نیروهای هندی و چینی در ساحل یک دریاچه مرزی کوچک به نام "پانگونگ تسو" در مقابل یکدیگر صف آرایی کرده‌اند. این مناقشه که در ارتفاع ۴ هزار متری از سطح دریا اتفاق افتاده، بارزترین نمایش اختلافات دو کشور پر جمعیت جهان است اما تنها دلیل بی‌اعتمادی دو کشور به یکدیگر نیست.
اخبار بین الملل-اگرچه این دریاچه در یک منطقه دور افتاده قرار دارد، اما افزایش چشمگیر نیروهای هندی و چینی در این منطقه در واقع نتیجه چندین واقعه و افزایش نارضایتی‌ها از چین در صحنه بین‌المللی پس از شیوع ویروس کرونا است.
از آمریکا گرفته تا اروپا، ژاپن و استرالیا به دنبال کاهش وابستگی خود به چین هستند که این امر تنش‌ها را افزایش داده و هند در این میان به دنبال یک پنجره اقتصادی است تا بتواند از افزایش بی‌اعتمادی به چین به نفع خود استفاده کند.
اما تحلیلگران روابط هند و چین معتقدند که نارندرا مودی نخست وزیر هند با نزدیک شدن بیش از حد به دونالد ترامپ در زمانی که او یک جنگ را با چین آغاز کرده است، روابط دهلی نو با پکن را به خطر می‌اندازد.
"فون چک استوبدان" یک دیپلمات سابق هند گفت: هند به صورت فزاینده‌ای به عنوان کشوری در نظر گرفته می‌شود که با آمریکا همسو می‌شود و این امر در دراز مدت برای دهلی نو سودآور نیست.
وی افزود: به این دلیل است که کشورهای منطقه مانند استرالیا که در مقایسه با آمریکا دارای قدرت کمتری هستند، با رویکردهای شدیدتری از سوی چین مواجه می‌شوند.
ریشه مناقشه اخیر مرزی هند و چین هنوز مشخص نیست. دهلی نو معتقد است که نیروهای چینی به خاک هند تجاوز کرده‌اند و برای پایان تنش، باید به درون خاک چین عقب نشینی کنند.
از سوی دیگر چین می‌خواهد هند ساخت و ساز را در تمام مناطق مورد اختلاف متوقف کند. اما دولت مودی اعلام کرده این ساخت و ساز با هدف توسعه مناطق دور افتاده است و علیه هیچ کشوری نیست.
هند در چند ماه گذشته چند اقدام انجام داده که نارضایتی چین را به دنبال داشته است. یکی از این اقدامات تقسیم بندی‌های جدید در کشمیر و منطقه لاداخ و کنترل مستقیم دولت مرکزی هند بر این مناطق است. هند همچنین قوانین سرمایه گذاری مستقیم کشورهای همسایه خود را تغییر داده است. اکنون شرکت‌های چینی برای سرمایه‌گذاری در هند به تایید و مجوز دولت هند نیاز دارند. چین به این سیاست دولت هند اعتراض کرده است.
سون شیهای رییس مرکز مطالعات جنوب آسیا در دانشگاه سیچوان چین گفت: چین ساخت و ساز هند در امتداد خط واقعی کنترل، که هر دو کشور درک متفاوتی از آن دارند را به عنوان یک اقدام از سوی دهلی نو برای تغییر وضعیت منطقه محسوب می‌کند. بنابراین پکن نمی‌تواند این اقدامات را تحمل کند.
چین و هند که مجموعا دارای ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر جمعیت هستند و یک سوم جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند، با دشمنی بیگانه نیستند و در سال ۱۹۶۲ با یکدیگر جنگیده‌اند. اما با پدیدار شدن واقعیت‌های جدید اقتصادی و بازرگانی، دو کشور سعی کردند این دشمنی را پشت سر بگذارند. هند و چین قرار است در سال جاری هفت دهه روابط دیپلماتیک خود را جشن بگیرند. چین دومین شریک بزرگ تجاری هند پس از آمریکا است.
