عبدالرضا فرجی‌راد عضو شورای راهبردی روابط خارجی در تبیین برنامه‌ها و سیاست‌های احتمالی دستگاه سیاست خارجی در دولت آینده گفت: من تصور می‌کنم با توجه به مشکلات اقتصادی که ما داریم و کشور با آن روبرو است و به شدت نیز روی این انتخابات اثر گذاشت، باید ضمن حفظ اصول، تعامل با دنیا را حفظ کنیم و حتی افزایش دهیم.
فرجی‌راد ادامه داد: در درجه اول، دستگاه سیاست خارجی باید هر چه زودتر قضیه برجام را در وین تمام کند. چون همه مسائل اقتصادی کشور و حتی مسائلی از جمله کرونا وابسته به این قضیه است.
دیپلمات ارشد سابق کشورمان افزود: این اقدام اولیه است. یعنی مثل کلیدی است که شما می‌خواهید به داخل خانه‌ای بروید و در آنجا اقداماتی انجام دهید و دکوراسیونش را تغییر دهید. باید کلیدی باشد که درب خانه را باز کند و بعد شما برای داخل آن برنامه‌ریزی کنید.
این تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیک گفت: برجام و مذاکرات وین کلید ورود به این خانه است. اگر این انجام نشود، در واقع شما نمی‌توانید به داخل این خانه نیز دست بزنید. لذا هر چقدر به داخل این خانه نروید، روز به روز گرد و غبارش بیشتر می‌شود و تمیز کردنش دشوارتر خواهد شد.
وی ادامه داد: بنابراین دولت جدید، اول باید این مساله را حل کند. خیلی هم بیشتر از آنچه تا الان توافق شده است و مقامات ما و مقامات آمریکایی پذیرفته‌اند، خواسته‌های جدید مطرح نکنند، چون این خواسته‌های جدید کار را عقب می‌اندازد. دشمنانی در سطح جهان و حتی در بین همسایگان نیز وجود دارند که علاقه‌مندند یک بهانه‌ای پیش بیاید و این توافق انجام نشود.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: این‌طور نیست که خود دولت آمریکا نیز دستش باز باشد. دستش به طور نسبی بسته است و از داخل فشار را تحمل می‌کند. به نظر من بهترین کار این است که هر چه زودتر با توجه به منافع کشور و منافع مردم و خود برجام، این قضیه تمام شود.
وی گفت: بعد از آن، ما باید یک استراتژی در سیاست خارجی داشته باشیم و اولین کاری که می‌کنیم یک تعادل ایجاد کنیم، وقتی شما برجام را امضا کردید دیگر دست شما برای فروش نفت و سرمایه گذاری باز است.
باید در سیاست خارجی تعادل برقرار شود
فرجی راد تصریح کرد: من معتقدم اولین کاری که دولت جدید می‌کند و البته نسبت به بعضی از موارد آن، مردم و نخبگان ابراز نگرانی دارند، باید در سیاست خارجی تعادل برقرار کند. یعنی برای توسعه کشور هم به چین و روسیه توجه شود، هم با همسایگان تعامل داشته باشیم و هم راه و روشی که قبلاً در رابطه با اروپا به کار می‌بردیم را حفظ کنیم.
این دیپلمات سابق کشورمان افزود: یعنی باید از امکانات و تکنولوژی اروپا استفاده کنیم و مهمتر از همه اینکه به همسایگان توجه کنیم.
عدم توجه به ۱۵ کشور همسایه، هزینه‌هایمان را افزایش می‌دهد
وی ادامه داد: در سیاست خارجی اگر ما به ۱۵ همسایه کشورمان توجه نکنیم، هزینه‌های ما خیلی بالا خواهد رفت. ما باید تلاش کنیم با رفاقت و با رفت وآمدهای زیاد، اعتماد مقامات دیگر را جلب کنیم و البته لازم است آنها نیز اعتماد ما را جلب کنند.
فرجی‌راد افزود: بعد وقتی پول ما ثابت شد و در واقع از این نوسانات خارج شد، بیاییم با همه اینها معاملات مرزی را با ارزهای ملی انجام دهیم.
این تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیک در ادامه تصریح کرد: ما الان فقیرترین گروه‌های جمعیتی‌مان در مناطق مرزی هستند، دور تا دور ایران، استان‌های فقیر هستند و باید برای اینها اشتغال ایجاد شود. اشتغال نیز این است که خودشان فعال شوند.
