در ادامه سلسله نشست های مجازی کمیته های تدوین برنامه دولت مردمی و تحول گرا که به تدبیر جامعه اسلامی مدیران در حال انجام است، در پی رخدادهای اخیر پیرامون نتایج انتخابات آمریکا و پیروزی قریب الوقوع جو بایدن نامزد حزب دموکرات کمیته سیاست خارجی این برنامه نشست مجازی با موضوع پیامدهای انتخابات آمریکا در منطقه و ایران را برگزار نمود.
در این نشست که با حضور سیدجلال دهقانی فیروزآبادی و ناصر هادیان برگزار شد، احتمالات مختلفی که با روی کار آمدن دولت بایدن در روابط بین الملل رخ خواهد داد مورد ارزیابی قرار گرفت.
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به لزوم پرهیز از سطحی نگری در رابطه با تحولات رخ داده از برخی شتابزدگی ها در اظهارات مسئولین انتقاد کرد و افزود: بدترین علامت و نشانه ای که می توان از ایران به آمریکا داد این است که خود را ذوق زده و علاقه مند به مذاکره نشان دهد و آن ها فکر کنند که پیشنهاد مذاکره به ایران یک امتیاز است. این بدترین موضع و سیاستی است که می توان در قبال آمریکا اتخاذ کرد.
وی ادامه داد: مساله برجام و بازگشتن ایالات متحده به برجام با توجه به رفتاری که این کشور در گذشته با این سند چند جانبه داشته است باید کاملا با توجه به منافع ملی کشور صورت گیرد، از لحاظ راهبرد کلی آمریکا در قبال ایران ، سیاست مهار جمهوری اسلامی ایران را هدفگذاری کرده است که تفاوتی نمی کند جمهوری خواهان در کاخ سفید باشند و یا دموکرات ها راهبرد اصلی هر دو حزب، «مهار» ایران است. جمهوریخواهان و ترامپ مهار را از طریق تهدید و ارعاب و فشار حداکثری تعقیب می کنند؛ دموکرات ها از طریق تعامل و مذاکره آن را پیگیری می کنند؛ همان سیاستی که اوباما اتخاذ و اجرا کرد. ترامپ نیز به نحو دیگری مهار را به صورت فشار حداکثری تعقیب کرد. پس هدف هر دو حزب در امریکا، مهار ایران با راهبردها و تاکتیک های متفاوت است. ترامپ و پمپئو و جمهوری خواهان تندرو می خواهند ایران را از هر طریقی مهار کنند. راهبرد ترامپ در قبال ایران را به راهبرد ریگان در قبال شوروی تشبیه می کنند و می گویند راهبرد ترامپ نسخه برداری از راهبرد ریگان در قبال شوروی است.
وی تاکید کرد: در شرایط فعلی به هیچ وجه منافع ملی ایران ایجاب نمی کند که اگر آمریکا بخواهد مذاکره کند، جمهوری اسلامی ایران مذاکره را بپذیرد، چون مذاکره اصلا تأمین کننده منافع ملی کشور نیست. استراتژی بایدن همان استراتژی اوباما مبنی بر مهار ایران از طریق تعامل و مذاکره خواهد بود؛ ولی با شرایط و شروط جدیدِ سخت تر. بایدن به شرایط صفر برجام بر نمی گردد، بلکه به نقطه وضعیت کنونی برجام برمی گردد. او، خودِ بازگشت به برجام را یک امتیاز به ایران تلقی می کند؛ پس، در مقابل امتیاز بازگشت به برجام، از ایران امتیاز می خواهد. در واقع می خواهد از عمل به تعهدات پیشین آمریکا در برجام که ترامپ نقض کرده است از جمهوری اسلامی ایران امتیاز بگیرد.
دهقانی خاطر نشان کرد: بایدن با بازگشت به برجام می خواهد ایران را برسر دو راهی راهبردی قرار داده و در وضعیت باخت-باخت قرار دهد. به گونه ای که چه این بازگشت را بپذیرد یا رد کند مجبور شود هزینه پرداخت کند. ترامپ Snap Back یا مکانیسم ماشه را نتوانست فعال و اعمال کند، چون همه اعلام کردند که آمریکا با خروج از برجام دیگر عضو آن نیست. ولی اگر بایدن پیروز شود و بازگشت به برجام را بپذیرد، ایران نمی تواند رسما مخالفت کند. از طرف دیگر، بایدن نیز دستاوردهای سیاست فشار حداکثری که ترامپ علیه ایران اعمال کرده را حفظ خواهد کرد. چون امریکا به آسانی این ریل گذاری و میراث ترامپ را از دست نمی دهد.
وی با بیان اینکه بایدن همزمان از نتایج سیاست فشار حداکثری و بازگشت به برجام برای امتیازگیری از ایران استفاده می کند، گفت: یعنی بایدن مدعی خواهد شد که چون امریکا از سیاست خروج از برجام ترامپ دست کشیده و به آن بازگشته است، پس ایران باید در مقابل امتیاز بدهد. اگر بازگشت به برجام انجام شود و بایدن تحریم ها را متوقف و لغو نکند، به اختلاف خواهیم خورد. در این صورت Snap Back را که ترامپ نتوانست فعال کند، بایدن می تواند فعال کند. بایدن برجام را با اصلاحات درون متنی بیشتر و امتیازات فرامتنی موشکی و سیاست منطقه ای ایران می خواهد. امتیازاتی که برای جمهوری اسلامی ایران منافع حیاتی و غیرقابل مذاکره و مصالحه است پس ریاست جمهوری بایدن به این معنا نیست که مشکلات ایران با امریکا حل می شود. شواهد تاریخی، ماهیت سیاست خارجی آمریکا و تجربه برجام نیز این واقعیت را نشان می دهد. پس باید تحلیل واقع بینانه ای داشته باشیم.
در ادامه هادیان با اشاره به چشم انداز کوتاه مدت روی کار آمدن بایدن گفت: در حال حاضر در محافل سیاسی راه های متفاوتی برای بازگشت به برجام از سوی آمریکا در حال بررسی شدن است. گروهی این بازگشت احتمالی را صرفا در حد ظاهری می دانند و برخی معتقدند برای بازگشت به برجام آمریکا باید خسارات وارده را جبران کند و تعهدات خود را به انجام برساند. حتی برخی معتقدند نیاز به بازگشت امریکا به برجام نیست و اگر ایالات متحده تعهدات خود را اجرا کند کفایت می کند. در عین حال با توجه به وقایعی که بر برجام گذشته است برخی بازگشت یا عدم بازگشت به برجام را با توجه به نبود ضمانت اجرای تعهدات چندان با اهمیت نمی دانند.
هادیان با تاکید بر اینکه ایران باید روی مساله پرداخت خسارت از سوی کشوری که برجام را نقض کرده مانور بدهد، گفت: ایران دچار ضرر و زیان شده و این خسارت‌ها باید یا مستقیم توسط آمریکا یا توسط همکاران این کشور همچون اروپا که در تداوم برجام ذی‌نفع هستند، جبران شود.
استاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: اعضای حزب دموکرات علاقه مند به احیای برجام هستند و ممکن است دولت بایدن با صدور چند فرمان اجرایی در اوایل دولت خود، نسبت به آن اقدام نماید.
