رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، تنها به فاصله یک روز از پیام توئیتری رئیس‌جمهور امریکا پاسخ او را با انتشار مقاله‌ای در روزنامه امریکایی نیویورک‌تایمز داده است.
دونالد ترامپ روز جمعه در پیام توئیتری خود خبر از افزایش دو برابری تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم از ترکیه به امریکا داد و با تکبر تمام این اقدام خود را به سقوط ارزش لیر، واحد پول ترکیه، در مقابل دلار ارتباط داد. کاخ سفید هم در پی این پیام توئیتری بیانیه‌ای منتشر کرد تا از انجام مقدمات لازم برای اجرایی شدن این پیام بگوید. حالا اردوغان پاسخ او را با مقاله‌ای داده که در آن به طور ضمنی نسبت به این دست اقدامات واشنگتن هشدار داده و می‌گوید که اقداما یکجانبه امریکا علیه ترکیه منافع خودش را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود آنکارا به سوی متحدان و دوستان دیگری سوق داده شود.
اردوغان در این پیام و هشدار به امریکا به صراحت نمی‌گوید که منظورش چه متحد و دوستی است اما به نظر نمی‌رسد که این موضوع اهمیت چندانی داشته باشد چرا که اتفاقات پیش آمده در روابط ترکیه و امریکا طی دو سال اخیر به خوبی منظور اردوغان را روشن می‌کند. همچنان که اردوغان در نامه خود نوشته، او و دولتش دو سال قبل در جریان کودتای 15 ژوئیه انتظار داشتند در مقابل کودتاچیان، واشنگتن حمایت صریح و شفاف خود را از دولت ترکیه در همان ساعات اولیه کودتا اعلام کند اما چیزی که اتفاق افتاد برخلاف انتظار آنها بود. امریکا با تأخیر و تازه با پیامی گنگ و مبهم موضع‌گیری کرد و بعد هم حاضر نشد به درخواست‌های ترکیه در مورد استرداد فتح‌الله گولن، رهبر جنبش خدمت، پاسخ مثبت بدهد. نه تنها این مسائل تاکنون بین دو کشور برطرف نشده بلکه مسائل دیگری مثل حمایت قابل توجه امریکا از کردهای سوریه یا تنش بر سر جنگنده‌های اف 35 و نحوه تحویل آنها به ترکیه هم به آنها اضافه شد تا اینکه پرونده قضایی اندرو برانسون، کشیش امریکایی ساکن ترکیه، کار را به شدید‌‌‌‌ترین تنشی بکشاند که تاکنون بین دو کشور رخ داده است. دولت امریکا به بهانه بازداشت و محاکمه برانسون در گام نخست دو وزیر دادگستری و کشور ترکیه را تحریم کرد که این گام با مقابله به مثل ترکیه روبه‌رو شد و بعد از اینکه گفت‌وگوهای دو طرف بی‌نتیجه ماند، گام دوم را با دو برابر کردن تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم برداشته است.
پیام توئیتری ترامپ نشان می‌دهد که او با تصور پیروزی به سراغ این افزایش دو برابری تعرفه رفته و انتظار دارد آنکارا به زودی در مقابل فشار اقتصادی در مقابل او کمر خم کند. این تصور ترامپ همانند دیگر تصورات او نمی‌تواند چندان با واقعیت امر تناسبی داشته باشد چرا که صادرات فولاد ترکیه از ابتدای سال میلادی تا ماه مه نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته حدود 50 درصد کاهش داشته و ترکیه صادرات آلومینیوم چندانی هم به امریکا ندارد. بنابراین، افزایش دو برابری تعرفه بر این دو کالا نمی‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد ترکیه داشته باشد هرچند که پیامد روانی آن بر بازار ارز مشهود بوده و باعث افت 20 درصدی ارزش لیر در برابر دلار بوده است. به هر حال، ترامپ به بهانه پرونده اندرسون و به هدف کسب وجهه در داخل به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود تا اردوغان و دولت ترکیه را مجبور کند به خواسته او تن بدهند و البته جنگ ارزی مسیر او در این جریان است چنان که ترامپ با تکبر تمام از «دلار قدرتمند» می‌گوید. در این میان، مسئله بر سر این است که هشدار اردوغان برای رو آوردن به دوستان جدید چقدر جدی است یا تنها تهدید لفظی از طریق یک نشریه امریکایی است تا ترامپ و دیگر دولتمردان پیام او را شفاف‌تر دریافت کنند. واقعیت این است که او طی این دو سال روابط خود را با روسیه تا آن میزان توسعه داده که حالا از متحدین ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، شناخته می‌شود و در کنار روسیه و ایران همکاری نزدیکی در مورد سوریه داشته است. این سابقه به خوبی این امکان را برای آنکارا فراهم می‌کند تا با خیال راحتی از امریکا به عنوان دوست و متحد قدیمی رو به دوستان جدید بیاورد و حالا باید دید ترکیه در مواجهه با قلدری‌های واشنگتن تا چه میزان حاضر به برداشتن گام‌ها به سوی دوستان جدید و دور شدن از امریکا است.
دکتر سید نعمت‌الله عبدالرحیم‌زاده
