با وجود اینکه سازمان ملل تاکید کرده است شرایط برای بازگشت آوارگان مسلمان روهینگیا به میانمار مهیا نیست، دولتهای میانمار و بنگلادش اصرار دارند بازگشت این آوارگان به میانمار دو ماه دیگر آغاز شود.
شواهد و گفتگو با بسیاری از آوارگان روهینگیا که هم اکنون در بنگلادش هستند، نشان میدهد، بسیاری از آنها با توجه به تجربه تلخی که از حمله نیروهای نظامی میانمار و همدستان بودایی آنها به روستاهایشان داشتند، حاضر به بازگشت به میانمار نیستند. یکی از این افراد عبدالسلام صد ساله است. او از هزار و نهصد و هفتاد و هشت، سه بار آوارگی از میانمار را تجربه کرده است و حاضر نیست به میانمار بازگردد.
او گفت: من دلم برای خانهام تنگ شده است، اما میترسم به خانه ام بازگردم زیرا آنها مرا میکشند. بازگرداندن ما به میانمار بیمعناست زیرا هیچ امنیتی برای ما در آنجا وجود ندارد.
گروههای حقوق بشری اعلام کردند روهینگیاها قربانی جنایات و خشونت سازمان یافته ارتش میانمار در ماههای اخیر شدهاند. صدها روستای متعلق به روهینگیاها تخریب و آتش زده شده است. سازمان ملل متحد میگوید زنان روهینگیا هدف تجاوز گروهی نظامیان میانمار بودهاند. برآورد میشود صدها مرد و زن و کودک روهینگیا به قتل رسیده باشند.
دولتهای میانمار و بنگلادش اعلام کردند بازگشت آوارگان به میانمار، داوطلبانه خواهد بود. دولت میانمار، روهینگیا را به عنوان یکی از اقلیتهای قومی این کشور به رسمیت نمیشناسد. دولت میانمار در سال هزار و نهصد و هشتاد و دو شهروندی و تابعیت روهینگیاها را باطل کرد و در نتیجه آنها دسترسی محدودی به آموزش و پرورش و بهداشت و درمان دارند. همین مسئله آنها را در برابر بازداشتهای خودسرانه در میانمار آسیب پذیر کرده است.
سازمان ملل متحد اعلام کرد روهینگیاها چگونه میتوانند به کشوری بازگردند که هنوز در آنجا در برابر خشونت و آزار و اذیت و تعقیب قضایی آسیب پذیر هستند. سازمان ملل متحد تاکید دارد اول از همه باید ریشههای آزار و اذیت روهینگیاها مثل نداشتن حق شهروندی مورد توجه قرار گیرد و حل شود در غیر این صورت روهینگیاها همچنان با خشونتهای بیشتری روبرو خواهند شد.
لوئیس اوبین از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد گفت: یکی از مسائلی که لازم است بر آن تاکید کنیم این است که نباید درباره بازگرداندن آوارگان روهینگیا به میانمار شتابزده عمل کنیم. اول از همه شرایط بازگشت باید بررسی شود و مناسب باشد. ما به روشنی میگوییم که امروز شرایط برای بازگشت آوارگان مناسب نیست.
عبدالسلام گفت: آنها اجازه نخواهند داد حتی یک روهینگیا در آنجا زندگی کند. آنها همه ما را قتل عام خواهند کرد. لطفا ما را به عنوان طعمه به دهان دیو نفرستید.