تاریخ صد سال گذشته، سرشار از رقابت ریاض - تهران است. این رقابت گاهی مسالمت‌آمیز بوده گاهی همراه با تخاصم. سعودی‌ها امروز موضع متخاصمانه‌ای نسبت به تهران گرفته‌اند و این دشمنی، فقط منحصر به عراق و سوریه و لبنان و یمن نیست؛ بلکه "جنگی نفتی" را نیز در بر گرفته است.
متن زیر درباره تنش های اخیر دو کشور و نیز توطئه های نفتی آل سعود علیه ایران نگاشته شده است:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شرکت ملی نفت ایران، این هفته قرارداد فروش 70 تا 100 هزار بشکه میعانات گازی با کره جنوبی امضاء می کند. هنوز وزیر نفت هند از تهران نرفته، مدیران عامل شرکت‌های نفتی «انی» و «ساراس» ایتالیا به ایران می‌آیند. چهار روز نگذشته، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا به وزارت نفت می‌رود.
«میگوئل آریاس کانتیه» پایش را بیرون نگذاشته، وزرای نفت و انرژی سوئد و آفریقای جنوبی به دیدار «بیژن زنگنه» می‌روند. مرکب خبرش خشک نشده نماینده ویژه تجاری نخست وزیر انگلیس وارد وزارت نفت می‌شود.
چهارشنبه هفته گذشته، سفیر هلند با نماینده شرکت نفتی شل به ملاقات زنگنه رفتند. هنوز یک ماه کاری از پایان تعطیلات نوروز نگذشته است. این هفته قرار است رئیس‌جمهور کره‌جنوبی با همراهی رؤسای شرکت‌های بزرگ پالایشگاهی و پیمانکاران نفتی این کشور به تهران سفر کند. نخست وزیر هند هم می‌خواهد به ایران بیاید. سعودی‌ها نباید از ایران بترسند؟!
چرا رقیب سنتی ایران نگران است؟
"اجلاس دوحه" نقطه عطفی در روابط کشورهای نفتی عضو و غیر عضو اوپک در حوزه انرژی بود. عربستانی که با کاهش قیمت نفت هر ماه 30 میلیارد دلار از ذخایرش را مصرف کرده است از قدرت‌گیری ایران نگران است، تا جایی که حاضر است نقش رهبری خود را کنار گذاشته و علیرغم توافقات قبلی، یک‌تنه اجلاس شانزده کشور نفتی را به شکست بکشاند. هدف استراتژیک عربستان برای مقابله با ایران در طرح فریز نفتی دوحه چه بود؟ «در هفته نامه صدا» می‌توانید پاسخ این پرسش را بخوانید. اقبال جهان به ایران خواب سعودی‌ها را آشفته کرده است. افزایش تولید و صادرات نفت ایران در همین صد روزه پس از برجام و ایستادن وزارت نفت بر سر موضع اصولی کسب سهم بازار مناسب، برای عربستانی که از دیرباز در رقابت شدید منطقه‌ای با ایران بوده مسلما نگران‌کننده است. بلومبرگ هفته گذشته در مطلبی نوشت: «بازگشت ایران به سطح تولید پیش از تحریم‌ها - که تحلیل‌گران می‌گفتند اگر شدنی باشد یک سال به طول می‌انجامد - ظرف سه ماه انجام شده است.» مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، پایان فروردین‌ماه در حاشیه همایش اقتصاد مقاومتی به خبرنگاران گفت: «تولید نفت ایران از 3 میلیون و 500 هزار بشکه در روز عبور کرده است.» منابع نفتی اعلام کرده‌اند که صادرات نفت خام در دو هفته ابتدایی ماه آوریل، 2 میلیون بشکه در روز بوده است. این عدد را با صادرات حدود یک میلیون بشکه‌ای سال گذشته مقایسه کنید. رقیب سنتی ایران در منطقه نباید نگران باشد؟!
