سیاست های دوگانه و همراه با افراط و تفریط در عربستان سعودی همانند بسیاری از موضوعات دیگر، دامن پوشش زنان را نیز گرفته است.
هیئت امر به معروف و نهی از منکر عربستان سازمانی متشکل از وهابیون افراطی و علمای دینی سعودی است که از قدرت بالایی در این کشور بویژه در شهرهای مذهبی برخوردار است، این هیئت مجری اصلی سیاستهای افراط گرایانه سعودی در زمینه حجاب زنان در این کشور است، این هیئت بنا به دلایل مذهبی و سیاسی کنترل فضای فرهنگی شهرهای مدینه و مکه را بر عهده دارد و حجاب در این شهرها را بر اساس رویکردهای خاص خود تعریف میکند.
به همین علت در دو شهر مدینه منوره و مکه مکرمه حجاب عمومی خانمها پوششی افراطی است که بر اساس آن زنان حتی باید دستها و صورت خود را نیز بپوشانند و تنها چشمهای آنها برای دیدن اطراف باز خواهد بود. فضای عمومی و فرهنگی شهرهای مکه و مدینه به این صورت است و همین فضاست که زایرانی ایرانی را به این گمان باطل میرساند که حاکمیت عربستان سعودی نسبت به رعایت اصول مربوط به حجاب موفق بوده است.
اما روی دیگر سکه حجاب در دیگر شهرهای عربستان غیر از دو شهر مذهبی این کشور نماد بیشتری به خود گرفته است. جریان افراطی دینی با وجود قدرت بلامنازع خود، توجه زیادی به حجاب در شهرهای دیگر نمیکند و این جریان لیبرال حاکم است که فضای فرهنگی این شهرها را مطابق میل خود پیش میبرد، فساد و فحشا در شهرهای مذهبی که زیر پوسته سنگین نظارت هیئت مذکور قرار گرفته بود، در دیگر شهرهای سعودی به امری علنی تبدیل شده و این روند در ابعاد مختلف زندگی در این کشور قابل رؤیت است.
بر خلاف فضای سنگین مکه و مدینه، در سایر شهرهای عربستان مقوله حجاب رنگ دیگری به خود میگیرد، در محلهای کاری و تفریحی شهرهای دیگر نظیر ریاض و سواحل تفریحی جده فضای فرهنگی به صورتی ترسیم شده که بیننده در نگاه اول از مشاهده چنین تصاویری در عربستان سعودی شوکه میشود، بویژه اگر این بینندگان زایرانی باشند که تنها شهرهای مذهبی مانند مکه و مدینه را میبینند و اوضاع آن را به تمام شهرهای این کشور تعمیم میدهند.
شهرها و اماکن تفریحی در عربستان مانند ریاض و جده از مناطقی هستند که میزان فساد و بیحجابی در آنها در حد بی سابقهای افزایش یافته است، برای روشن شدن ابعاد این فساد تنها به ذکر یکی از اماکن تفریحی درشهر جده میپردازیم، منطقه "درة العرس" یک منطق تفریحگاهی است که با عبور از حجاب افراطی وهابیها و حجاب توصیه شده در اسلام، به اوج بی بندوباری و هرج و مرج جنسی رسیده است، در این منطقه که تحت تدابیر شدید قرار دارد، از گرفتن تصایر مربوط به تفریحات ناسالمی که در آن وجود دارد، ممانعت میشود، اما انتشار برخی از تصاویر از داخل این مجتمع در فضای مجازی – که از آوردن نمونه هایی از آن ها معذوریم- عمق رسوایی خاندان سعودی در برداشت چندگانه از مفاهیم دینی را نشان داد.
حجاب تا زمانی ممنوع است که مزاحم کسب و کار شاهزادگان نشود
آنچه در زیر می خوانید گزارشی از خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس در مورد شرکت بینالمللی روتانا متعلق به ولید بن طلال یکی از شاهزداگان سعودی است: وارد یک شرکت خصوصی میشوم ، خانمهایی با آرایش، کفشهای پاشنه بلند، کت و دامن و چهرههایی که سعی میکنند آنرا با جذابیت بیشتر به نمایش بگذارند در کنار مردان در حال کار کردن هستند، اما اینجا نیویورک یا لندن نیست، اینجا شرکت "روتانا" در ریاض است، پایتخت عربستان سعودی، جایی که حجاب سختگیرانهای برای زنان اعمال میشود و تنها چیزی که زنان میتوانند به نمایش بگذارند، چشمانشان است.
منال رضوان نماینده عربستان در شورای امنیت
در کشوری که زنان حق رانندگی نداشته و نمیتوانند حتی به خرید و یا حتی بیمارستان بروند، وجود چنین شرکتهایی عجیب است. در برخی از این شرکتها با وجود اینکه اجازه ولی زن برای کار ضروری هست، اما هیچ محدودیتی در زمینه رعایت حجاب و حریم روابط زن و مرد وجود ندارد و تنها در زمان خروج از این محیطها است که زنان به این فکر میافتند که باید ظاهر خود را بر اساس فرهنگ عمومی عربستان مناسب کنند.
