تحقیقات در خصوص چندقلوزایی از چند سال گذشته توسط محققان دانشگاهی در استان زنجان آغاز شده و امروز فعالیت های این طرح نتیجه مطلوبی را داشته است به طوری که می توان این طرح را یکی از طرح های موفق استان و به عنوان الگویی برای سایر استان ها نام برد.
نتایج قابل توجه چندقلوزایی گوسفند افشار از جمله اصلاح نژادهای دارای چربی لاشه بالا که صرف تولید چربی می‌شود و ارزش اقتصادی و غذایی چندانی ندارد موجب افزایش راندمان خوراک و در نتیجه بهره‌وری بیشتر در این طرح شده است.
افزایش سرعت رشد بره‌های تولیدی از دیگر نتایج قابل توجه این طرح است همچنانکه گوسفند افشاری یکی از نژادهای سنگین وزن گوسفندان ایران است که وزن تولد، سرعت رشد و وزن از شیرگیری در این گوسفند در مقایسه با سایر نژادهای ایران قابل توجه است و به همین دلیل این نژاد یکی از نژادهای گوشتی گوسفند کشور ظرفیت مناسبی برای تولید گوشت دارد و می تواند نقش مهمی در تامین گوشت قرمز منطقه ایفا کند.
در واقع طرح انتقال ژن چند قلوزایی برای اولین بار در کشور در سال 1386 با حمایت سازمان جهاد کشاورزی در دانشگاه زنجان آغاز شد و طرح با وارد کردن سلول‌های جنسی از کشور نیوزیلند و از نژاد برولامرینو آغاز شد. این نژاد ترکیبی است از 75 درصد نژاد گوشتی رامنی و 25 درصد نژاد پشمی مرینو که حاوی ژن مورد نظر است. ژن FecB مهمترین ژن شناخته شده موثر بر چند قلوزایی است که نسبت به سایر ژنه ای شناخته شده در این ارتباط از مزایای بیشتری برخوردار است.
طی پنج، شش سال مراحل انتقال ژن به نژاد افشاری تاکنون نتایج بسیار قابل توجهی حاصل کرده به طوری که متوسط بره زایی گوسفندان افشاری از 1.2 به 2.9 افزایش یافته است، علاوه بر افزایش چند قلوزایی، بره‌های حاصل از طرح از نظر میزان و سرعت رشد نیز از شرایط مناسب‌تری نسبت به هر دو پایه پدری و مادری برخوردار هستند.
این طرح را می توان با توجه به تاکید به اقتصاد درونی یکی از طرح های اقتصاد مقاومتی مهم استان زنجان عنوان کرد چرا که محققان زنجانی توانسته اند با تکیه بر همت والای خود و ظرفیت های موجود در استان کاری بس عظیم و سترگ انجام دهند، نتایج این طرح نیز نشان دهنده موفقیت آن است که با بخش‌های آزمایشگاهی و ایستگاه گله تحقیقاتی که دامداران می توانند از نتایج آزمایشات این طرح بهره جسته و به اصلاح نژاد دام های خود اقدام کنند تا میزان بهره روی دام های آنان افزایش یابد.
این طرح تحقیقاتی با همکاری جهاد کشاورزی و دانشگاه زنجان آغاز شد اکنون پس از هفت سال به مرحله تجاری سازی رسیده است .با تولید بره های ناقل ژن چند قلوزایی و ورود آنها به گله های استان می توان، توان تولید دام سبک زنجان را افزایش داد که این کار باهمکاری یک شرکت دانش بنیان آغاز شده است. به گفته کارشناسان، حدود 90 درصد درآمد یک دامدار از فروش بره تامین می شود که اگر بتوان تعداد بره های زایمان یک میش را افزایش داد به همان میزان می توان شاهد افزایش درآمد دامدار بود. سالانه بیش از 18 هزار تن گوشت قرمز در استان تولید می شود که 6 هزارتن آن یعنی 30 درصد تولیدات مربوط به نژاد افشار است.
* 7500 راس گوسفند تحت پوشش عملیات تکثیری در زنجان
"رحمان رستمخانی"، معاون امور دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز در گفت و گو با خبرنگار موج رسا با اشاره به اینکه با همکاری دانشگاه زنجان سال 90 فاز کار تحقیاتی این طرح به پایان رسید و از سال 91 فاز تکمیلی دام اصلاح شده آغاز شد، اظهار داشت: در حال حاضر 42 گله با جمعیت 7 هزار و 500 راس تحت پوشش عملیات تکثیری هستند.
وی با بیان اینکه مهترین فعالیت این طرح تکثیر دام است، گفت: این نژاد اصلاح شده در اختیار گله داران و دامداران قرار می گیرد.
معاون امور دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در پاسخ به این سئوال که ظرفیت های استان زنجان در زمینه گوسفند افشاری اظهار داشت: گوسفند افشاری ویژه و دام بومی استان زنجان است که 860 هزار راس در استان زنجان پرورش داده می شود.
رستمخانی تصریح کرد: اگر بتوانیم همه دام ها را با دام اصلاح شده جایگزین کنیم تحول عظیمی در تولیدات دام سبک استان تحقق می یابد.
وی ادامه داد: با بهره وری دام در استان زنجان ویژگی های آن در چند آیتم افزایش یافته است که بره زایی، بهبود کیفیت لاشه از جمله این ویژگی های محسوب می شود و همچنین دام اصلاح شده درای کمترین دنبه است.
