زعفران یکی از مهم ترین صنایع و از وجوه شاخص نمایش کشور پهناور ایران در عرصه جهانی است. این صنعت ظرفیت آن را دارد که ارز زیادی را از بخش غیرنفتی وارد کشور کند. با توجه به قرار گرفتن در فصل زعفران در استان خراسان برآن شدیم تا به بررسی وضعیت طلای سرخ در خراسان رضوی بپردازیم.
به نظر می‌رسد با کسب رتبه بهترین زعفران توسط افغانستان در سال‌های اخیر، امروز در زمین‌های کشت زعفران اتفاقات دیگری باید بیفتد. علی کاظمی یکی از زعفران‌کاران قدیمی در تربت حیدریه است که به صورت خانوادگی به این حرفه مشغول است، وی پای صحبت‌ها ما نشست و درد دل‌های خود را به شرحی که می‌خوانید بیان کرد.
وی در خصوص مشکلاتی که در رسیدن به هدف خود دارد گفت: من دوست دارم که فرزندانم در زمینه کشت این محصول آموزش ببینند و تنها به تجربیات من اکتفا نکنند اما متاسفانه امکان آموزش دیدن حتی برای فرزندان من که نسل جوان و آینده دار این عرصه هستند فراهم نیست.
سال‌های گذشته دولت زعفران ما را می‌خرید ولی مطالبات را با تاخیر پرداخت می‌کرد و این باعث می‌شد که ما مجبور شویم محصول دست‌رنج خود را به واسطه‌ای بفروشیم که نقد می‌خرد. یعنی نقد را به نسیه ترجیح دهیمکاظمی تصریح کرد: امروز برای این که دست دلال‌ها کوتاه بشود دولت یک نرخی را برای خرید از کشاورز تعیین می‌کند ولی خیلی وقت‌ها ما نمی‌توانیم صبر کنیم تا نوبت خریداری محصول ما بشود، سال‌های گذشته دولت زعفران ما را می‌خرید ولی مطالبات را با تاخیر پرداخت می‌کرد و این باعث می‌شد که ما مجبور شویم محصول دست‌رنج خود را به واسطه‌ای بفروشیم که نقد می‌خرد. یعنی نقد را به نسیه ترجیح دهیم.
این کشاورز کهنه‌کار با اشاره به این که زعفران محصول کم‌آبی است اضافه کرد: در این سال‌ها خشکسالی به حدی بوده که حتی تولید زعفران هم دچار مشکل شد، در تربت حیدریه هم این مساله هر سال دیده می‌شود اما در نقاطی مثل گناباد اوضاع خیلی بدتر است.
کاظمی در پایان خاطرنشان کرد: از دولت می‌خواهیم در روش‌های جدید به ما اطلاعات بدهد، تا ما بتوانیم محصول با کیفیت‌تری را تولید کنیم. تسهیلاتی را برایمان لحاظ کند بعد از دوسال به راحتی می‌توانیم تسهیلات را پرداخت کنیم و روی پای خودمان بایستیم.
تعدادی از این مشکلات را با نایب رئیس شورای ملی زعفران مطرح کردیم که پاسخ وی را در ادامه می خوانیم؛ نایب رئیس شورای ملی زعفران درمورد میزان تولید این محصول در سال جاری گفت: به این دلیل که هنوز زعفران به طور کامل جمع‌آوری نشده است، نمی‌توان اکنون نظر قطعی در مورد میزان تولید آن داد.
غلام‌رضا میری افزود: آماری که از تولید داشته باشیم می‌تواند بر آینده قیمت‌ها، صادرات و همه جنبه‌های زعفران تاثیر بگذارد و ما در این زمان انتظاری از میزان تولید زعفران نداریم چون هنوز تا نظر قطعی درمورد میزان تولید، مدتی دیگر باقی مانده است و تا دهم آذر ماه همچنان برداشت زعفران ادامه دارد.
میری در خصوص افزایش کشت زعفران امسال در افغانستان و تاثیر این امر بر آینده بازار زعفران در ایران گفت: مسلما زمانی که شما رقیبی در کنار خود داشته باشید و آن رقیب هم در بخش تولید و هم صادرات بتواند نمود پیدا کند، در نتیجه سهمی از بازار را از آن خود می‌کند و به همان میزان سهمی از شما در بازار کم می‌شود.
