در تحلیل دلایل پیروزی شگفتی‌ساز دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 آمریکا از نقش رسانه‌ها، در کنار عوامل دیگر، نباید غافل ماند.
از هنگامی که ترامپ در رقابت‌های درون‌حزبی به عنوان یکی از نامزدهای جدی انتخابات مطرح شد، رسانه‌های جریان اصلی آمریکا تقریباً تمام تلاششان را برای به تصویر کشیدن چهره‌ای منفی از وی به کار گرفتند؛ چنانکه برخی بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند 91 درصد از حجم اخبار و گزارش‌های منعکس‌شده از ترامپ در این رسانه‌ها منفی بوده‌اند.
اما، از طرف دیگر، با آنکه این پوشش‌های رسانه‌ای در اغلب موارد موثق و انعکاس واقعیت‌های مربوط به نامزد حزب جمهوری‌خواه بودند، ترامپ در نهایت توانست از این واقعیت که رسانه‌های جریان اصلی از نگاه مردم به عنوان یکی از ارکان نظام ناکارآمد سیاسی و صدای ساختار حاکمیت دیده می‌شدند، بهره گرفته (همان ساختاری که ترامپ هوشمندانه توانسته بود خود را نماد مبارزه با آن جا بزند) و انعکاس اخبار منفی علیه خودش را را شاهدی بر مخالفت دستگاه حاکمیت با ورودش به کاخ سفید به نمایندگی از مردم معرفی کند.
این گزارش نگاهی است به موضوعاتی که رسانه‌های آمریکا در طول کارزار انتخاباتی سال 2016 درباره ترامپ گزارش کرده‌اند.
- نژادپرست، بیگانه‌هراس، بومی‌گرا
«دونالد ترامپ» از زمان آغاز کارزار انتخاباتی مهاجران مکزیکی را «مجرم»، «متجاوز جنسی» و «قاچاقچی» خطاب کرد. (واشنگتن‌پست، 8 جولای 2015). او در برابر انتقاد یکی از خبرنگاران که گفت طرفداران او یک «اسپانیایی‌تبار» را کتک زده‌اند گفت: «طرفداران من آدم‌های غیرتی هستند که این کشور را دوست دارند و می‌خواهند این کشور بار دیگر بزرگ شود.» (هافینگتون‌پست، آگوست 2015)؛ میلیاردر جنجالی نیویورک، همچنین از زمان آغاز ستاد تبلیغاتی‌اش در 16 ژوئیه سال 2015، بارها گفت که در صورت ورود به کاخ سفید، از ورود تمامی مسلمان‌ها به خاک آمریکا جلوگیری خواهد کرد ( به عنوان مثال، ببینید سی‌ان‌ان، 8 دسامبر سال 2015)
این موضع‌گیری‌های نامزد حزب جمهوری‌خواه، موجب شد رسانه‌های آمریکایی بارها وی را فردی «نژادپرست، بومی‌گرا و بیگانه‌هراس» توصیف کنند. «هافینگتون‌پست»، زمانی درباره انتخاب ترامپ به عنوان نامزد حزب جمهوری‌خواه در تیتر خود نوشت: «حزب جمهوری‌خواه آنچه کاشته را درو می‌کند: نژادپرستی، بومی‌گرایی، بیگانه‌هراسی و دونالد ترامپ».
مجله «نیویورکر» هم فوریه 2016 در مطلبی نوشت که «دونالد ترامپ در حال تبدیل حزب جمهوری‌خواه به یک حزب پوپولیست و بومی‌گرا است.
- ناهنجار، خودشیفته، جامعه‌ستیز
اظهارات غلوآمیز ترامپ درباره خودش، تمرکز افراطی‌اش روی دریافت تأیید، آشفتگی غیرمعمول در برابر انتقادهای جزئی، رفتارهای قلدرمآبانه و فحاشی‌های علنی به رقیبان، بی‌توجهی به حقوق دیگران، رفتارهای فریبکارانه علنی، پرخاشگری و نشانه‌هایی از نداشتن احساس گناه و احساس ندامت از رفتارهای نادرست بحث ناهنجاری و عدم سلامت روان ترامپ را به یکی از موضوعات داغ رسانه‌های آمریکایی تبدیل کرده بود.
