اعلام آمادگی رهبر کره شمالی برای مذاکره مستقیم با رئیس‌جمهور آمریکا و پذیرش فوری آن توسط ترامپ سبب سرعت گرفتن تحولات در این حوزه و بروز نظرهای مختلف درباره چرایی و نتایج احتمالی این دیدار شده است. مسئله کره شمالی از موضوعاتی است که ترامپ از ابتدای تصدی خود به شکل جدی به آن پرداخته و تلاش کرده است به‌نوعی با سیاست «تنش‌زایی به‌منظور تنش‌زدایی» و درواقع از طریق اعمال فشار تحریمی با همراهی متحدان پیونگ‌یانگ، به‌نوعی به حل ماجرا نزدیک شود. این مسئله تا اندازه زیادی به دغدغه شخصی ترامپ تبدیل‌شده است به‌نحوی‌که به گفته پامپئو رئیس سازمان سیا، بخش عمده ای از مباحث ملاقات‌های روزانه‌شان به مسئله کره شمالی اختصاص دارد. دولت ترامپ تلاش کرد با وضع تحریم‌های جدید بر کره شمالی و محدودسازی زنجیره تأمین این کشور از طریق همسوسازی چین، کیم جونگ اون را وادار به مصالحه کند. هدف نهایی اعلامی آمریکا، غیرهسته‌ای شدن شبه‌جزیره کره است مسئله‌ای که امیدوار است بتواند از طریق گفت وگوی مستقیم به آن دسترسی یابد.
با بررسی سناریوهای اقدام آمریکا در این موضع، می‌تواند به‌روشنی دریافت که گزینه‌های آمریکا در مقابل کره شمالی چندان زیاد نیست. از یک‌سو آمریکا تداوم وضع موجود را که همراه با توسعه توان موشکی و هسته‌ای پیونگ‌یانگ است ، تهدید جدی منافع خود و متحدان دانسته و از سوی دیگر نگران عمل نکردن بازدارندگی در این شرایط در مقابل کره شمالی است. گسترش تسلیحات هسته‌ای در منطقه و امکان انتقال به دیگر بازیگران و به مخاطره افتادن ساختار عدم اشاعه، مهم‌ترین تهدید تداوم وضع موجود است. از سوی دیگر سناریوی اعمال گزینه نظامی با توجه به تبعات و مخاطرات جدی عملاً روی میز نخواهد بود. تنها سناریوی قابل‌اعتماد برای آمریکا بازگشت به میز مذاکره و تلاش برای حل‌وفصل این موضوع از طریق دیپلماتیک است که به نظر می‌رسد با توجه به محدودیت گزینه‌ها باعث شده است ترامپ به این موضوع روی آورد.
هم اکنون مسئله پذیرش مذاکره مستقیم که به نظر می‌رسد ابتکار شخصی ترامپ است و مشاوران و تیم امنیتی وی چندان موافق این ایده نیستند، باعث بروز اختلافاتی در میان آن‌ها شده است. مخالفان مذاکره مستقیم دو رهبر، آن را عاملی برای مشروعیت بخشی به برنامه اتمی کره شمالی و تلاش این کشور برای خرید زمان و سوءاستفاده از دیپلماسی و تلاشی صرفاً برای کاهش تحریم‌ها دانسته اند و با توجه به سابقه منفی پیونگ‌یانگ در مذاکرات ، مذاکرات بدون پیش‌شرط را غیرمفید و قماری بزرگ برای شخص ترامپ می‌دانند که موفقیتی در پی نخواهد داشت. از سوی دیگر موافقان مذاکره مستقیمِ سران معتقدند توانایی شخصی ترامپ در مذاکره و رویارویی با شخص تصمیم‌گیرنده اصلی در کره شمالی می‌تواند مؤثر باشد و گشایشی در پرونده پیونگ‌یانگ ایجاد کند. ترامپ بارها به مسئله مذاکره مستقیم با رهبر کره شمالی تأکید کرده و حتی در مقطعی این ملاقات را باعث افتخار خود دانسته است.