رئیس اتحایده صادرکنندگان زعفران خراسان‌رضوی درمورد رویکرد شورای ملی زعفران برای جلوگیری از کم شدن سهم ایران در بازار زعفران اینطور توضیح داد: متاسفانه شورای ملی زعفران نمی‌تواند کاری در این زمینه انجام دهد؛ زیرا این مسائل معمولا به دولت بر می‌گردد. ما در این شورا می‌توانیم راه‌کارهایی ارائه دهیم و کار اجرایی در حیطه وظایف ما نیست و اینها همه به دولت مربوط است که با حمایت خود بتواند بحث تولید را به خوبی مدیریت کند.
صد در صد از اقدامات دولت یازدهم راضی هستیم
میری درباره کارنامه سه ساله دولت جدید در بهبود وضع زعفران گفت: نسبت به دولت گذشته صددرصد از اقدامات دولت یازدهم راضی هستیم؛ زیرا در دولت گذشته علاوه بر اینکه کاری انجام نمی‌شد، برخی موانعی نیز ایجاد می‌کردند. دولت جدید موانعی که دولت قبل ایجاد کرده بود برداشت و فعالیت‌های ارزشمندی انجام داده‌است.
چند مورد از موانعی که در بخش زعفران، دولت جدید رفع کرد به این شرح است؛ اول عوارض بر زعفران که دولت قبل آن را وضع کرده بود، دوم کد ملی کشاورز را باید به دارایی تحویل می‌دادیم، سوم باید در گمرک برای صادرات زعفران تعهد سپاری می‌کردیم و موارد زیاد دیگری که در دولت جدید همه این موارد و موانع حذف و رفع شدند. این موارد بسیار حیاتی است و در دولت قبل باعث خارج شدن زعفران به صورت قاچاق از کشور شده بود.
ایران در ۵قاره و در ۴۷کشور صادرات دارد. امارات متحده در رأس صادرات قرار دارد و بعد از این کشور اسپانیا و چین در مقام دوم و سوم هستند و باقی کشورها بعد از این سه کشور در لیست صادرات زعفران ایران قرار می گیرندوی افزود: درمورد سوالی که همیشه در این زمینه مطرح بود، بحث بسته بندی و فراوری زعفران است که در این سه سال اخیر فراوری زعفران در حوزه وظایف تولید کننده است و نه صادرکننده آن و البته از نظر تنوع در شرکت‌های صادرات زعفران، ما افزایش چشم گیری را می‌بینیم.
وی در خصوص مهم‌ترین رویکردی که از طرف دولت، بخش خصوصی و تولیدکنندگان باید در مورد زعفران پیگیری و انجام شود این‌گونه توضیح داد: از آنجایی که ما صادر کننده هستیم از تولیدکنندگان می‌خواهیم تا محصول مرغوبی را تولید کنند که در بازار قابل رقابت باشد.
مهم‌ترین انتظاری که از دولت در موضوع زعفران می‌رود این است که در واقع با توجه به اینکه امسال، سال اقتصاد مقاومتی ، اقدام و عمل است، باید کار عملیاتی شود و از تولیدکننده، صادرکننده و توزیع‌کننده حمایت به عمل آید. با توجه به هزینه‌هایی که دولت دارد، باید از مکان صادرات غیرنفتی، این هزینه‌ها تامین شود.
از آنجایی که زعفران پتانسیل بالایی در واردات ارز به کشور دارد، مناسب است دولت حمایت‌های خود را از زعفران کارو صادر کننده افزایش دهد و درمسیراشتغال‌زایی قدم بردارد، که بتوانیم بازارها را گسترش دهیم تا در آینده که تولید افزایش یافت، محصول روی دست کشاورز نماند.
وی افزود: ما در ۵قاره و در ۴۷کشور صادرات داریم. امارات متحده در رأس صادرات قرار دارد و بعد از این کشور اسپانیا و چین در مقام دوم و سوم هستند و باقی کشورها بعد از این سه کشور در لیست صادرات زعفران ایران قرار دارند.
میری در پایان تصریح کرد: باوجود اقدامات انجام شده دولت باید حمایت‌های خود را از تولیدکنندگان، صادرکنندگان افزایش دهد و باعث ثبات در بازار و تولید باکیفیت شود. از طرفی انتظار می‌رود که مردم زعفرانی را تهیه کنند که علامت شناسه و استاندارد دارد تا دچار مشکلی نشوند و از طرفی با این کار از محصولات با کیفیت نیز حمایت به عمل آورند.
با این تفاسیر به نظر می رسد اگر توجه ویژه دولت و برنامه ریزان به طلای سرخ ایران نشود سرنوشتی شبیه خاویار ایران در انتظار این گیاه گران بهاست و موانع پیش پای رشد زعفران اگر برداشته نشود مرگ آرام و بی صدای این محصول را در آینده نزدیک شاهد خواهیم بود.