اروپایی‌ها هم سعودی‌ها را نگران می‌کنند
کمیسر انرژی اتحادیه اروپا، پس از دیدارهایش در تهران، رسما اعلام کرد که «برای گاز طبیعی مایع ایران (LNG) در اروپا نقش مهمی قائل است.» وزیر نفت هند در اتاق بازرگانی خواهان آن شد که ایران به رتبه دوم صادرکنندگان نفت به این کشور بازگردد. ایران در دوره تحریم، به رتبه ششم تامین‌کنندگان نفت خام پالایشگاه‌های هندی تبدیل شده بود. وزیر نفت آفریقای جنوبی در دیدارش با زنگنه درباره ازسرگیری صادرات نفت ایران به این کشور مذاکره کرد. ایران پیش از تحریم‌ها 40 درصد نفت مورد نیاز آفریقای جنوبی را تامین می‌کرد. هند قرار گذاشته است تا 6 میلیارد دلار از پول نفت ایران را به ارزهای بین‌المللی برگرداند. «لرد لامونت» نماینده ویژه تجاری نخست‌وزیر انگلیس در امور ایران بعد از دیدار با معاون امور بین‌الملل وزارت نفت بار دیگر بر بازگرداندن پول بلوکه‌شده ایران در «میدان گازی رهوم» تاکید کرده است. شرکت ملی نفت ایران و بریتیش پترولیوم با مشارکتی حدود ۶۵۶ میلیون دلاری از سال ۲۰۰۵ میلادی تولید گاز از میدان فراساحلی «رهوم» در آب‌های ساحلی اسکاتلند در دریای شمال را آغاز کردند. «شل»، «توتال»، «بی.پی»، «انی» و شرکت‌های ریز و درشت با تکرار اعلام کرده‌اند که آماده مشارکت در پروژه‌های ایران در صورت تمایل ایران هستند، به شرط آنکه قراردادهای جدید نفتی برایشان جذاب باشد. بیژن زنگنه، وزیر نفت، هفته گذشته اعلام کرد: «ارزیابی مقدماتی شرکت‌ها برای حضور درمیدان‌های نفت و گاز ایران در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی از اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود.» رقیبی که این روزها ساز دشمنی با ایران کوک کرده است از این اخبار خشنود می‌شود؟!
انتقاد وارد به وزارت نفت
البته که به احوال این روزهای وزارت نفت، خصوصا، و حال و روز دولت، عموما، این انتقاد جدی وارد است که عمده مذاکرات و امضاها در حد تفاهم‌نامه بوده و کمتر به قرارداد رسیده است. از تفاهم‌نامه‌های نفتی که در حاشیه دیدارهای رئیس‌جمهور امضاء شده تا اسناد بخش‌های دیگر. کندی پیشرفت قراردادهای جدید نفتی و تاخیر در توسعه میادین نفتی بواسطه تعلل در امضای قراردادها، از جمله انتقادات وارده به وزارت نفت است. کندی روند امضاء قراردادهای نفتی شاید بخشی‌هایی از دولت را هم منتقد ساختمان طالقانی کرده باشد. حالا جای این بحث اینجا نیست. انتقادات و پاسخ‌های وزارت نفت را هم می‌توان در مطلب دیگری طرح کرد. برای این هفته اما، باید منتظر اخبار خوبی باشیم.
خبر اختصاصی هفته نامه صدا قرارداد فروش میعانات گازی
یک منبع آگاه در گفت‌وگو با «هفته‌نامه صدا» از امضای قرارداد مهم نفتی در حاشیه سفر هفته آینده رئیس‌جمهور کره‌جنوبی به تهران خبر داد. «قرار است قرارداد فروش روزانه 70 تا 100 هزار بشکه میعانات گازی ایران به یکی از شرکت‌های کره‌جنوبی این هفته امضاء شود.» او در برابر پرسش صدا تاکید می‌کند که این یک قرارداد است نه یک تفاهم‌نامه. کره جنوبی روزانه 3 میلیون بشکه نفت و مایعات گازی مصرف می‌کند و 97 درصد آن را وارد می‌کند. عربستان 34 درصد، کویت 16 درصد، امارات 11 درصد، قطر 10 درصد، عراق 8 درصد، روسیه 4 درصد و منابع دیگر 12 درصد نیاز نفت و مایعات گازی کره‌جنوبی را تامین می‌کنند. سهم ایران در تامین انرژی کره‌جنوبی فعلا 5 درصد است. این در حالی است که کره‌جنوبی به لحاظ ظرفیت پالایشی رتبه ششم در جهان را داراست و ایران می‌تواند برای افزایش صادرات روی این کشور حساب ویژه‌ای باز کند. منابع آگاه به صدا گفتند که روسای شرکت‌های مهم نفتی کره‌جنوبی، هفته آینده به همراه رئیس‌جمهور این کشور به ایران خواهند آمد. بر اساس آمارهای سال 2014، کل ظرفیت پالایشی کره‌جنوبی بیش از 2 میلیون و 958 هزار بشکه در روز بوده است. «هفته گذشته هم یک قرارداد به ظرفیت 100 هزار بشکه در روز برای فروش میعانات گازی به یک شرکت خارجی در شرکت ملی نفت ایران امضاء شده است.» این خبر را یک منبع مطلع دیگر با تاکید بر اینکه متن امضاءشده قرارداد بوده، نه تفاهم‌نامه در اختیار «هفته‌نامه صدا» قرار داد. به این ترتیب ظرف بیست روز دو قرارداد فروش میعانات گازی در وزارت نفت منعقد شده است. فروش میعانات گازی در شرایطی که ایران مقادیر زیادی میعانات گازی ذخیره‌شده روی کشتی‌ها دارد اگر از فروش نفت خام با اهمیت‌تر نباشد کم‌اهمیت‌تر نیست. هزینه اجاره کشتی‌ها گزاف است. از سوی دیگر مایعات گازی، همراه با گاز تولید می‌شود و ایران نمی‌تواند تولید آن را محدود کند وگرنه تولید گاز کشور محدود می‌شود. قرارداد فروش میعانات گازی به کره‌جنوبی بااهمیت است. این اخبار در تهران آنطور که باید منتشر نشده اما مسلما سعودی‌ها آن را به دقت دنبال می‌کنند.