شرکت چند رسانهای روتانا متعلق به "ولید بن طلال بن عبدالعزیز" شاهزاده ثروتمند سعودی است که ثروتمندترین فرد در عربستان و جزو یکی از ده فرد ثروتمند جهان است، او علاوه بر این شبکه که عمده فعالیت آن در صنعت فحشا است، مالکیت شبکه العربیه را نیز در اختیار دارد. مقر روتانا که عمدهترین شرکت فعال عربی در زمینه ترویج فساد و فحشا است، در ریاض است، اما در پایتخت کشورهای دیگر نظیر لبنان نیز دفتر دارد.
همجنس گرایی در عربستان
از سوی دیگر افزایش فشارها در مورد روابط طبیعی و مشروع زنان و مردان در جامعه سعودی باعث شده است که انواع فسادهای غیرطبیعی در این کشور روند رو به رشدی به خود بگیرد، یکی از انواع این فسادها رشد گسترده همجنس بازی است، رشد این فعالیتها در عربستان به حدی است که اخیرا یک دختر سعودی با ظاهر شدن در شبکه ماهوارهای الدانة در عربستان از وضعیت دانشگاههای این کشور سخن گفت و تاکید کرد که 85 درصد از دانشجویان دختر در دانشگاهها به همجنس بازی روی میآورند. او به راحتی از فعالیتهای هم جنس بازی خود در دانشگاه نیز سخن گفت.
این اظهارات طبق معمول با واکنش تند وهابیهای سعودی همراه شد و آنها به جای اینکه به بررسی ریشهای این مشکل بپردازند، سعی کردند تا با تخریب چهره این دختر سعودی موضوع را از اساس دروغ فرض کرده و او را متهم به ترویج فرهنگ غرب در این کشور کنند.
شبکههای تلویزیونی عربستان نیز هرگز حامی حجاب و رعایت پردههای عفاف و حیا در جامعه سعودی نیستند و تصاویر اکثر بازیگران سعودی و فیلمها و سریالهای تولیدی این شبکهها عاری از مفاهیم اسلامی نظیر حجاب و عفت هستند.
سیاستهای دوگانه و غلط حاکمیت وهابی در عربستان سعودی در کنار عوامل دیگری چون افزایش سن ازدواج زنان و بیکاری مردان سعودی و رواج ماهواره در این کشور و تماشای فیلمهای مستهجن باعث افزایش رو به رشد پدیدههایی چون آزار جنسی، تجاوز، همجنس گرایی و ناتوانی جنسی در میان جوانان عربستانی شده است، بگونهای که بیشترین کاربران سایتهای اینترنتی مستهجن و بیشترین بینندگان شبکههای ترویج دهنده فیلمهای مستهجن را عربستانیها تشکیل میدهند.
رابطه پارادوکسیکال این جریان زمانی ظاهر می شود که این آزادی های بی قید و بند در مکان های خاص که عمدتا مربوط به شاهزادگان سعودی است را با فضای کلی این کشور مقایسه می کنیم. عربستان گرچه رسما محدودیتی برای تحصیل دختران قائل نیست، اما فرهنگ دگم رایج در این کشور باعث شده دختران تا حد خواندن و نوشتن ابتدایی به مدرسه فرستاده شوند و از تحصیلات بالاتر محروم شوند.
طبق آمار رسمی دولت سعودی 45 درصد دانش آموزان ابتدایی را پسران تشکیل می دهند، اما در مقطع متوسطه این رقم به 21 درصد و در دبیرستان به 19 درصد کاهش پیدا می کند. دیدگاههای سنتی در عربستان باعث شده است که بسیاری از دختران در سنین پایین مدرسه را ترک میگویند.
در قوانین سعودی، اشتغال زنان به هر کاری جز تدریس و پرستاری ممنوع است. آن ها حتی برای جلوگیری از درج عکس در شناسنامه تا مدت ها از دریافت شناسنامه محروم بودند.
در سال 2003، پافشاری پلیس مذهبی عربستان دربارهٔ رعایت نقاب به مرگ پانزده دختر نوجوان در آتش سوزی یک مدرسهٔ راهنمایی دخترانه در مکّه انجامید.عوامل وابسته به دولت ریاض، در این سانحه، به جای تلاش برای اطفای حریق مانع از آن شدند که دخترانی که صورت خود را نپوشانده بودند، از کام آتش بگریزند.
عادله بنت عبدالله بن عبدالعزیز
تمامی این محدودیت ها البته منحصر به شهروندان عادی عربستان است و شهروندان درجه یک یا شاهزادگان سعودی هیچ یک از این محدودیت ها را بر نمی تابند، نمونه این موارد را می توان در رفتار دختران ولید بن طلال شاهزاده سعودی یا عادله دختر ملک عبدالله شاه سابق این کشور یا منال رضوان نماینده عربستان در شورای امنیت دید که سال گذشته بدون حجاب در این شورا حاضر شد و جنجال زیادی را در عربستان سعودی به راه انداخت.
به همین علت بود که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در سفر اخیر خود به عربستان که همزمان با به قدرت رسیدن ملک سلمان انجام شد، بر خلاف حضور در محافل دینی نظیر واتیکان یا برخی دیگر از کشورهای اسلامی نظیر اندونزی، همسر خود میشل را به صورت بی حجاب وارد عربستان کرد و شاهزادگان و مقامات ارشد سعودی نیز با وی مصافحه کردند. تحلیلگران این اقدام اوباما را تمسخر سیاست های دوگانه ریاض در نحوه تعامل با حجاب زنان توصیف کردند.