سوریه همواره به عنوان سدی در برابر زیاده‌خواهی های سعودی در جهان عرب ایستاده است. تقابل ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک دو کشور، حوزه‌های نفوذ مشترک را به صورت عرصه‌ای برای رقابت فراهم کرده است.
بحران کنونی سوریه فرصتی را نصیب سعودی‌ها کرده بود تا به حذف یکی از مخالفین سرسخت خود یعنی «بشار اسد» در منطقه اقدام کنند.
ماه گذشته، «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان سعودی دربارهٔ «بشار اسد»، رئیس‌جمهوری سوریه به طور ناگهانی تغییر موضع داد. عادل الجبیر به هیئت عالی مذاکرات (وابسته به مخالفان سوریه) اطلاع داد: «بشار اسد»، رئیس‌جمهور سوریه در قدرت باقی خواهد ماند. خروج اسد در آغاز مرحله انتقالی امکانپذیر نیست و باید مدت باقی ماندن او در مرحله انتقالی و اختیاراتش را در این مرحله بررسی کنیم.
مهمترین سوالی که در حال حاضر مطرح می شود این است که دلیل اصلی تغییر موضع عربستان در قبال بحران سوریه و حکومت اسد چیست؟
جهت پاسخ به سوال فوق گفتگویی با پروفسور «شیرین هانتر» متفکر ایرانی– آمریکایی و استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا تنظیم کرده‌ایم که در ادامه می آید.
*اخیرا پایگاه خبری شبکه ماهواره‌ای الجسر وابسته به مخالفان سوریه فاش کرده که عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان در نامه‌ای به هیأت عالی مذاکره‌کننده مخالفان سوریه (مقیم ریاض) گفته که واقعیت سوریه نشان می‌دهد که کناره‌گیری بشار اسد از قدرت در زمان فعلی، غیرممکن است وباید درباره مدت حضورش بحث شود. با توجه به اینکه پیش شرط عربستان نبودن بشار اسد در ساختار آتی قدرت این کشور بود، دلایل این تغییر موضع عربستان چیست؟
دو دلیل اصلی برای تغییر موضع عربستان در قبال بحران سوریه وجود دارد. یک، حکومت سوریه نشان داده است که قویتر از آن بود که در ابتدای شروع بحران به نظر می رسید. دو، دخالت روسیه در حمایت از اسد محاسبات امریکا را تغییر داد.
امریکا نمی خواهد وارد جنگ احتمالی با روسیه بر سر سوریه شود. نتیجه این است که امریکا هم دیگر اصرار بر سلب حکومت از اسد حداقل در مرحله اول نمی کند. عربستان هم به تنهایی نمی تواند با روسیه مقابله کند.
*همچنین اخباری مبنی بر توافق محرمانه عربستان و نیروهای یمنی وجود دارد. به نظر می رسد عربستان سعی دارد بحران یمن را نیز خاتمه دهد. آیا عربستان به اهداف از پیش تعیین شده خود در این جنگ رسید؟
در یمن هم وضعیتی مشابه وضعیت سوریه وجود دارد. نیروهای مخالف رئیس جمهور فعلی به اندازه کافی قدر بوده تا بتوانند در مقابل حملات شدید عربستان و هم پیمانانش مقاومت کنند. امریکا نیز با وجود کمک به عربستان حاضر نیست وارد جنگ کامل در یمن شود. از طرف دیگر تلفات جانی و دیگر فجایع انسانی در یمن به آبروی عربستان ضربه زده است. همچنین بار مالی جنگ یمن بیش از اندازه شده و بر عربستان فشار وارد می کند.
*سفر مقتدی صدر رهبر جریان صدر به عربستان و دیدار با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و دعوت از عمار حکیم و ایاد علاوی که از رهبران شیعه عراق هستند به عربستان با چه اهدافی صورت گرفته است؟
به نظر من «مقتدی صدر» می خواهد رهبری عراق را بر عهده گیرد، به همین علت می خواهد از عربستان کمک بگیرد. او همیشه از نفوذ ایران در عراق ناراضی بوده است. بعضی معتقدند او در واقع یک ناسیونالیست عراقی بوده که هویت شیعه زیاد برایش مهم نیست.
عربستان هم می خواهد دوباره جای پایی در عراق پیدا کند و از این رو می خواهد از مقتدی صدر به عنوان یک عامل نفوذی استفاده نماید.
*چرا در حال حاضر عربستان به سمت خاتمه دادن به این بحران پیش می رود؟
عواملی مانند سیاست امریکا در منطقه خاورمیانه، نقشه روسیه و مشکلات مالی و حیثیتی عربستان باعث بروز نشانه هایی از احتمال تغییر در سیاست های عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه شده است.