یک نماینده کنگره آمریکا به نام «کارن باس»، اوت سال جاری با راه‌اندازی کارزاری روی وب‌سایت change.org از روان‌شناسان بالینی خواست سلامت روان نامزد حزب جمهوری‌خواه را مورد ارزیابی قرار دهند. «واشنگتن‌پست» در گفت‌وگو با متخصصان، ترامپ را واجد ملاک‌های تشخیصی «اختلال شخصیت خودشیفته» ارزیابی کرد و روزنامه «هافینگتون‌پست» مدعی شد وی علاوه بر خودشیفته، «شخصیت ضد اجتماعی» هم هست؛ «کوین داتون»، محقق دانشگاه آکسفورد، در تحلیلی مدعی شد ویژگی‌های جامعه‌ستیزانه در شخصیت ترامپ حتی از آدولف هیتلر هم بالاتر است (نیویورک‌دیلی‌نیوز)؛ و سرانجام تب تحلیل شخصیت ترامپ تا آنجا در میان رسانه‌ها بالا گرفت که «انجمن روان‌پزشکی آمریکا» در بیانیه‌ای رسماً از اعضای خود خواست از برچسب زدن به نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری خودداری کنند (راشاتودی، اوت 2016)
- «تهدید امنیت ملی، جاسوس روسیه، احمق مطلوب دشمن»
جولای 2016 دونالد ترامپ اظهاراتی مطرح کرد که با موج وسیع انتقادات رسانه‌ها، کارشناسان و متخصصان امور اطلاعاتی همراه شد و وی را به عنوان فردی که از روسیه برای حمله سایبری به آمریکا دعوت کرده آماج حملات قرار داد.
وی در میانه جنجال‌ها بر سر افشای ایمیل‌های «هیلاری کلینتون» و سی‌هزار ایمیلی که نامزد حزب دموکرات ادعا می‌کرد آنها را حذف کرده گفت: «روسیه! اگر دارید به حرفهای من گوش می‌دهید امیدوارم که بتوانید 30 هزار ایمیلی که گم شده‌اند را پیدا کنید. فکر می‌کنم رسانه‌های ما مقتدرانه پاداش شما را خواهند داد.» (به نقل از نیویورک‌تایمز، جولای 2016)
واکنش‌ها به این سخنان ترامپ تا ماه‌ها بعد و حتی تا آخرین روزهای برگزاری انتخابات ادامه داشت. یک مقام اسبق اطلاعاتی آمریکا ترامپ را به خاطر بیان این اظهارات تهدید علیه امنیت ملی آمریکا، همدست دشمن و «جاسوس ناخواسته فدراسیون روسیه» خواند.
«مایکل مورل»، رئیس اسبق سازمان سیا در مقاله‌ای در روزنامه «نیویورک‌تایمز» روز 5 اوت 2016 درباره این سخنان نامزد حزب جمهوری‌خواه اینطور نوشت: «در حرفه اطلاعاتی ما می‌گوییم که آقای پوتین، ترامپ را به عنوان جاسوس ناخواسته فدراسیون روسیه به خدمت گرفت.»
«مورل» استدلال کرد که پوتین از تجربیات و مهارتش به عنوان مأمور اطلاعاتی استفاده کرده و با شناسایی آسیب‌های شخصیتی ترامپ، او را بدون آنکه خودش بداند، جاسوس روسیه کرده است. «مورل» نوشت: «آقای پوتین با تمجید از ترامپ روی ضعف‌های وی مانور داد. ترامپ هم مطابق میل او عمل کرد.»
رئیس اسبق سیا، علاوه بر این، نوشت: ترامپ «نه تنها برای ریاست‌جمهوری آمریکا صلاحیت ندارد، بلکه ممکن است تهدیدی علیه امنیت ملی ما باشد. او یک فرمانده کل قوای ضعیف و حتی خطرناک خواهد بود.»
بعد از این اظهارات «مورل»، این موضوع که آیا ترامپ جاسوس روسیه است یا تنها در راستای منافع روسیه عمل می‌کند تا مدتها به سوژه رسانه‌ها تبدیل شد. به عنوان مثال، «دیلی‌میل» در تحلیلی در همین باره چنین نوشت: «او (ترامپ) در ماه‌های اخیر، همزمان با برخورداری از حمایت‌های عمومی در سرتاسر آمریکا به هر چیز، از نژادپرستی تا زن‌ستیزی متهم شده است. اما یک سوال ممکن است شوم‌تر به نظر برسد: آیا دونالد ترامپ، جاسوس روسیه است؟ شاید پاسخ این سوال منفی باشد اما او قطعاً چنانکه رهبر شوروی لنین زمانی گفت یک «احمق به در بخور» است.»