برنامه 15 ساله سعودی
کاهش قیمت نفت در یک سال و نیم گذشته از یک سو و رشد تکنولوژی‌های مرتبط با استخراج نفت‌های غیرمتعارف از سوی دیگر به همراه حرکت جامعه جهانی به سمت استفاده از انرژی‌های پاک، مقامات سعودی را از آینده خود چنان نگران کرده است که پسر پادشاه سلمان، برنامه تازه‌ای برای 15 سال این کشور تدوین کرده است. برنامه‌ای که هفته گذشته رونمایی و به تایید دولت پادشاهی سعودی رسید. «ما نوعی اعتیاد به نفت داریم. این مساله مانع توسعه کشورمان در بسیاری از زمینه‌ها شده است.» این را محمد بن سلمان، نایب ولیعهد سعودی گفته است. صندوق بین‌المللی پول هفته گذشته اعلام کرد که سقوط قیمت نفت 390 میلیارد دلار به کشورهای تولیدکننده نفت ضرر زده است. طبیعی است که بیشترین ضرر را بزرگترین تولیدکننده نفت جهان دیده باشد. 80 درصد درآمد عربستان از فروش نفت تامین می‌شود.
اصلاحات بن‌سلمان چیست؟
اصلاحات مدنظر محمد بن سلمان، پسرشاه عربستان و وزیر دفاع این کشور چیست؟ او در گفت‌وگویی با شبکه العربیه از آن رونمایی کرد. قرار است 5 درصد از سهام آرامکو فروخته شود. بنابر گزارش رسانه‌ها ارزش این شرکت بیش از 2 هزار و 500 میلیارد دلار برآورد شده است. دولت عربستان همچنین بنا دارد یک صندوق سرمایه‌گذاری به ارزش 2 هزار میلیارد دلار ایجاد کند. به کارشناسان مسلمان و عرب اجازه حضور بیشتری در عربستان بدهد و سرمایه‌گذاری در بخش معدن و تولیدات نظامی را گسترش دهد. «این اصلاحات بدون اتکا به قیمت نفت انجام خواهد شد.» این را محمد بن سلمان گفته و ابراز اطمینان کرده است که اصلاحات مدنظرش تا سال 2020 اجرایی می‌شود. موضوعی که با به‌دلیل پیچیدگی نظام سلطنتی عربستان، با احتیاط کارشناسان روبه‌رو شده است. آیا عربستان بادشده با پول نفت می‌تواند ظرف 15 سال روی زمین بدون نفت بنشیند؟!
نمایش اختلافات در اوپک؟
تاریخ صد سال گذشته، سرشار از رقابت ریاض - تهران است. این رقابت گاهی مسالمت‌آمیز بوده گاهی همراه با تخاصم. سعودی‌ها امروز موضع متخاصمانه‌ای نسبت به تهران گرفته‌اند. بگذریم از اینکه ماجراهایی نظیر تعرض به سفارت این کشور هم توانست بهانه دست سعودی‌ها بدهد. ریشه تخاصم ریاض اما، در قدرت گرفتن ایران است. از سیاست که عبور کنیم ایران در زمین نفت، امکان‌های خوبی دارد. هم می‌تواند مازاد تولید ایجاد کند هم از فضای مثبت بعد از برجام استفاده کرده و میادین نفتی و گازی‌اش را سریعتر توسعه دهد تا نقش بیشتری در تامین انرژی جهانی ایفا کند. اختلاف سعودی با ایران به احتمال زیاد در اجلاس اوپک پیش رو بیشتر نمایان خواهد شد. مگر آنکه تصمیم بگیرند با به رسمیت شناختن حق ایران برای افزایش تولید نفت به‌خاطر سال‌ها تحریم (نظیر موقعیتی که برای عراق قائل شدند) پالس مثبتی به تهران بفرستند. زمینه‌ای که فعلا مشاهده نمی‌شود. خواب سعودی‌ها از قدرت گرفتن ایران پس از توافق تاریخی ایران و شش قدرت جهانی، آشفته شده است.