وی ادامه داد: ما باید در مناطق مرزی با کلیه همسایه‌ها، بازارچه‌های مرزی متفاوتی ایجاد کنیم که مردم دو طرف بتوانند با پول‌های ملی کار و مبادله کنند. با این کار حجم معاملات ما بالا می‌رود و مردم می‌توانند خودشان خرج خودشان را دربیاورند، معیشت‌شان بهتر می‌شود و بسیاری از مشکلات کشور حل خواهد شد.
برجام ریشه حقوقی ندارد
این تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیک گفت: برجام از نظر حقوقی ریشه ندارد، یعنی تا زمانی که کنگره، مجلس نمایندگان و مجلس سنا برجام را تصویب نکند، رئیس‌جمهور بعدی که احتمالاً نیز یک جمهوری خواه خواهد بود و یا حتی خود ترامپ است، دوباره از برجام خارج می‌شود.
وی ادامه داد: بنابراین آمریکا نیز باید در اقتصاد ایران فعال شود و ایران نیز در اقتصاد آمریکا فعال شود. بنابراین اگر آمریکا در اقتصاد ایران مانند دیگران فعال نشود، طبیعتاً بعد از دوره بایدن، که حتماً بایدن در دوره بعدی نخواهد بود، برجام امنیتش بدتر خواهد شد.
فرجی‌راد در خصوص رابطه با کشور چین افزود: چین امروز کشوری است که با همه دنیا کار می‌کند. چین هم به ما نزدیک است و با همسایه شرقی ما پاکستان روابط استراتژیک دارد. این خیلی مهم است.
۲۵ سال است که می‌گوییم جنوب شرق کشور را توسعه دهیم اما اتفاقی نیفتاده است
این دیپلمات سابق ارشد کشورمان تصریح کرد: ۲۵ سال است که می‌گوییم می‌خواهیم منطقه جنوب شرق کشور را توسعه دهیم اما اتفاق خاصی نیفتاده است. به غیر از یک خط آهن که بر اساس همان سیستم قدیمی است.
فرجی‌راد افزود: چینی‌ها یک نظم خاصی دارند و البته نظم آنها سرعت نیز دارد. ما می‌توانیم جنوب شرق کشور را توسعه دهیم. هیچ اشکالی ندارد ما با چین کار کنیم.
وی تاکید کرد: ما باید در سیاست خارجی تعادل داشته باشیم. اگر با چین کار می‌کنیم، مثل دوران اصلاحات و سازندگی با اروپا نیز کار کنیم.
این تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیک گفت: ما ۲۰، ۳۰ میلیارد دلار رابطه تجاری با اروپا داشتیم و الان نیز می‌توانیم بیشتر داشته باشیم.
وی ادامه داد: الان ۱۰، ۱۵ سال است که سرمایه‌گذاری در ایران صورت نگرفته است. ظرفیت‌های بزرگی در ایران است. این نکته مهم، در کوتاه مدت مثبت است و در بلند مدت منفی.
در ۱۰ سال آینده نفت ارزش خودش را از دست خواهد داد
فرجی‌راد تصریح کرد: یک وقتی می‌گفتند، اگر ما نفت را بفروشیم، این چاه‌های نفت خالی می‌شود و آیندگان چه خواهند کرد؟ اما امروز من به شما قول می‌دهم، این نفت ۱۰ سال دیگر ارزشش را از دست می‌دهد.
عضو شورای راهبردی روابط خارجی افزود: در ۶ یا ۷ سال دیگر، در اروپا بر اساس قوانینی که تصویب کرده است باید همه ماشین‌ها برقی شود و بعد از اروپا، آمریکا نیز در حال برنامه ریزی برای برقی کردن ماشین‌ها هستند.
فرجی راد همچنین گفت: چینی‌ها نیز که اینقدر مصرف سوخت دارند، ماشین‌هایشان را برقی می‌کنند و زیباترین ماشین‌های برقی را می‌سازند.
باید هرچه می‌توانیم نفت بفروشیم و خرج زیرساخت‌ها کنیم
وی ادامه داد: بنابراین باید این نفت را تبدیل به فرآورده‌های دیگر کنیم و تا می‌توانیم باید نفت بفروشیم و با درآمد آن، زیرساخت‌هایمان و معیشت مردم را درست کنیم لذا هیچ اشکالی ندارد ما با چین کار کنیم.
این دیپلمات سابق کشورمان همچنین در خصوص چگونگی رابطه با قاره افریقا گفت: اما در مورد آفریقا، ما توان کار با آفریقا را نداریم. واقعیت را می‌گویم، البته معنی‌اش این نیست که بیاییم قطع رابطه کنیم.