البته رویکرد ترامپ در برابر روسیه از مدتها قبل، هنگامی که ترامپ از پوتین به عنوان «یک افتخار بزرگ» یاد کرده بود به موضوعی برای مانور هم رسانه‌های غربی و آمریکایی و هم رقیبان وی تبدیل شده بود.
- پیام‌آور نفرت نژادی، زورگویی، شکنجه
از زمانی که ترامپ حملات صریح علیه اقلیت‌های نژادی و مذهبی را یکی از محورهای تبلیغات انتخاباتی‌اش قرار داد گزارش‌های مختلفی درباره بروز و گسترش تفرقه‌های نژادی – مذهبی و رفتارهای روزگویانه علیه گروه‌های اقلیت در جامعه آمریکا منتشر شد. به عنوان مثال، روزنامه هافینگتون‌پست، آوریل سال 2016 در گزارشی با عنوان «اثر ترامپ: افزایش نفرت، ترس و رفتارهای زورگویانه در مدارس» تصریح کرد «رقابت‌های انتخاباتی آمریکا باعث بروز ترس و تنش‌های نژادی در کلاس‌های درس آمریکا شده است.» (هافینگتون‌پست)
طبق این گزارش یک معلم دبیرستان گفت: «دانش‌آموزان من از دونالد ترامپ وحشت دارند. آنها فکر می‌کنند اگر او انتخاب بشود، تمامی افراد سیاه‌پوست باید به آفریقا برگردانده شوند.» و معلمی دیگر گفت: «من دیده‌ام که به دانش‌آموزان مسلمان، تروریست گفته می‌شود.» یک معلم دیگر گفت: «این پسر که مکزیکی‌تبار و شهروند آمریکا است می‌ترسد که در صورت پیروزی ترامپ، این کشور او را به مکزیک برمی‌گرداند. او می‌ترسد که کودکان و بزرگترها می‌توانند به او آسیب بزنند و این کار را خواهند کرد.»
گزارش هافینگتون‌پست علاوه بر این آشکار کرد که حدود یک سوم از معلمان شرکت‌کننده در یک تحقیق گفته‌اند که شاهد افزایش در رفتارهای خصمانه علیه مهاجران و گروه‌های مسلمان بوده‌اند.
علاوه بر این، ترامپ، بعد از جار و جنجال‌های فراوانی که از سال 2001 بر سر استفاده دولت آمریکا از روش‌های بحث‌انگیز شکنجه از جمله روش «غرق مصنوعی» علیه مظنونان ادعایی تروریسم ایجاد شده بود، با لحنی کم‌سابقه و تعجب‌آور از این روش‌ها دفاع کرده و به سوژه رسانه‌ها تبدیل شد.
ترامپ نوامبر سال 2015 در جمع هوادارانش گفت: «آیا من، غرق مصنوعی را تأیید خواهم کرد؟ شرط ببندید که این کار را می‌کنم. فوراً. بیشتر از این را هم مجوز می‌دهم. آنها به خاطر کارهایی که انجام می‌دهند، حقشان همین است.» (گاردین، نوامبر 2015)
وی همچنین در فوریه سال 2016 گفت: «به من نگویید که شکنجه کارگر واقع نمی‌شود، چون اثر دارد. درست است مردم؟ نصف این آدم‌ها می‌گویند، شکنجه اثری ندارد، باور کنید، اثرگذار است. درست است؟» (واشنگتن‌پست، فوریه 2016)
ترامپ ماه ژوئن پا را از این هم فراتر گذاشت و گفت که او غرق مصنوعی را دوست دارد. «درباره غرق مصنوعی نظرتان چیست؟ خیلی دوستش دارم. تازه فکر می‌کنم به اندازه کافی سختگیرانه نیست. (کامان‌دریمز، ژوئن 2016)
پایگاه «اسلیت» از این اظهارات به عنوان «بربریت دونالد ترامپ» یاد کرد (اسلیت، مارس 2016) واشنگتن‌پست هم این اظهارات ترامپ را خشن و ضعیف توصیف می‌کند. (واشنگتن‌پست، ژوئن 2016)
- زن‌باره، زن‌ستیز، مردسالار