معاون امور دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به سرعت رشد دام بهبود یافته و ضریب تبدیل دام، گفت: دام اصلاح شده 100 درصد بهبود یافته و کیفیت پشم آن نیز کاملا تغییر یافته است که این امر می تواند سود دهی و سود آوری این بخش را ارتقا دهد.
رستمخانی با بیان اینکه فاز اجرایی و تکثیری این طرح منطبق با اصول اقتصاد مقاومتی،اقدام و عمل است،افزود: این طرح یکی از کارهای منحصر به فرد در ایران و آسیا است که با این نظم و انضباط و مباحث علمی انجام شده است.
وی میزان اشتغالزایی آن را 28 تا 30 هزار نفر به عنوان بهره بردار پرورش دام سبک در استان عنوان کرد و گفت: این افراد غالبا گوسفنداران ساکن در روستا هستند.
این کارشناس حوزه دام با بیان اینکه ایجاد حدود 20 واحد صنعتی در استان در دستور کار است، خاطرنشان کرد: با راه اندازی این واحدها 28 تا 30 هزار نفر درگیر کار خواهند شد.
معاون امور دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه بیس کار بر اساس توانمندی ها و پتانسیل های استان بسته شده است، گفت: منتظر کمک دفتر مرکزی نشدیم و از ظرفیت های داخل استان برای اجرای این طرح استفاده شد.
رستمخانی یکی از عمده مشکلات اجرای این طرح را تامین منابع مالی از سوی دولت عنوان کرد و گفت: با وجود کمبود اعتبارات بیش از میزان ظرفیت در استان کار شده است.
وی گفت: در سال 94 حجم کاری که وزارتخانه در نظر گرفته بود 900 راس بود در حالی که 7 هزار و 500 راس در برنامه ریزی ها انجام شد.
این کارشناس حوزه دام با بیان اینکه این طرح در اسرع وقت در اختیار دامداران قرار می گیرد، افزود: کارهای منحصر به فردی را استان زنجان در بخش های مختلف انجام داده است که ضروری است این طرح اطلاع رسانی و الگوسازی شود.
معاون امور دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان ادامه داد: این طرح می تواند الگوی سایر استان ها و سایر نژادهای گوسفندی باشد.
رستمخانی با بیان اینکه این طرح می تواند به اهداف تعیین شده در اقتصاد مقاومتی که نگاه به پتانسل های داخلی است جامه عمل بپوشاند، گفت: تلاش می شود ظرفیت های بالقوه استان به بالفعل تبدیل شود.
*تثبیت ژن چندقلوزایی در 22 روستای استان زنجان
همچنین به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در حوزه دام و طیور نیز موفقیت‌های بسیار خوبی در توسعه دامداری‌های کوچک روستایی کسب شده است که تثبیت ژن چندقلوزایی گوسفند افشار نیز هم‌اکنون در ۲۲ روستای استان در حال اجرا است.
جعفری ادامه داد: پرورش گوسفند افشاری دانش‌بنیان و مبتنی بر اقتصاد مقاومتی است.
وی گفت: در سفر یک روزه وزیر جهاد کشاورزی به استان زنجان "مجتمع پرورش و اصلاح نژاد گوسفند افشار" زنجان افتتاح شد.
این مسئول ادامه داد:عملیات ساختمانی "مجتمع پرورش و اصلاح نژاد گوسفند افشار" از اردیبشهت سال 94 آغاز شده بود که با حضور وزیر فاز نخست آن به ظرفیت 2500 راس مولد و با سرمایه‌گذاری 75 میلیارد ریال به بهره‌برداری رسید.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه "مجتمع پرورش و اصلاح نژاد گوسفند افشار" در زمینی به مساحت 25 هکتار و شامل چهار سوله است، افزود: با اجرای طرح پرورش داشتی گوسفند نژاد افشار براساس پیش بینی‌ها قرار است از سال آینده سالیانه 18 هزار راس قوچ و میش اصلاح نژاد شده به دامداران متقاضی در استان و سراسرکشور واگذار شود.
جعفری خاطرنشان کرد: ارزش ریالی هر قوچ ومیش ژن دار بین 8 تا 30 میلیون تومان است که با افتتاح و راه‌اندازی شرکت پرورش داشتی نژاد افشار زنجان، این هزینه برای دامدار بین 1.5 تا 3 میلیون تومان خواهد بود.
*گوسفند افشار را بیشتر بشناسیم
گوسفند افشاری بهترین نژاد گوسفند ایرانی و نژادی است گوشتی با رنگ بدن قهوه ای روشن تا تیره و بندرت سفید و رنگ بدن بره‌ها در بدو تولد قهوه‌ای متمایل به سیاه بوده و به تدریج با افزایش سن رنگ بدن روشن‌تر می شود.
میانگین وزن آن در قوچ بالغ 88.65 کیلوگرم و در میش بالغ 70.52 کیلوگرم است.
گوسفند افشاری در وسعتی قریب به 20 هزار کیلومتر مربع در بین استان زنجان و قسمتی از استان های آذربایجان‌غربی و آذربایجان شرقی و کردستان پراکنده است که دارای جمعیت بالغ بر یک میلیون رأس است.
