تحولات سوریه مدتی است که وارد فاز جدیدی شده و دور جدید مذاکرات این کشور نیز در پیش است. در مورد اینکه با توجه به وضعیت موجود در سوریه و اینکه مذاکرات باید به چگونه ای پیش بروند با «کنث روث» مدیر اجرایی دیده بان حقوق بشر به گفتگو نشستیم که مشروح آن به شرح زیر است:
*دور جدید مذاکرات سوریه در پیش است؛ گفتگوهای جدید بعد از مذاکرات موفقیت آمیز وین برگزار می شود. شما روند آغاز شده برای حل بحران سوریه را چطور ارزیابی می کنید؟
در شرایطی که مردم سوریه همچنان از حملات بی رویه رنج می برند و میلیون ها نفر از مردم این کشور به خاطر شرایط جنگی منازل خود را ترک کرده اند و گروه خود خوانده داعش نیز به کشتار مردم عراق و سوریه ادامه می دهند تنها خبر خوبی که درباره خاورمیانه منتشر شد آن بود که کشورهای جهان به توافقی برای پایان جنگ در سوریه دست یافتند. بعد از مذاکراتی که در اواخر ماه اکتبر در وین انجام شد مهمترین بازیگران خارجی در تحولات سوریه بیانیه ای را صادر کردند که در این بیانیه اصولی که می تواند درگیری ها را به یک توافق سیاسی منتهی کند درج شده است.
بیانیه وین بر موارد مهمی همچون لزوم شکست داعش و دیگر گروه های تروریستی، روی کار آمدن یک دولت سکولار، باقی ماندن مرزهای کشور به همان صورتی که قبل از آغاز بحران وجود داشت، احترام به حقوق اقلیت ها تاکید دارد. اما نکته ای که تا کنون از پرداختن به آن خودداری شده و به نظر می رسد که یک نقطه کلیدی باشد این است که چگونه می توان میان گروه های حاضر در سوریه اعتمادسازی کرد تا به اهداف ذکر شده دست یافت؟
در حال حاضر مذاکره کنندگان خود را برای انجام دور جدیدی از گفتگوها درباره سوریه آماده می کنند و این نکته مهم است که آنها ابتدا به موضوع اعتمادسازی میان طرف های درگیر بپردازند و بر لزوم پایان حمله به شهروندان سوری تاکید کرده و گروه هایی که عامل حمله به شهروندان سوری هستند به حاشیه برانند.
نکته ای که در این مرحله باید به آن توجه کرد این است که هیچ یک از گروهای حاضر در سوریه به تنهایی قادر نیستند به پیروزی نظامی برسند بنابراین توافقی که انجام می شود باید شامل تعهد همه گروه ها برای رسیدن به راه حل سیاسی باشد.
*این مذاکرات در شرایطی برگزار می شوند که گروه های خارجی و حامیان خارجی آنها بر کنار رفتن بشار اسد از قدرت تاکید دارند. به نظر شما تاکید بر این امر چه تاثیری بر تحولات سوریه خواهد داشت؟
اگر مذاکرات شانسی برای موفقیت داشته باشند باید به این امر توجه کرد که توافق انجام شده نباید لیست آرزوهای طرفین درگیر باشد. برای مثال گروه های مسلح مخالف اسد و حامیان خارجی آنها ممکن است این آرزو را داشته باشند که «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه و نزدیکان وی همین فردا سوریه را ترک کنند اما چنین امری در شرایط فعلی کاری مشکل است.
در این میان وقتی به وضعیت مناطقی از سوریه که تحت کنترل گروه های شورشی قرار داشت نگاه می کنیم و تاثیرات حضور آنها را بررسی می کنیم مشخص می شود که کسی خواستار تکه تکه شدن سوریه نیست و تحقق این امر نیز به نفع کسی نمی تواند باشد.
نکته دیگری که باید به آن توجه شود آن است که باید در مورد سوریه بعد از بشار اسد نیز اندیشیده شود. باید برنامه ای مدون برای زمانی که اسد از قدرت کنار می رود وجود داشته باشد چون در صورت نبودن چنین برنامه ای اوضاع سوریه پیچیده تر می شود و حتی ممکن است موجب بروز خشونت های بیشتر در این کشور شود به عبارت دیگر باید برای دوران پس از دوره گذار به خوبی برنامه ریزی شود.
*به نظر شما ایران و روسیه چه نقشی در این میان می توانند ایفا کنند؟
با توجه به آنکه بشار اسد نقشی تاثیرگذار در تحولات سوریه دارد اصرار بر نبودن آن در مذاکرات چندان مطلوب نیست. در این میان روسیه نیز اعلام کرده که اگر کنار رفتن بشار اسد از طریق مذاکرات و خواست مردم سوریه باشد آن را می پذیرید و ایران نیز تقریبا چنین امری را قبول دارد. به نظر می رسد این دو کشور (ایران و روسیه) بیش از آنکه نگران این باشند که چه کسی در سوریه در راس قدرت است نگران حکومت موجود در این کشور و روابط خود با آن هستند و بر همین اساس به نظر من ایران و روسیه باید از نفوذ خود برای رسیدن به یک توافق که در آن وضعیت اسد نیز مشخص می شود استفاده کنند.
