احمد مرجانی نژاد پژوهشگر مسائل بینالملل و کارشناس مسائل ترکیه در خصوص اظهارات مقامات ترک مبنی بر به خطر افتادن آینده سوریه در صورت مشارکت یگانهای مدافع خلق (YPG) در آزادسازی شهر الرقه از اشغال داعش، با اشاره به عملیات سپر فرات در شمال سوریه اظهار داشت: دولت ترکیه با عملیات سپر فرات دو هدف را دنبال میکند؛ این کشور اولاً به دنبال ایجاد منطقه امن است، ثانیاً با انجام این عملیات از نفوذ کردهای شمال سوریه و حمایت آنها از پ.ک.ک ممانعت به عمل میآورد.
وی مسئله کردهای سوری را خط قرمز آنکارا نامید و ادامه داد: با این حال دولت این کشور با داعش مشکل چندانی ندارد؛ چراکه از طریق گروه تروریستی النصره با آن تعاملاتی دارد. بر این اساس اگر کردهای شمال سوریه به خودمختاری برسند، این موضوع بر پ.ک.ک تأثیرگذار خواهد بود و موجب ایجاد تحولاتی در کردستان ترکیه خواهد شد.
پژوهشگر مسائل بینالملل با ملتهب خواندن روابط آنکارا و واشنگتن بر سر PYD افزود: واشنگتن به نوعی به آنکارا امتیازاتی داده است. از جمله این امتیازت عبارتند از اینکه اولاً ترکیه به خاک سوریه وارد شده است، ثانیاً آمریکا برای ممانعت از ورود ارتش سوریه به رقه، حمله 50 دقیقهای به آن انجام داد که بعداً ادعا کرد این حمله به صورت اشتباه رخ داده است؛ اما هر کارشناس نظامی میداند که در یک حمله نظامی هوایی 50 دقیقهای امکان خطا وجود ندارد. چنانچه نیروهای داعش 7 دقیقه بعد از این حمله به آن منطقه اعزام شدند.
وی بهره برداری همزمان واشنگتن از PYD و آنکارا را مورد توجه قرار داد و عنوان کرد: پیشروی نیروهای ترک به سوی الباب و الرقه نیز برای جلوگیری از ورود PYD به کرانه غربی فرات است. معاملاتی در این خصوص بین آنکارا و واشنگتن صورت پذیرفته است. سیاست کلی واشنگتن در منطقه عبارت است از اینکه نه جنگ کامل و نه صلح کامل باشد؛ لذا به دنبال پیروزی هیچیک از طرفین نیست. بر این اساس واشنگتن همواره قادر خواهد بود هم از PYD و هم از دولت آنکارا در راستای منافع خود بهره برداری کند.
کارشناس مسائل ترکیه در پاسخ به این سؤال که «آیا بنا به اظهارات اردوغان عملیات مشترکی میان واشنگتن و آنکارا در الرقه انجام میپذیرد؟» گفت: واشنگتن به دنبال سوءاستفاده و بهره برداری از طرفین است. پیشنهاد اردوغان پیش از این نیز در رابطه با ایجاد منطقه امن مطرح شده بود؛ اما واشنگتن در این زمینه چراغ سبز نشان نداد. با این حال واشنگتن امتیازاتی به آنکارا داد که ترکیه تحت عنوان همکاری با ائتلاف بینالمللی علیه داعش به خاک سوریه وارد شود.
وی واشنگتن را سدی بر راه خواستههای آنکارا در سوریه دانست و اشاره کرد: واشنگتن هیچوقت اجازه نخواهد داد که آنکارا به خواستههای خود در سوریه برسد. آمریکا همواره وضعیت را طوری نگه میدارد که بتواند هم از PYD و هم از آنکارا در راستای منافع خود بهره برداری کند. اظهارات اردوغان مبنی بر امکان همکاری واشنگتن و آنکارا بیشتر برای جلب افکار عمومی دنیا و ترکیه ابراز میشود.
مرجانی نژاد در پاسخ به این سؤال که «کمکهای تسلیحاتی اخیر واشنگتن به PYD خشم آنکارا را در پی داشت. واشنگتن تا چه زمانی میتواند از طرفین بهرهبرداری کند؟» اظهار داشت: این سیاست واشنگتن مسبوق به سابقه است. حتی واشنگتن به PKK نیز از طریق هوایی کمکهای تسلیحاتی و نظامی میکند. زمانی که این حمایتها مسجل میشود، این کشور اعلام میکند که به صورت اشتباهی فرود آمده است.
وی هدف کمکهای تسلیحاتی اخیر واشنگتن به PYD را دلجویی آنها خواند و اضافه کرد: واشنگتن پیش از این اخطاری به PYD مبنی بر عدم ورود به کرانه غربی رود فرات داشت که این موضوع موجب ناراحتی آنها شد؛ لذا کمکهای اخیر جهت دلجویی از کردها انجام شده تا همکاری PYD و واشنگتن انقطاع پیدا نکند. واشنگتن از طرف دیگر به آنکارا نیز تحت عنوان مبارزه با داعش اجازه ورود به خاک سوریه داد تا با کردها مقابله کند. سیاست اصلی واشنگتن نگهداری هر دو طرف برای بهره برداری از منافع خود در آینده است.
پژوهشگر مسائل بینالملل بازیگری واشنگتن و آنکارا در بحران سوریه را ناکافی توصیف کرد و یادآور شد: آمریکا خواهان از دست دادن هیچیک از طرفین نیست. البته تحولات آتی تنها به واشنگتن و آنکارا بستگی ندارد. بحران سوریه یک مسئله بینالمللی شده است. روسیه و ایران نیز در این مسئله دخیل هستند. به نظر میرسد آینده سیاست واشنگتن به تعامل، امتیازدهی و امتیاز گیری جهانی بستگی دارد که روسیه و ایران از طرفهای اصلی آن هستند.
وی در پاسخ به این سؤال که «آیا ترکیه بعد از اتمام عملیات سپر فرات نیز میتواند در مقابل هدف PYD مبنی بر ایجاد کریدور کردی در شمال سوریه ممانعت ایجاد کند؟» گفت: نیت کردها یک طرح صهیونیستی برای ایجاد کردستان بزرگ در منطقه است؛ اما کردها در کشورهای منطقه پتانسیل هماهنگی و اتحاد ندارند. رهبران کردهای این کشورها نمیتوانند با یکدیگر ائتلاف کنند. حکومتهای مرکزی هیچ یک از این کشورها و واشنگتن و مسکو نیز علاقهمند به ایجاد تنش در این کشورها نیستند؛ لذا ایده تشکیل کردستان بزرگ یا خودمختاری کردها در این کشورها یک مسئله ایده آلی است و چندان با واقعیت سازگار نیست.
کارشناس مسائل ترکیه در پایان امکان برقراری کردستان بزرگ در شرایط کنونی جهانی و منطقهای را بعید دانست و افزود: خودمختاری کردها در شمال سوریه به معامله ابرقدرتها بستگی دارد. اگر سوریه واحد بر سر جای خود باقی باشد، چنین اقدامی عملی نیست؛ اما اگر سوریه به چندین بخش کردی، علوی و سنی تقسیم شود، امکان خودمختاری کردهای شمال سوریه وجود دارد. با این حال تمامیت ارضی سوریه و عراق برای ایران و ترکیه از اهمیت بالایی برخوردار است. توقف درگیریها در سوریه و ارسال کمکهای انسان دوستانه در سفر اخیر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به ترکیه نیز مدنظر مسئولین دو کشور قرارگرفته است.