بدون شک ورود «دونالد ترامپ» به عرصه سیاست آن هم به عنوان رئیس جمهوری آمریکا، شوکی بزرگ به ساختار نظام بین الملل وارد کرد. در همان نخستین روزهای پس از انتخابات ریاست جمهوری و برگزیده شدن ترامپ، نگرانی بسیاری از کشورها به خصوص در حوزه همکاری های مشترک با آمریکا در زمینه مسائلی چون تغییرات آب و هوایی که رئیس جمهوری جدید آمریکا می گوید آنها را قبول ندارد رو به فزونی گذاشت.
یکی از قول هایی که ترامپ در خصوص آینده سیاست خارجی آمریکا داده، مربوط به بهبود آینده روابط این کشور با روسیه می شود. مساله ای که از نظر بسیاری از کارشناسان روابط بین الملل، شاید حتی به دلیل ماهیت جهت گیری های دو کشور به صورت انتزاعی و البته نقش آنها در نظام بین الملل در برابر هم، بیشتر شبیه به یک شعار پوپولیستی به نظر برسد.
از دیگر اظهارات ترامپ می توان به سخنان وی در مورد چین اشاره کرد. وی خواستار روابط محدود با چین شده و می خواهد نقش چین را در عرصه جهانی به عنوان یکی از مهمترین رقبای ایالات متحده تضعیف نماید.
جهت فهم دقیق سیاست خارجی ترامپ در قبال چین، روسیه و اتحادیه اروپا، گفتگو کرده ایم با دکتر «احسان یاری» استاد روابط بین الملل دانشگاه شیراز که در ادامه می آید:
ایجاد روابط دوستانه و نزدیکی با روسیه یکی از شعارهای اصلی «دونالد ترامپ» در جریان مبارزات انتخاباتی خود بود، مساله ای که بسیاری از کارشناسان آن را باور نداشته و معتقدند هیچگاه عملی نخواهد شد. به نظر شما سیاست خارجی ترامپ نسبت به روسیه چگونه خواهد بود؟
جامعه آمریکا جامعه ای است که در آن سیستم بسیار مهم تر از فرد است. اهداف کلان آمریکا و منافع ملی این کشور با این دولت و آن دولت عوض نمی شود و در مورد آنها یک اجماع حداکثری در جامعه نخبگان آمریکا وجود دارد و پیش برد آنها هم در قالب این سیستم خاص است.
باید گفت که فرد هم دارای تاثیرگذاری است اما در مقایسه با کشورهای دیگر نقش فرد در آمریکا بسیار ضعیف تر از نقش سیستم است. اینکه حالا ترامپ در آمریکا رئیس جمهور شده است به این معنا نیست که سیاست های کلی این نظام به طور کلی عوض می شود.
دیدگاه کلی که آمریکا نسبت به سیستم بین الملل دارد و خوی استکباری و سلطه طلبی این کشور با بودن ترامپ یا دیگری همچنان پایدار خواهد بود. ترامپ با توجه به موقعیت خاصی که به عنوان یک جمهوریخواه دارد، ممکن است تا حدی سیاست ها و استراتژی های دولتش با دولت اوباما متفاوت باشد. طبیعتا سیاست و استراتژی های جمهوریخواهان با دموکراتها متفاوت است، اینکه جمهوریخواهان جهت رسیدن به اهداف ملی بیشتر بر قدرت نظامی تاکید می کنند و ابایی جهت استفاده از گزینه نظامی ندارند، اما دموکراتها از شیوه های نرم تری استفاده می کنند. با روی کار آمدن جمهوری خواهان تقویت نظامی گری در آمریکا را باید مدنظر قرار داد.
اما نزدیکی ترامپ به روسیه بیشتر جنبه شخصی دارد. ترامپ و پوتین دارای دیدگاههایی مشترک در برخی مسائل هستند. می توان گفت جاهایی که اهداف روسیه و آمریکا مشترک است، هر دو کشور با یکدیگر همکاری خواهند کرد. مثلا ترامپ صراحتا اعلام کرده است که می خواهد با روسیه در برخی زمینه ها همکای مشترک داشته باشد مثلا در مورد مبارزه با داعش. اما ترامپ قطعا از سیاست های کلان آمریکا پیروی کرده و روسیه همچنان رقیب اصلی آمریکا در صحنه بین المللی خواهد بود.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که در دوران «دونالد ترامپ» روابط آمریکا با اتحادیه اروپا کاهش خواهد یافت با این وجود سیاست خارجی ترامپ در مورد اتحادیه اروپا را چگونه ارزیابی می کنید؟
سیاست خارجی ترامپ در قبال اتحادیه اروپا به انتخاب رهبران جدید در کشورهای قاره سبز نیز بستگی دارد. اما آنچه می توان با توجه به اظهارات «دونالد ترامپ» گفت این است که شکافی هرچند کوچک، در روابط بین آمریکا و اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد زیرا ترامپ بر این باور است که کشورهای اروپایی باید هزینه دفاع را خودشان پرداخت کنند.
اما به نظر من این شکافها آنقدر عمیق نیست و تاثیرات جدی بر روابط اتحادیه با آمریکا نخواهد داشت. تا حدودی نزدیکی ترامپ به روسیه – با توجه به تقابل ناتو با روسیه و مسائلی که بین روسیه و کشورهای اروپایی وجود دارد – باعث نگرانی رهبران اروپایی شده است. باید گفت که آمریکا با روسیه فقط در مواردی با یکدیگر همکاری خواهند کرد که دارای اهداف و منافع مشترک باشند و آمریکا هیچگاه دوستان و متحدان خود را جهت برقراری ارتباط با روسیه رها نخواهد کرد.
«دونالد ترامپ» در دوره مبارزات انتخاباتی خود بارها از سیاست های دولت اوباما در قبال چین انتقاد کرده بود. وی بارها گفته است که چین آمریکا را چپاول کرده و باید بر کالاهای وارداتی از چین تعرفه بالا اعمال شود. وی همچنین با رهبر تایوان تماس تلفنی برقرار کرده که خشم رهبران چینی را در پی داشته است. با توجه به این موارد، سیاست خارجی ترامپ نسبت به چین چگونه خواهد بود؟
واقعیت این است که چین با رشد اقتصادی فوق العاده ای که دارد، عمده ترین چالش آمریکاست و آمریکایی ها این مسئله رو کاملا درک کرده اند، به خصوص ترامپ که یک تاجر است و این مسائل را به خوبی درک کرده و می داند که چقدر جامعه وی متاثر از کالاهای چینی است.
ترامپ مسئله ارتباط با چین را قطعا جدی تر دنبال کرده تا شاید بتواند مقداری از تهدیدات چین را علیه منافع ملی آمریکا در صحنه بین المللی محدود کند. دولت ترامپ با این دیدگاه یک سری چالش ها را با چین خواهد داشت. اما این چالش ها اینقدر جدی نیست که به برخورد نظامی و تنش جدی میان دو کشور منتهی شود. به نظر من از لحاظ نظامی، بین چین و آمریکا اتفاقی رخ نخواهد داد. آمریکا سیستمی عمل می کند و این سیستم به ترامپ اجازه تنش جدی و برخورد نظامی با چین را نخواهد داد. احتمال می رود با توجه به تماس تلفنی ترامپ با رهبر تایوان، تنش هایی بین دو کشور به خصوص در مسئله تایوان آشکار شود.