سفرای ایران در چند کشور آسیایی و اروپایی هزینه دلاری بی‌خودی دارند
وی ادامه داد: ما که ترکیش ایر نیستیم که به تمام نقاط دنیا پرواز داشته باشیم. ترکیه از این طریق ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد دلار صادرات داشته است.
فرجی‌راد افزود: بنابراین معتقدم در چندین کشور آسیایی و اروپایی، سفرای ما هزینه دلاری بی‌خودی دارند.
می‌توان ۲۰ سفارت در آفریقا را موقتاً تعطیل کنیم
وی ادامه داد: ما الان با برخی از کشورهای آفریقایی، حتی یک دلار معامله نیز نداریم، اما ماهیانه ده‌ها هزار دلار خرج سفارتخانه‌هایمان می‌کنیم. معتقدم به راحتی می‌توان ۲۰ سفارت و نمایندگی را در آفریقا موقتاً تعطیل کنیم.
عضو شورای راهبردی روابط خارجی اضافه کرد: در واقع در هر گوشه‌ای از این قاره، یک نمایندگی داشته باشیم که نمایندگی‌هایی که ما با آنها کار نداریم را پوشش بدهد. اینها هزینه‌های هنگفتی است.
برخی سفارتخانه‌های ایران بار مالی زائد دارند
فرجی‌راد ضمن اشاره به برنامه‌های دولت جدید گفت: اگر دولت جدید اعلام می‌کند که ما می‌خواهیم با فساد مبارزه کنیم و اگر می‌خواهد صرفه‌جویی کند و به مردم برسد، از آنجایی که این سفارتخانه‌ها بار زائد دارد باید از آنجا هزینه‌ها را جمع کنیم و به مردم بدهیم.
وی ادامه داد: در ۳۰ کشور دنیا و در خیلی از آنها، نه در زمان تحریم و نه حتی در زمانی که تحریم نبودیم نیز معامله نداشتیم.
دیپلمات سابق کشورمان افزود: در این چند سال مقامات ما نیز رفت و آمد ندارند. به غیر از زمان آقای احمدی‌نژاد که ایشان را کسی راه نمی‌داد و می‌رفت با این رهبران آفریقایی دیدار می‌کرد و ساک، ساک، پول می‌برد و دستی به آنها می‌داد.
فرجی‌راد تصریح کرد: سیاست خارجی ما باید یک سیاست معقولی باشد. افرادی باید در سیاست خارجی گماشته شوند که دل بزرگ و انعطاف داشته باشند. در این مورد من با توجه به خبرهایی که می‌شنوم، نگران هستم و اگر بخواهد آن شایعاتی که وجود دارد، اتفاق بیفتد، مشکلات کشور دوچندان می‌شود.
اگر سیاست خارجی ما درست شود، در داخل نیز توسعه پیدا می‌کنیم
وی همچنین افزود: ما از معدود کشورهایی هستیم که توسعه داخلی‌مان، ارتباط مستقیمی با سیاست خارجی‌مان دارد یعنی اگر سیاست خارجی ما درست شود، در داخل نیز توسعه پیدا می‌کنیم.
این عضو شورای روابط خارجی در واکنش به پاسخ «خیر» سید ابراهیم رئیسی برای دیدار احتمالی با رئیس جمهور امریکا، تصریح کرد: هیچ رئیس‌جمهوری در ایران حق گفتگو یا نشست با رئیس‌جمهور آمریکا را ندارد و این طبیعی است که باید مقام بالا، مقام معظم رهبری، اجازه بدهد. الان نیز صلاح نمی‌دانند. به آقای روحانی، احمدی‌نژاد، خاتمی و حتی آقای هاشمی نیز اجازه داده نشد. آنها شدیداً تمایل داشتند که این ملاقات‌ها انجام شود، اما صلاح دیده نمی‌شد. در قانون اساسی تصریح شده است که سیاست خارجی در دست مقام معظم رهبری است.
پاسخ «خیر» رئیسی ممکن است بر مذاکرات وین اثر بگذارد
وی ادامه داد: این پاسخی که آقای رئیسی دادند، می‌توانستند در جمله‌ای آن را تنظیم بکنند که با توجه به مذاکراتی که انجام می‌دهیم، روی این مذاکرات اثر نگذارد.
فرجی راد همچنین تاکید کرد: بنابراین در دست رئیس جمهور نیست که بتواند این ملاقات را انجام دهد و طبیعتاً ایشان باید نه می‌گفت؛ اما می‌توانستند به شکل دیگری بیان کنند که سخنگوی طرف مقابل مجبور نشود، شبانه جواب بدهد. ممکن است روی مذاکرات وین اثر بگذارد که ان شاءالله نمی‌گذارد.
