکمیل و اجرایی شده است؛ بنابراین حال که ایران به بالاترین سطح فناوری دفاعی در حوزه پدافند هوایی دست یافته است، از این پس در مدت زمان کوتاه‌تری قادر خواهد بود که محصولات باکیفیت‌تری را تولید کند. به معنای دیگر ایران در مرز علم پدافندی روز دنیا در حال حرکت است و هر لحظه باید منتظر اعلام یک خبر و دستاورد جدید دفاعی در این حوزه بود.
کشف، رصد، پایش، درگیری و انهدام اهداف هوایی به ویژه پهپاد‌ها و حتی نشاندن و سالم گرفتن آن‌ها از جمله قابلیت‌های نرم و سخت پدافند هوایی است که نمونه‌های متفاوتی از آن را طی سال‌های اخیر شاهد بودیم. البته حاصل این همکاری‌ها نیز امنیت بسیار بالای آسمان ایران اسلامی در قالب شبکه یکپارچه پدافندی هوایی کشور است، شبکه‌ای که با دارا بودن لایه‌های مختلف و متعدد امنیت بسیار بالایی را برای کشورمان فراهم کرده‌اند.
این پیشرفت‌ها در افزایش سطح پوشش راداری کشورمان نیز مشهود است به نحوی که پدافند هوایی کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پوشش بیش از ۳ هزار و ۶۰۰ نقطه، گستردگی فراگیر و کارآ بودن خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی از پرنده‌های متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبت‌های اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است. یکی از ابزار‌های این رصد و پایش رادار‌ها هستند که صنایع دفاعی کشورمان نمونه‌های متنوعی از آن‌ها را طراحی و تولید و همچنین کاربردی کرده‌اند.
سامانه هایی که امنیت هوا و فضای ایران اسلامی را تامین می کنند همه بومی و ساخت کشورمان هستند. در ادامه با چند سامانه برتر پدافندی آشنا می‌شویم.
سامانه باور ۳۷۳
سامانه باور ۳۷۳ برترین سامانه بومی ایران در حوزه پدافندی است که ۳۱ مردادماه سال ۹۸ در روز صنعت دفاعی با حضور حجت الاسلام روحانی رئیس جمهور کشورمان رونمایی و به نیروی پدافند هوایی ارتش الحاق شد.
نوع: بلند برد.
نوع موشک: صیاد ۲، ۳ و صیاد ۴.
حداکثر برد کشف: ۳۲۰ کیلومتر.
حداکثر برد رهگیری: ۲۶۰ کیلومتر.
حداکثر برد درگیری: ۲۰۰ کیلومتر.
حداکثر ارتفاع درگیری: ۲۷ کیلومتر.
قابلیت کشف همزمان: ۳۰۰ هدف.
قابلیت رهگیری همزمان: ۶۰ هدف.
قابلیت درگیری همزمان: ۶ هدف.
نوع رادار: معراج ۴ از انواع رادارهای کنترل آتش بُرد بلند آرایه فازی.
مزیت: شناسایی ۳۰۰ هدف در فاصله ۳۵۰ کیلومتری توسط رادار این سامانه، در حالی که سامانه اس ۳۰۰ روسی توان شناسایی ۱۰۰ هدف در برد ۳۰۰ کیلومتری را دارد. البته دیگر مزیت این سامانه پدافندی توان هدف گیری ۹ هدف به طور همزمان است که در اس ۳۰۰ به ۶ هدف و در پاتریوت به یک هدف می‌رسد.
خودروی حامل: خودروی تاکتیکی ذوالفقار.
سامانه سوم خرداد
این سامانه یکی از سامانه‌های بومی پدافند نیروهای مسلح ایران است که برای نخستین بار در بهار سال ۹۳ و در نمایشگاه دستاورد‌های نیروی هوافضای سپاه به نمایش درآمد.
نوع: میان برد.
برد عملیاتی: ۵۰ کیلومتر.