سوابق زن‌ستیزانه دونالد ترامپ خیلی زود مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت؛ حتی قبل از اینکه اظهاراتش در سپتامبر 2015 درباره چهره یکی از نامزدهای زن حزب جمهوری‌خواه در همان مرحله درون‌حزبی انتخابات جنسیت‌گرایانه و تبعیض‌آمیز تلقی شود. ترامپ، در آن زمان درباره «کارلی فیورینا» گفت: «قیافه‌اش را نگاه کنید! چه کسی به این رأی می‌دهد؟ می‌توانید تصور کنید که قیافه رئیس‌جمهور آینده‌تان این باشد؟ منظورم این است که او زن است و قرار نیست من حرفهای بد بزنم، اما مردم، واقعاً به خودتان بیایید. آیا ما جدی هستیم؟» (پایگاه رولینگ‌استون، سپتامبر 2015)
اما حتی قبل از این، در آگوست 2015 روزنامه «ایندیپندنت» به جمع‌آوری برخی از اظهارات ترامپ پرداخته بود که نشان می‌داد تاجر میلیاردر، نگاهی شی‌انگارانه، تحقیرآمیز و محدود به لذت‌جویی جنسی از زنان دارد. ترامپ به عنوان مثال در مصاحبه‌ای سال 1994 گفته است: «فکر می‌کنم دادن اجازه کار به همسر خیلی کار خطرناکی است. متأسفانه بعد از اینکه آنها ستاره می‌شوند، لذتشان برای من تمام می‌شود. مثل، فرایند ساختن است. تقریباً مثل ساختن یک ساختمان است. خیلی غم‌انگیز است.»
«کارلی فیورینا»
او سال 1999 هم مطابق گزارش نیویورک‌دیلی‌نیوز گفته که به دخترش «ایوانکا» قول داده که با دختران زیر 17 سال قرار ملاقات نگذارد. «من یک قرارداد با او دارم. ایوانکا الان 17 سال دارد. او از من قول گرفته و من برایش قسم خورده‌ام که هیچوقت با دختری کم‌سن و سال‌تر از او سر قرار نروم. بنابراین، هر چه او بزرگتر می‌شود، عرصه بر من تنگ‌تر می‌شود.» ترامپ که در آن زمان 53 سال سن داشته با «مالنیا ترامپ» 29 ساله آشنا شده و ازدواج کرده است.
روزنامه تلگراف مجموعه‌ای از 30 اظهارنظر زننده از ترامپ درباره زنان و علاقه وی به روابط جنسی با زنان از سال 1980 تا 2015 گردآوری کرده که البته بخش زیادی از آنها قابل انتشار نیستند.
اما جنجالی‌ترین افشاگری درباره ترامپ در این باره که تا مدتی بر کارزار انتخاباتی وی هم تأثیر گذاشت را روزنامه واشنگتن‌پست ماه گذشته انجام داد. این روزنامه یک فایل ویدئویی قدیمی از ترامپ منتشر کرد که وی در آن با لحنی مفتخرانه از تلاش‌هایش برای برقراری روابط جنسی با زنان سخن گفته و عنوان می‌کند: «وقتی آدم ستاره باشد آنها (زنان) اجازه هر کاری را به او می‌دهند.»
ترامپ در بخش‌های دیگر این فایل ویدئویی از رکیک‌ترین الفاظ برای توصیف تلاش‌هایش برای برقراری روابط جنسی با زنان استفاده می‌کند. وی همچنین به یک مورد از تلاش ناموفقش برای فریب جنسی یک زن اشاره می‌کند. روزنامه واشنگتن‌پست می‌گوید این ویدئو، پنج ماه بعد از ازدواج دونالد ترامپ با همسرش «مالنیا» ضبط شده بود.
پس از انتشار این ویدئو، موج گسترده‌ای از انتقادات علیه ترامپ روانه شد و حتی هم‌حزبی‌های او خواستار کناره‌گیری‌اش از رقابت‌های انتخاباتی شدند.
اما در نهایت، این افشاگری هم همانند دیگر موارد افشا شده از ترامپ نتوانست بر موج نارضایتی‌ها و بی‌اعتمادی عموم مردم آمریکا به طبقه سیاستمداران سنتی آمریکا غلبه کند تا او در نهایت راهی کاخ سفید شود.
