«محسن پاک‌آیین » درباره برگزاری نشست دو روزه گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در تهران گفت: حضور هیات‌های مختلف افغانستانی با رویکردها و گرایش‌های مختلف در تهران و مذاکره پیرامون خاتمه وضعیت بحرانی فعلی و دستیابی به صلح که با حضور هم نمایندگان دولت افغانستان و هم نمایندگان طالبان انجام شد، یک اقدام مثبت باید تلقی شود.
وی با اشاره خروج آمریکا از افغانستان اظهار داشت: این نشست در حالی برگزار شد که طرفین به این جمع‌بندی رسیده‌اند حضور آمریکایی‌ها و ناتو در افغانستان به مدت ۲۰ سال دستاورد ملموسی برای این کشور به همراه نداشته و بر حجم ویرانی‌ها و میزان مشکلات افغانستان افزوده است.
به گفته این کارشناس مسائل افغانستان، حضور آمریکایی‌ها در افغانستان هزینه‌های سنگینی و جانی برای این کشور باقی گذاشته و نه تنها به تروریسم خاتمه نداده بلکه گروه تروریستی داعش را هم در افغانستان جایگزین کرده و آنها را در این کشور استقرار دادند.
دولت افغانستان و طالبان امیدشان را به آمریکا از دست داده‌اند
پاک‌آیین با بیان اینکه ناکامی آمریکا در افغانستان، دولت، طالبان و گروه‌های افغانستانی را به این جمع‌بندی رساند که چاره‌ای جز گفت‌وگو با یکدیگر و یافتن راه‌حل‌های مرضی‌الطرفین برای حل مشکلات افغانستان ندارند، تصریح کرد: امروز دولت افغانستان به این جمع‌بندی رسیده است که وابستگی به آمریکا فایده‌ای برای آنها ندارد و حتی آمریکا تمایلی برای دفاع از دولت مرکزی افغانستان ندارد.
وی ادامه داد: این در حالی است که دلبستگی به آمریکا موجب شده بود، رییس‌جمهور افغانستان برای دیدار با رییس‌جمهور آمریکا مجبور به حضور در پایگاه نظامی بگرام شود؛ اقدامی که بسیاری آن را توهین به ملت افغانستان و تحقیر این کشور تعبیر کردند.
این دیپلمات پیشین با اشاره به توافق دوحه میان طالبان و دولت آمریکا خاطرنشان کرد: طالبان هم دلبسته به آن بود که با تمسک با آمریکا و طرح دوستی و صلح با آنها، می‌تواند اهداف تمامیت‌خواهانه‌اش را تحقق بخشد و حاکم مطلق در افغانستان شود ولی آنها به این جمع‌بندی رسیدند که مسئله شدنی نیست.
نشست تهران مقدمه تداوم مذاکرات درباره آینده افغانستان است
پاک‌آیین با بیان اینکه حضور نمایندگان دولت افغانستان و طالبان در تهران در زمان مناسبی انجام شد، ابراز داشت: مذاکرات تهران هرچند ممکن است با توجه به عمق اختلافات طرفین منجر به نتیجه ملموسی نشود اما می‌تواند مقدمه خوبی برای تداوم مذاکرات درباره آینده افغانستان و صلح در این کشور باشد و به تدریج شاهد آن باشیم که دولت و همه گروه‌های پشتون، تاجیک، ازبک، هزاره و قزلباش در افغانستان به وحدت ملی و توسعه کشور برسند.
وی با تاکید بر اینکه طالبان باید رویکرد نظامی خود را کنار بگذارد و به عنوان گروه سیاسی در مذاکرات حاضر شود، بیان کرد: همه گروه‌ها باید براساس مصالح افغانستان به این جمع‌بندی رسیده و دولت آشتی ملی را در افغانستان تشکیل دهند. در این چارچوب، در درون افغانستان نقش نهادهایی مانند لویی جرگه – که متشکل از ریش‌سفیدان است - موثر است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به نقش تسهیل‌گرایانه ایران در افغانستان یادآور شد: در خارج از افغانستان نقش کشورهایی – همانند ایران - که دوست واقعی افغانستان هستند و به استقرار صلح در این کشور علاقه‌مندند، مهم و اثرگذار است. این کشورها باید با وساطت و نفوذی که دارند کار را پیش ببرند، به تدریج مذاکرات سیاسی ادامه یابد و به صلح منجر شود.
فقط طالبان می‌تواند خود را تطهیر کند
پاک‌آیین با بیان اینکه دولت و گروه‌های افغانستانی نباید به مسائل دیگری به غیر از مصالح افغانستان فکر کنند، عنوان کرد: آنها نباید فریب کشورهایی که حامی تروریسم هستند، بخورند. حتما این کشورها حامی داعش و دیگر گروه‌های تروریستی بوده و به دنبال نفوذ در افغانستان هستند.
وی درباره طرح این مسئله که برخی گفت‌وگوهای ایران با طالبان را تطهیر این گروه تلقی کرده‌اند، گفت: هیچ کسی و کشوری نمی‌تواند طالبان را تطهیر کند، به جز خود این گروه. اگر این گروه بتواند از فعالیت‌های تروریستی‌اش فاصله گرفته، برای دستیابی به امتیازات سیاسی از اقدامات نظامی پرهیز کند و مردم و کشور افغانستان را قربانی اهداف سیاسی‌اش نکند، به طور طبیعی با اقبال عمومی روبه‌رو می‌شود.
رییس اسبق ستاد افغانستان وزارت امور خارجه افزود: اگر بخش‌هایی از طالبان اهداف سیاسی داشته باشند و خود را آماده مذاکره نشان دهند و از طرف دیگر، گروهی دیگر همچنان رویکردهای تروریستی را ادامه دهد، این رویکرد و استاندارد دوگانه نشان می‌دهد، این طالبان همان طالبان سابق است.
طالبان به دنبال پوست‌اندازی است
پاک‌آیین با بیان اینکه طالبان به دنبال پوست‌اندازی و تغییر رویکرد است، اظهار داشت: با این حال نمی‌توان گفت این رویکرد به نتیجه رسیده یا اتفاق افتاده است چراکه کماکان افراد تندرو در بدنه طالبان وجود دارند ولی اکثریت افراد سیاست‌ساز این گروه به دنبال تقویت رویکردهای سیاسی هستند.
به گفته این کارشناس مسائل افغانستان، اگر ایران با طالبان مذاکره می‌کند، به معنای دفاع از تروریسم نیست. ایران از رویکردهای سیاسی طالبان حمایت کرده و آنها از اقدامات خشن و ترویستی پرهیز می‌دهد.
وی با اشاره به رویکرد طالبان نسبت به همسایگان افغانستان تصریح کرد: به نظر می‌رسد رویکرد فعلی طالبان نسبت به ایران و سایر همسایگان افغانستان عدم خصومت باشد و سعی کند با تقویت ارتباطات سیاسی با این کشورها و با اعتقاد به تاثیرگذاری آنها سعی کند رویکرد ستیزه‌جویانه سابق خود را نسبت به آنها کنار بگذارد.
پاک‌آیین درباره احتمال تجزیه افغانستان تصریح کرد: من احتمال تجزیه افغانستان را بعید می‌دانم زیرا تمامی گروه‌های افغانستان به دنبال حفظ وحدت ملی و تمامیت ارضی این کشور هسند. پراکندگی گروه‌ها در افغانستان نیز رویکرد تجزیه را تشویق نمی‌کند و بعید می‌دانم در آینده شاهد تجزیه افغانستان باشیم.