با این حال، دو کشور مشغول اعزام نیروهای بیشتر در مناطق مرزی و همچنین استقرار تجهیزات نظامی سنگین در این مناطق هستند. در سال ۲۰۱۷ دهلی نو و پکن توانستند تنش مرزی ۷۳ روزه را متوقف و روابط گرمتری را ایجاد کنند. اما تحولات اخیر در مرزهای دو کشور ناظران را شوکه کرده است.
سفر ترامپ به هند
در ماه فوریه بود که دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا به همراه خانواده و یک هیات بلند پایه به هند سفر کرد. پس از این سفر هند حضور خود در گروه منطقه‌ای هند و اقیانوسیه به رهبری آمریکا را پر رنگتر کرده است. در این گروه کشورهایی چون استرالیا، ژاپن، کره جنوبی، نیوزیلند و ویتنام حضور دارند. همه این کشورها به دنبال به چالش کشیدن چین هستند. هند به صورت هفتگی با این کشورها تماس برقرار کرده و در مورد مسایلی چون بحران کرونا و جایگزینی زنجیره‌های تامین کالا مذاکره کرده است.
روز پنجشنبه هند و استرالیا در جریان کنفرانس ویدئویی نارندرا مودی نخست وزیر هند با اسکات موریسون همتای استرالیاییش، روابط خود را به سطح استراتژیک ارتقاء دادند و برای استفاده از پایگاه‌های نظامی یکدیگر به توافق رسیدند.
رویکرد اخیر هند نشان دهنده تغییر موضع این کشور در مقابل چین است. پیش از این نارندرا مودی به روابط دوجانبه با چین اهمیت می‌داد و به دنبال دسترسی بیشتر به بازار چین بود. این استراتژی در دو دیدار غیر رسمی با شی جین پینگ رییس جمهوری چین در ووهان در سال ۲۰۱۷ و مملاپورام در جنوب هند در سال ۲۰۱۸ کاملا آشکار بود.
یک مقام ارشد در دولت هند گفت: با این وجود نبود اعتماد و همچنین عدم تعهد تجارت متقابل از سوی چین، پیشرفت در روابط دو کشور را با مانع مواجه ساخته است. هند در سال ۲۰۱۹ از امضای یک قرارداد منطقه‌ای که با رهبری چین مطرح شده بود، خودداری کرد. درحالی که هند دارای یک مازاد تجاری با آمریکا به ارزش ۲۲ میلیارد دلار است، این کشور از یک کسری تجاری ۵۰ میلیارد دلاری با چین رنج می‌برد. توازن تجاری به شدت به نفع چین است و هند از این امر راضی نیست، به خصوص در زمانی که دولت هند با جدیت به دنبال کاهش وابستگی به واردات و رونق تولید در داخل است.
الیسا ایریس یک کارشناس در شورای روابط خارجی در آمریکا گفت: هند احساس می‌کند که کسری بزرگ تجاری این کشور با چین نشان دهنده بی‌عدالتی از سوی چین و مخالفت این کشور با دسترسی بیشتر هند به بازارهای داخلی چین است.
وقوع بحران کرونا
در میان این تحولات، ویروس کرونا تمام جهان را غافل گیر کرد و تاثیر مخربی بر اقتصاد و سلامت عمومی گذاشت. ویروس کرونا برای اولین بار در شهر ووهان چین شناسایی شد. این شهر در سال ۲۰۱۷ میزبان نارندرا مودی نخست وزیر هند بود.
همانطور که رییس جمهوری آمریکا حملات خود علیه چین به دلیل کوتاهی در کنترل اولیه این ویروس را افزایش داد، هند سعی کرد شرکت‌های آمریکایی را برای خروج از چین و سرمایه گذاری در این کشور ترغیب کند. دولت هند با بیش از یک هزار شرکت آمریکایی که در زمینه‌های مختلف از تجهیزات پزشکی گرفته تا سازنده قطعات خودرو ارتباط برقرار کرد و به آن‌ها پیشنهادات جذابی ارائه نمود.
هند به دنبال تبدیل شدن به یک مرکز تولید در جهان است تا بتواند اقتصاد بحران زده خود را نجات داده و برای ۱۲۲ میلیون نفر شغل ایجاد کند.
