عملیات نظامی ترکیه در جرابلس در نقشه تحولات میدانی سوریه و جنگ این کشور بسیار حائز اهمیت بوده و به نظر می رسد این اقدام فراتر از عملیاتی ضربتی باشد.
تحول جدید در صحنه سوریه
«تقاطع جرابلس» را نمی توان یک نقطه گذرا دانست، این شهر دروازه ورود نیروهای اشغالگر ترکیه به سوریه بود که بی شک امکان تحول دراماتیک جدیدی را در صحنه سوریه رقم خواهد زد.
این اقدام نظامی ترکیه در پی تحولات سیاسی رخ داده است که مراحل نهایی آن با دیدار چندی پیش پوتین و اردوغان آغاز شد.
گرم شدن مجدد روابط ترکیه و آمریکا
همچنین این اقدام ترکیه در بحبوحه صحبت های روزافزون در مورد نزدیک شدن جدید ترکیه به پرونده سوریه صورت گرفته است، اما اقدام روز گذشته به مثابه مقدمه بازگشت گرمی روابط بین دو متحد ترک و آمریکا است.
عملیات نظامی ترکیه در جرابلس، نقطه تحول جنگ سوریه
اما مردم سوریه باید تاریخ 24 اوت 2016 را به خوبی به خاطر بسپارند و از این نکته غافل نشوند که این اتفاق با سالگرد پیروزی پنج قرن پیش عثمانی ها در نبرد مرج دابق همزمان شد که این شکی باقی نمی گذارد که عملیات نظامی روز گذشته فراتر از یک اقدام تصادفی است و نقطه تحول بزرگ در صحنه جنگ سوریه به شمار می آید.
احتمال قیمومت ترکیه بر جرابلس
تا روشن شدن موضوع باید تا این لحظه قبول کرد که تجاوز ترکیه به جرابلس شکاف جدیدی در حاکمیت و استقلال سوریه ایجاد کرد و موجب شد یکی از شهرهای حومه حلب واقع در شمال سوریه تا مدت نامعلوم تحت اشغال ترکیه قرار بگیرد و چه بسا در بهترین شرایط به نوعی به قیمومت ترکیه بر این شهر منتهی شود و می توان حدس زد که این اقدام ترکیه نوعی ماجراجویی است که در پرتو تحولات دراماتیک سوریه صورت گرفت.
کسانی که در خصوص این اقدام ترکیه بیش از حد خوشبین هستند، معتقدند این اقدام مقدمه بازنگری در ترسیم توافقات منطقه ای و بین المللی است که در نهایت موجب به حل و فصل بحران سوریه به ضرر کُردها خواهد بود به ویژه اینکه تماس امنیتی بین آنکارا و دمشق به شکل غیر علنی جریان یافت.
به هر حال از سرگیری تماس امنیتی این احتمال را ایجاد می کند که تحرکات ترکیه به پشتوانه توافق امنیتی ادنا صورت گرفته باشد که در سال 1998 بین دمشق و آنکارا امضا شد و به موجب آن شعله های جنگ ناشی از حمایت دمشق از حزب کارگران کردستان در آن زمان خاموش شد.
این اخبار اگر صحت داشته باشد بیانگر تبادل نقش ها بین آنکارا و کُردها برای هماهنگی با مسکو و واشنگتن در آن واحد است و این موضوعی است که تا همین چندی پیش فقط در انحصار نیروهای دموکراتیک سوریه بود.
اقدام ترکیه نه مبارزه با تروریسم بلکه جایگزین کردن تروریسم جدید است
به هر حال واکنش وزارت خارجه سوریه و روسیه به دور از فضای توافق با ترکیه بود، به این معنی که وزارت خارجه سوریه نقش آشکار حاکمیت خود را محکوم و تاکید کرد که آنچه در جرابلس جریان یافت بر خلاف ادعای ترکیه، مبارزه با تروریسم نیست بلکه جایگزین کردن تروریستی دیگر در این منطقه است.
همچنین وزارت خارجه روسیه آنکارا را به لزوم هماهنگی با دمشق فراخوانده و از احتمال ادامه وخامت اوضاع در این منطقه ابراز نگرانی کرد.
حمایت آشکار آمریکا از اقدام نظامی ترکیه در جرابلس
در مقابل آمریکا بر خلاف روسیه و سوریه موضعی را اتخاذ کرد که آشکارا به معنی حمایت از عملیات ترکیه در جرابلس است و این حمایت چه با پشتیبانی هوایی ائتلاف بین المللی از ترکیه و یا اظهارات جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا صورت گرفت.