پیچیدگی مسئله کره شمالی و چندبعدی بودن آن با توجه به تداخل منافع متحدان آمریکا از یک‌سو و نیز نقش چین و تااندازه‌ای روسیه سبب می‌شود، صرف مذاکره روسای دو کشور - در صورت تحقق- در حل ماجرا کافی نباشد. تداخل داشتن خطوط قرمز دو طرف، وجود پیش‌شرط‌های نانوشته مذاکراتی و تعدد بازیگران دخیل سبب ابهام در سرنوشت ماجرا شده است. آمریکا خواهان توقف کامل یا تعلیق فعالیت‌های موشکی و هسته‌ای کره شمالی با رویکرد عاری سازی منطقه از سلاح اتمی است و در این زمینه خواهان ایجاد نظام راستی آزمایی و بازرسی دقیق برای نظارت بر انجام تعهدات کره شمالی است. در مقابل کره شمالی نیز خواهان تعهدات امنیتی لازم از سوی آمریکا و متحدان در منطقه و حذف تحریم‌های این کشور است. رسیدن به نقطه تعادل و توافق در این خصوص موضوعی پیچیده و دشوار است. بازیگران منطقه‌ای نظیر چین درنهایت از وجود بحران مدیریت‌شده درباره کره شمالی به منظور مهار آمریکا منتفع می‌شوند و از سوی دیگر تشدید آن را به سود خود نمی‌دانند. آمریکا خواستار تغییر تفکر و سیاست چین در این حوزه و به همکاری چین در حل مسئله نیازمند است . موضوعی که تحقق آن نیازمند الزاماتی گسترده نه‌فقط در موضوع موردبحث بلکه در دیگر روابط دوجانبه پکن- واشنگتن است. نقش متحدانی نظیر کره جنوبی و ژاپن نیز در این باره انکارناپذیر است و تحقق منافع آن‌ها همزمان باسیاست‌های آمریکا نیز باعث پیچیده شدن بیشتر مسئله می شود.
درهرحال شخصیت ترامپ، اعتمادبه‌نفس زیاد مذاکراتی وی، تلاش برای شخصی‌سازی سیاست‌های آمریکا، انجام امور ساختارشکنانه و مخالفت با رویکردهای نهادینه سنتی احزاب و انجام امور بی‌سابقه، رئیس‌جمهور آمریکا را برخلاف نظر مشاوران ارشدش وارد مذاکره‌ای مستقیم کرده است که تحقق اهداف آمریکا در آن کاملاً مبهم است. در صورتی که به نظر می رسد نظام سیاسی آمریکا برخلاف ترامپ خیلی موافق برگزاری این دیدار مستقیم و سریع نیست و پالس هایی از سوی نمایندگان کنگره ، مقام های سابق و نخبگان سیاسی در مخالفت با برگزاری عجولانه این دیدار ابراز شده است . به طور مشخص اگر چه ترامپ با این تصور که حل مسئله کره شمالی به رغم این که وی را در موقعیتی برتر در داخل جامعه آمریکا و عرصه بین المللی قرار می دهد، با برگرداندن حدود 100 هزار سرباز آمریکایی از این منطقه به خانه، به بخشی از شعار های انتخاباتی خود نیز جامه عمل می پوشاند اما منافع سیاسی(فشار بر چین ) و اقتصادی (فروش چندین میلیارد دلار سلاح ) این حضور در منطقه برای آمریکا آن قدر زیاد هست که مانع اتخاذ رویکردی یکسان و موافق با دیدگاه ترامپ در این باره در داخل آمریکا شود .حتی دیروز ساراسندرز سخنگوی کاخ سفید به رغم اعلام قبلی ترامپ برای دیدار با «اون» به نوعی این دیدار را به برداشتن « قد‌م‌هایی قابل راستی‌آزمایی به سمت غیرهسته‌ای شدن » منوط کرد . تحقق پیش‌شرط‌های لازم برای تجمیع منافع بازیگران مختلف دخیل، به همراه مخالفت‌های ساختاری با تصمیم شخصی ترامپ سبب بدبینی بیشتر به نتایج چنین مذاکراتی می‌شود.
دکتر ابوذر گوهری مقدم
