همزمان با اعلام آمادگی آمریکایی‌ها برای بازگشت به میز مذاکرات با ایران جهت گفت‌و‌گو درباره آینده برجام در اجلاس وین، بخش دیگری از تیم سیاست خارجی بایدن به رهبری آنتونی بلینکن، وزیر خارجه‌اش در تماس تصویری با فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق در حال تدارک شرایط لازم برای حضور بیشتر در عراق هستند.
صحنه سیاست خارجی عراق در قبال واشنگتن از زمان عملیات تروریستی آمریکا علیه شهید سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس بشدت تیره و تار است. عراقی‌ها از آن زمان تاکنون خواستار عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از کشورشان بوده‌اند. بعد از مدتی دولت عراق با ترامپ به توافق رسید که 2500 نفر از نیروهای نظامی آمریکا از این کشور خارج شوند. این کار همزمان با برنامه ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از افغانستان بود. بایدن اما حالا، هم در مذاکره با عراقی‌ها و هم در گفت‌و‌گو با طالبان به دنبال عمل نکردن به وعده‌های ترامپ و باقی ماندن نیروهای آمریکا در این ۲ کشور است. همان‌طور که تاریخ نشان داده است، این بار نیز قرار است تعویض رئیس‌جمهور در آمریکا منجر به تغییر شدید سیاست‌ها و در عین حال از بین رفتن تمام عهد و پیمان‌های بین‌المللی آمریکا باشد.
با این حال به نظر می‌رسد عراق بیشتر از هر جای دیگری در منطقه برای بایدن اهمیت دارد. همچنین مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق، به نخستین رهبر جهان عرب در منطقه تبدیل شد که بایدن بعد از انتخاب شدن به عنوان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده با او تماس تلفنی برقرار کرد. حالا واشنگتن و بغداد به درخواست دولت الکاظمی نشستی برگزار کرده‌اند تا تکلیف مسائل امنیتی و همچنین حضور نیروهای آمریکایی در این کشور را مشخص کنند. به نظر می‌رسد مهم‌ترین خواسته بغداد از دولت بایدن، ادامه کمک‌های مالی و نظامی به این کشور و در عین حال خروج نیروهای نظامی آمریکا از این کشور باشد که تحت عنوان «ائتلاف ضدداعش» همچنان مدت‌ها پس از نابودی داعش، در این کشور جا خوش کرده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد واشنگتن چندان هم تمایلی ندارد به صحبت‌های عراق در این باره توجهی نشان دهد. آنطور که رسانه‌های آمریکایی گفته‌اند، سخنگوی کاخ سفید هدف اول این گفتوگوها را صحبت درباره مسائل تجاری، فرهنگی و موضوعات آب و هوایی دانسته و گفته است بعد از آن درباره مسائل امنیتی و نقش نیروهای آمریکایی در عراق نیز بحث خواهد شد. جن ساکی در این باره خاطرنشان کرده است در این جلسه روشن خواهد شد که نیروهای آمریکایی تنها برای مساله آموزش و مشاوره نظامی به نیروهای عراقی در این کشور هستند تا اطمینان حاصل کنند داعش دیگر در این کشور ظهور و بروزی نخواهد داشت. اما رسانه‌های دیگر در گزارش‌های خود گفته‌اند مهم‌ترین مساله برای آمریکا در این گفتوگوها بحث با دولت عراق درباره هدف قرار گرفتن نیروهای آمریکایی توسط شبه‌نظامیان این کشور است. به نوشته نشریه «نشنال»، بزرگ‌ترین اختلاف‌نظر بین واشنگتن و بغداد اما در نوع نگاه این ۲ کشور به مساله شبه‌نظامیان در عراق و نحوه مواجهه با این گروه‌هاست؛ آن هم در شرایطی که رهبران این گروه‌ها در مصاحبه‌ها و اظهارنظرهای خود و بیانیه‌های‌شان بارها خواهان خروج آمریکا از این کشور شده‌اند.
در بیانیه گروه‌های مقاومت که اخیرا منتشر شده، آمده است: «ما در برابر دور یا دورهایی از مذاکرات و گفتوگوها قرار داریم که [قرار است] دولت عراق با دولت اشغالگر آمریکا تحت عنوان «گفت‌و‌گوی راهبردی» وارد آن شود، آن هم افزون بر توافق‌ها و ائتلاف با برخی از کشورهای همسایه که اقتصاد آنها فروپاشیده است. با توجه به دریافت اطلاعاتی موثق، بیانیه گفت‌و‌گوی فردا، بیانیه‌ای غیرمنسجم و بدون نظارت بر نتایج خواهد بود و در آن هیچ اشاره‌ای به اجرای مصوبه پارلمان درباره بیرون راندن نیروهای آمریکایی اشغال‌کننده خاک عراق وجود نخواهد داشت. این مساله بالاترین خطر علیه کشور، آینده و حاکمیت خواهد بود». البته این تنها گروه‌های نظامی نیستند که خواهان خروج هر چه سریع‌تر آمریکا از عراق هستند. به نوشته نشنال نیوز، مصطفی الکاظمی در عین حال بشدت از طرف گروه‌های سیاسی‌ای چون جنبش صدر تحت فشار قرار دارد که آمریکاییان را وادارد تا نیروهای‌شان را از این کشور خارج کنند. عراقی‌های وابسته به جناح غرب هم در مقابل سعی دارند با کمک واشنگتن توجیهات دیگری برای باقی ماندن آمریکا در این کشور بیابند. بلال وهاب، یکی از همکاران موسسه آمریکایی «واشنگتن برای سیاست‌های خاور نزدیک» می‌گوید:«یکی از دلایل برای باقی ماندن آمریکا در عراق این است که نیروهای نظامی عراقی در حال حاضر آمادگی‌ای به‌مراتب کمتر از سال 2014 دارند و می‌گویند نمی‌توانیم روی پای خودمان بایستیم و با داعش مبارزه کنیم».
این در حالی است که بخش عمده مقابله با داعش را نیروهای مردمی عراق و همچنین ارتش این کشور انجام دادند و حضور آمریکا در این کشور بیشتر از اینکه به دفع ویروس داعش از این کشور کمک کرده باشد، در شیوع آن نقش داشته است. پیش از این دولت آمریکا معتقد بود نیروهای عراقی دیگر توان و آمادگی لازم برای قدرتمند شدن را دارند و به همین دلیل ترامپ در توافقی با الکاظمی قرار بود 2500 نفر از 5 هزار نیروی باقی‌مانده در این کشور را به آمریکا بازگرداند. دولت بایدن اما معتقد است این اقدام پیروزی چندانی برای آمریکا به همراه نخواهد داشت زیرا ایران در غیاب آمریکا همچنان در عراق باقی خواهد ماند و به آموزش نیروهای شبه‌نظامی ادامه می‌دهد. نخستین پیام در این باره در همان روزهای ابتدایی دولت بایدن منتقل شد. او برای نخستین دستورش برای حمله نظامی به کشوری دیگر، دستور حمله به نیروهای وابسته به ایران مستقر در سوریه را داد و آن را اقدامی تلافی‌جویانه در برابر هدف گرفتن نیروهای آمریکایی در عراق عنوان کرد. به همین دلیل هم گفت‌و‌گوهای دیپلماتیک امنیتی بین بغداد و واشنگتن در ظاهر هر چه باشد، در باطن از سوی واشنگتن با هدف باقی ماندن نیروهای آمریکایی در این کشور و همچنین گسترده‌تر کردن ابعاد قدرت نرم آمریکا در عراق دنبال می‌شود.
فرزانه دانایی
