نمایندگان برای شفافیت آراء چه کرده اند؟

​طرح شفافیت آرا ی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نخستین روزهای مجلس یازدهم با ۱۷۰ امضای نمایندگان تقدیم هیئت رئیسه شد و نمایندگان در شش ماه اول فعالیت خود این طرح را در کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس نهایی کردند و حالا در نوبت بررسی صحن علنی قرار دارد.

* قانون شفافیت آرا چه شد؟

کمپین هایی که حالا امضا های بیشتری را از آن خود کرده و عمده ترین سوال این است که چرا قانون شفافیت در مجلس تصویب نمی‌شود؟ در آخرین سوژه ای که در فارس من از سوی کاربران در این مورد در تاریخ  ۲۹ آبان ماه سال جاری ثبت شده و تا لحظه نگارش این گزارش امضاهای آن به ۷۲ مورد رسیده است. سوال طراحان این است که با توجه به گذشت چندین ماه از شروع به کار مجلس انقلابی و شعار انتخاباتی آنان مبنی بر لزوم شفافیت آرا همچنان شاهد عدم تصویب این قانون هستیم در حالی که گره کار بسیاری از مشکلات فعلی کشور نبود شفافیت است.

بعد از نگارش آن گزارش، مخاطبان در سامانه فارس من با ثبت 9 مطالبه دیگر به طور خاص به نتیجه رسیدن وعده شفافیت آرا در مجلس یازدهم را خواستار شده‌اند.

پیگیری این مطالبه از سوی مخاطبان فارس من و سایر مردم به دنبال وعده مجلس یازدهمی ها برای قانونی شدن شفافیت آرا کاملاً طبیعی و به حق است اما از آنجا که طرح شفافیت آرای نمایندگان در مجلس یازدهم به صورت عادی اعلام وصول شده و طولانی شدن مراحل رسیدگی به آن طبیعی است. ناگفته نماند که در این زمان مدت زمان مجلس رسیدگی به طرح ها و تصویب قوانین دیگری را در دستور کار داشت که به طور مستقیم با معیشت مردم و حل مشکلات اساسی کشور ارتباط داشته است.

* تصویب طرح شفافیت در صحن نیازمند دو سوم آرا است

یکی دیگر از دلایل طولانی شدن رسیدگی به این طرح در کمیسیون تخصصی مجلس که در اینجا کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی تعریف شده است، این بود که  طرح باید به صورتی کاملا پخته و کارشناسی شده به صحنه علنی برسد تا بتواند اکثریت نمایندگان را با خود همراه کند چرا که این طرح  مستلزم اصلاح و تغییر در آیین نامه داخلی مجلس است و بر همین اساس لازم است تا حداقل دو سوم آرای نمایندگان را با کسب کند.

حالا طرح نهایی مجلس یازدهم برای شفافیت آرا نمایندگان مجلس از سوی کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس آماده طرح در صحن علنی شده و به زودی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

* قرار است چه روندهایی شفاف شود؟

طرح فعلی مشتمل بر ۱۰ ماده است که هرچند به طرح شفافیت آرا مشهور شده اما سایر فعالیت نمایندگان مجلس و روند قانون گذاری را نیز شفاف خواهد کرد. مواردی همچون توزیع و انتشار عمومی تمامی مذاکرات مجلس، انتشار برنامه های مجلس ۳ روز قبل از تشکیل جلسه علنی برای عموم، انتشار اسامی حاضران به غایبان جلسه همراه با آرای نمایندگان به تفکیک مخالف، موافق و ممتنع و عدم شرکت در رای گیری، ارائه گزارش عملکرد کمیسیون در رسیدگی به طرح‌ها، لوایح، سوال و تذکرات و... به صورت عمومی و امکان حضور نماینده صدا و سیما در جلسات علنی کمیسیون ها و اطلاع رسانی به صورت زنده و صوتی، اطلاع رسانی درباره ماموریت های فردی و جمعی نمایندگان مجلس و همچنین تعیین شرایط رای گیری مخفی در طرح پیش بینی شده است.

طراحان شفافیت آرا در توجیه ضرورت این اقدام تاکید کرده‌اند: با عنایت به منطق قانون اساسی به ویژه اصل ۶۹ و رویه تصویب اصول آن در مشروح مذاکرات تصویب قانون اساسی در خبرگان سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۶۸ و تجارب موفق جهانی درباره شفافیت و با عنایت به اینکه عملکرد و رای وکیل نمی‌تواند از موکل پنهان باشد و با توجه به مطالبه عمومی مردم و تعهد اکثر نمایندگان مجلس یازدهم به مردم برای پیگیری موضوع و به دلیل نقش مهم شفافیت در مبارزه با فساد و ویژه خواری و نظر به اینکه پیش از استفاده از سیستم الکترونیکی آرای نمایندگان در جلسات علنی شفاف بوده است؛ این طرح را تهیه کرده اند.

در جدول زیر بخشی از دیدگاه های برخی نمایندگان مجلس در گفت و گو با فارس درباره طرح شفافیت آرا را مشاهده می کنید:

16 مهر ماه بود که روح الله ایزدخواه نماینده مردم تهران در مجلس با تشریح آخرین وضعیت این طرح گفت: پس از پایان تعطیلات مجلس و احتمالا ابتدای آبان‌ماه طرح شفافیت آراء نمایندگان مجددا در صحن علنی مجلس بررسی و تصویب شود.

با این حال مراحل تصویب این طرح در کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی زمان بیشتری برد و 12 آبان ماه بود که کار تصویب طرح شفافیت آراء نمایندگان در کمیسیون به پایان رسید و حالا در نوبت رسیدگی در صحن علنی مجلس است. 

گرچه مجلس یازدهم وعده شفافیت را داده اما این طرح به هر حال در بین نمایندگان با ملاحظات و بعضا حتی مخالفت‌هایی هم روبرو است . مهرداد ویس‌کرمی، نماینده مردم خرم‌آباد در مجلس یازدهم در این رابطه گفت: علی‌رغم اینکه تعداد زیادی از نمایندگان مجلس نسبت به طرح فعلی انتقاداتی دارند، ولی به دلیل جو سنگینی که علیه هرگونه مخالفت با این طرح در فضای رسانه‌ای و حتی در داخل مجلس به وجود آمده، منتقدان ترجیح می‌دهند که مخالفت خود را به شکل علنی بیان نکنند. 

به نظر می‌رسد ایجاد فضای گفت‌وگو و به حداقل رساندن ایرادات طرح نکته مهمی است که پیش از آنکه در صحن علنی به رای گذاشته شود باید به آن توجه شود تا مجلس یازدهم از آزمون عمل به وعده خود در زمینه شفافیت سربلند بیرون آید.