انتظار یک منازعه مسلحانه میان هند و چین نمی‌رود. با این وجود ترامپ مناقشه مرزی میان دو کشور را خشونت آمیز توصیف کرد و پیشنهاد میانجیگری را مطرح نمود. این پیشنهاد از سوی هر دو کشور هند و چین رد شد. دونالد ترامپ روز سه شنبه با نخست وزیر هند به صورت تلفنی گفت و گو کرد.
ژائو لیجیان سخنگوی وزارت امور خارجه چین در ارتباط با این مکالمه تلفنی میان مودی و ترامپ گفت: احتیاجی به دخالت کشور سوم نیست.
چند ماه پس از پایان مناقشه مرزی هند و چین در سال ۲۰۱۷، دهلی نو وارد یک قرارداد ارتباطات نظامی با آمریکا شد. هند همچنین به یک گروه راهبردی موسوم به "ائتلاف چهار" با حضور آمریکا، استرالیا و ژاپن پیوست. ترامپ در طول سفر خود به هند از امضای قراردادهای نظامی با هند به ارزش ۳ میلیارد دلار پرده برداشت.
"جف اسمیت" یک کارشناس در بنیاد " میراث" در آمریکا گفت: چین بدون شک بخشی از سیاست‌های خارجی نارندرا مودی از جمله مسایل تجاری و به خصوص نزدیک شدن به آمریکا و ژاپن را تایید نمی‌کند.
در خانه، تنش مرزی با چین واکنش مردم هند را به دنبال داشت به طوری که در رسانه‌های اجتماعی این کشور، پویش تحریم کالای چینی آغاز شد و همچنین نرم‌افزار شناسایی و حذف نرم‌افزارهای ساخت چین بر روی گوشی‌های همراه هندی‌ها به سرعت رواج یافت. اگرچه شرکت گوگل این نرم‌افزار ساخت هند را از پایگاه خود حذف کرده است اما رسانه چینی "گلوبال تایمز" تلاش برای تحریم کالاهای چینی را در واقع اقدامی برای منحرف کردن اذهان عمومی در مورد "بی کفایتی دولت هند در مدیریت بحران کرونا" دانست.
هند باید مراقب نزدیک شدن بیش از حد خود به دونالد ترامپ باشد. دولت هند ماه گذشته با تهدید ترامپ با صادرات داروی "هیدروکسی کلروکین" (داروی ضد مالاریا) موافقت کرد، با این وجود دو سوم از مواد خام داروهای ساخته شده در هند از چین وارد می‌شوند. هند دارای وابستگی‌های مشابه در بسیاری از بخش‌های صنعتی مانند قطعات خودرو و تجهیزات الکترونیکی به چین است. ارزش سرمایه گذاری چین در هند بیش از ۸ میلیارد دلار است.
"لی کین" در شرکت "لینک لیگال" در دهلی نو که به شرکت‌های چینی برای سرمایه گذاری در هند مشاوره می‌دهد، گفت: قطع کامل وابستگی به چین برای یک کشور بزرگ مانند هند تقریبا غیر ممکن است. در عمل تلاش هند برای جابه جایی بزرگ شرکت‌های خارجی در چین غیر واقعی است. هند در زمینه‌های کلیدی مانند مواد خام و حمل و نقل بسیار عقب‌تر از چین است. چین و هند در سطوح مختلف صنعتی شدن قرار دارند. زنجیره‌های تامین کالا بر اساس بودجه فعالیت می‌کنند نه سیاست. بنابراین، هم اکنون چین جلوتر از هند است.
"تانوی مادان" یک کارشناس ارشد در موسسه بروکینگز در واشنگتن گفت: گفت و گوها در مورد زنجیره‌های تامین کالا نشان می‌دهند که روند جهانی شدن خود در حال تغیر معنی است و کشورهایی مانند هند باید نشان دهند که می‌توانند یک همکار قابل اعتماد تجاری باشند. درحالی که هند نمی‌خواهد وارد اختلافات چین و آمریکا شود، این کشور به دنبال استفاده از تحولات به نفع خود است.