توان رهگیری و انهدام: رهگیری ۴ هدف و شلیک ۸ موشک طائر- ۲ به صورت همزمان.
رادار: آرایه فازی با ۱۷۰۰ المان.
نوع موشک: طائر- ۲ و صیاد - ۲.
ویژگی‌های خاص: مقاومت در برابر جنگال دشمن، ۳۶ موشک آماده به کار در یک گردان سوم خرداد، استفاده از موشک‌هایی با قابلیت شلیک کن و فراموش کن (FIRE & FOREGET) و بسیاری از مزیت‌های ویژه.
مزیت: یک بسته کامل پدافند موشکی با توان انجام همه امور رصد، رهگیری و دستور به انهدام.
کیل مارک (Kill Mark): انهدام پهپاد MQ-۴ آمریکایی، شکار این پهپاد آمریکایی در واقع نخستین امتحان سوم خرداد بود که از آن رو سفید بیرون آمد. البته نوع دریاپایه این سامانه نیز طراحی و ساخته شده است. این سامانه با قرار گرفتن بر روی شناور شهید سیاوشی به یک سامانه دریاپایه مختص آب‌های خلیج فارس تبدیل و در حال فعالیت است.
سامانه مرصاد
سامانه پدافند هوایی «مرصاد» نسخه بومی سامانه آمریکایی MIM-۲۳ هاوک است که با مهندسی معکوس در داخل کشور، تولید شده است و می‌توان از آن به عنوان اولین گام‌های کشورمان برای ساخت سامانه‌های پدافند هوایی بومی یاد کرد.
نوع: میان برد.
ارتفاع درگیری: ۶۰ هزار پا یا ۱۸ کیلومتر.
برد درگیری: ۴۰ کیلومتر.
قابلیت درگیری همزمان: ۲ هدف.
سرعت پیمایش موشک: ۳ ماخ.
برد رادار کشف: ۱۵۰ کیلومتر.
برد رادار رهگیری: ۸۰ کیلومتر.
سامانه موشکی رعد
سامانه پدافندی رعد یکی از سامانه‌های موشکی بومی کشورمان است که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ساخته شده که از آن در جریان رژه نیروهای مسلح در تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۹۱ رونمایی شد.
نوع: میان‌بُرد.
ارتفاع درگیری: ۲۷ کیلومتر.
برد درگیری: ۵۰ تا ۱۰۵ کیلومتر.
قابلیت درگیری: رهگیری ۴ هدف و شلیک ۸ موشک طائر، طائر- ۲ و صیاد ۲ به صورت همزمان.
نوع موشک: طائر با ۵۰ کیلومتر بُرد، موشک زمین به هوا طائر-۲ با ۱۰۵ کیلومتر بُرد و موشک صیاد ۲ با ۷۵ کیلومتر بُرد.
وظیفه: مقابله با هواپیماهای تاکتیکی و استراتژیک، مقابله با بالگرد، مقابله با پهپاد و قابلیت کار در شرایط جنگ الکترونیک.
سامانه موشکی ۱۵ خرداد
۱۹ خردادماه سال ۹۸ را می‌توان یکی از روزهای افتخارآفرین برای نیروهای مسلح کشورمان نامید چراکه آن‌ها در این روز توانستند یک سامانه پدافندی بومی با نام ۱۵ خرداد را به سبد پدافندی ایران اضافه کنند.
نوع: میان برد.
نوع رادار: آرایه فازی.
ارتفاع درگیری: ۲۷ تا ۷۵ کیلومتر.
برد کشف: ۱۵۰ کیلومتر.
برد رهگیری: ۱۲۰ کیلومتر.
نوع موشک: صیاد ۳.
ویژگی خاص: شناسایی همزمان ۶ هدف، توانایی کشف اهداف پنهان‌کار در فاصله ۸۵ کیلومتری و انهدام در فاصله ۴۵ کیلومتری، توان مقابله با جنگ الکترونیک دشمن.