اظهارات بایدن حامل اشاره های مثبت در قبال آنکارا است و عملیات نظامی و موضع گیری در قبال کُردها و نیز موضوع فتح الله گولن سرشناس ترین دشمن اردوغان را شامل می شود.
در این میان بایدن از کُردها خواست که از از شرق رود فرات عقب نشینی کنند که این در راستای خواسته های پی در پی وزیر خارجه ترکیه جا دارد.
برباد رفتن تلاش کُردها برای اتصال عین العرب به عفرین
اکنون ورود مستقیم ترکیه به خط تحولات و اظهارات آمریکایی مبنی بر عقب نشینی کُردها به سمت شرق نهر فرات به معنی بر باد رفتن آرزوهای کُردها مبنی بر متصل شدن مناطق تحت کنترل خود در عین العرب با عفرین است.
آمریکا از سرمایه گذاری روی کُردها دست بر نمی‌دارد
با این حال بعید است که آمریکا از بازوی کُردی که کارآیی خود را تا این لحظه ثابت کرده است، دست بردارد.
در مقابل به نظر می رسد که آمریکا در عین حال سخت در تلاش است که آنکارا را که موقعیت خود را به عنوان بازیگر محوری در جنگ سوریه حفظ کرده است، از دست ندهد.
پرواضح است که واشنگتن به دنبال این است که درگیری کُردی- ترکی را به نفع خود سرمایه گذاری کند و این کار را با باز گذاشتن این درگیری های داغ به روی هر احتمالی انجام می دهد.
اثبات نقش محوری ترکیه در پرونده سوریه
اکنون تجاوز نظامی ترکیه در جرابلس به مثابه شور جدیدی است که نقش محوری آن را ثابت کند آن هم پس از آنکه برخی تصورات موهوم از کاهش نقش آنکارا در پرونده سوریه به دلیل کودتای نافرجام در این کشور حکایت داشت.
با وجود مشغول شدن اردوغان به سیاست های داخلی اکنون عبور از مرز سوریه در زمانی حساس صورت گرتفه است تا مهم بودن درگیری کُردها در محاسبات آنکارا و امنیت ملی آن ثابت شود.
جرابلس سنگ بنای تحقق آرزوی ایجاد منطقه حائل
به نظر می رسد اشغال جرابلس سنگ بنای مناسبی برای موضوع تشکیل «منطقه حائل» باشد که ترکیه مدت ها است آروزی آن را در سر دارد، حال آنکه در یک فاصله زمانی این آرزو دور از دسترس به نظر می رسید.
عقب نشینی سوال برانگیز داعش از جرابلس
عقب نشینی سریع و بی سابقه داعش از جرابلس نیز بسیار سوال برانگیز است تا جایی که عملیات نظامی ترکیه در آن را بسیار شبیه «تحویل دادن و تحویل گرفتن» مورد توفق جلوه دهد.
این اقدام داعش یا همان عقب نشینی از یکی از گذرگاههای مهم خود، با اقدامات سابق این گروه تعارض دارد و چه بسا در این میان فرصتی برای داعش فراهم شود تا وارد نبردی فرسایشی شود که شکست در آن را به تاخیر بیندازد.
اطلاعات رسیده از جرابلس حاکی از این است که داعش در طول چند ماه گذشته با حفر تونل و بمب گذاری در داخل این شهر و مراکز مهم آن در تکاپوی آمادگی برای چنین نبردی بود اما رخدادهای روز گذشته نشان داد که آمادگی داعش با در نظر گرفتن حمله احتمالی کُردها تناسب دارد.
عملیات نظامی در جرابلس فراتر از یک اقدام ضربتی
در این میان باید توجه داشت که بر خلاف اظهارات مسئولان ترک مبنی بر اینکه عملیات نظامی ارتش ترکیه در شمال سوریه کوتاه و موثر خواهد بود، با در نظر گرفتن حجم استقرار نیروهای ترک در نقاط مرزی به نظر می رسد که این عملیات فراتر از یک اقدام ضربتی باشد.
در همین ارتباط خبرگزاری رویترز روز گذشته به نقل از یک مسئول ترک اعلام کرد که ترکیه تا پایان تهدیدات موجود علیه امنیت ملی، به عملیات خود در سوریه ادامه خواهد داد.
