به گزارش افکارخبر به نقل از مهر، پوتین همچنان در انتظار عذرخواهی ترکیه در خصوص ساقط کردن جنگنده روسیه است، و به احتمال زیاد واکنش این کشور در عرصه اقتصادی محدود بماند، اما سوالی که اینجا مطرح است این است که چه کسی می تواند ضرر و زیان های ترکیه را در این رخداد جبران کند؟ شاید عربستان و قطر. در همین حال، موشک های اس ۴۰۰ قواعد بازی نظامی را در منطقه بر هم زده و همه رویاهای اردوغان را در ایجاد منطقه پرواز ممنوع نقش بر آب کرد و آیا جنگ ادامه خواهد داشت؟
در همین راستا، «عبدالباری عطوان» تحلیلگر برجسته جهان عرب و سردبیر روزنامه رای الیوم در تحلیلی در خصوص ساقط کردن جنگنده روسی توسط ترکیه نوشت: مناقشات در خصوص سرنگونی جنگنده روسی بر فراز کوه «ترکمن» در سوریه و در نزدیکی مرز ترکیه و همزمان با آن تلاش ها برای کاهش این بحران فوق العاده، ادامه دارد. سفر «فرانسوا اولاند» رئیس جمهوری فرانسه به روسیه و دیدار با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری این کشور، نیز از این دست تلاش هاست.
وی افزود: همه در حال تلاش هستند تا فضا را تلطیف کرده و در این خصوص آرامش برقرار کنند و خواستار خویشتنداری دو طرف در این بحران هستند، در همین حال روسیه بیکار ننشسته و بلافاصله اقدام به استفرار سامانه پیشرفته ضد موشکی و ضد هواپیمای اس ۴۰۰ در ساحل لاذقیه نموده است و سامانه دفاعی مجهز به موشک های اس ۳۰۰ را نیز فعال کرد و همزمان جنگنده های روسیه مناطق ترکمن نشین را در سوریه مورد هدف حملات موشکی قرار داده و می توان تاکید کرد که واکنش مسکو علیه اقدام خصمانه ترکیه منحصر به اقدامات اقتصادی است و علیه ترکیه حمله نظامی را آغاز نخواهد کرد.
اسرائیل حریم هوایی ترکیه را در زمان حمله به اهدافی در داخل سوریه، نقض و در حادثه حمله به کشتی مرمره و کشتار ۹ تبعه ترک، حتی به حاکمیت ترکیه در دریا نیز تجاوز کرده است، ولی جنگنده‌های ترکیه در واکنش به این اقدام هیچ واکنشی نشان نداد.
عطوان تصریح کرد: این در حالی است که تحلیلگران روسی و ژنرال های سابق ارتش این کشور معتقدند که ترکیه از پیش با همکاری و مشورت آمریکا و ناتو تصمیم حمله به جنگنده روسیه را گرفته بود، چراکه انعقاد قرارداد فروش جنگنده آمریکایی «اف ۱۶» که جنگنده روسی را ساقط کرد، نشانگر این است که این هماهنگی(درخصوص ساقط کردن جنگنده روسی) یک شرط اساسی برای چنین قراردای بوده است. موضوع دیگری که این مقوله را تأیید می‌کند سخنان اخیر سخنگوی ارتش ترکیه است که گفت: کسی که هواپیمای روسی را سرنگون کرد، نمی‌دانست که این جنگنده متعلق به روسیه است و به قواعد و دستوراتی که در این زمینه صادر شده، پایبند بود.
این تحلیلگر برجسته جهان عرب افزود: این مسئله که کشورها حریم هوایی همدیگر را نقض کنند، امری عادی است ولی آن‌چه غیرعادی می نماید سرنگون کردن جنگنده ای است که حریم هوایی کشوری را نقض کرده است؛ ترکیه خود حریم هوایی یونان را نقض می‌کند و هواپیماهای یونان نیز همین اقدام را با حریم هوایی ترکیه انجام می‌دهند. همچنین اسرائیل حریم هوایی ترکیه را در زمان حمله به اهدافی در داخل سوریه، نقض و در حادثه حمله به کشتی مرمره و کشتار ۹ تبعه ترک، حتی به حاکمیت ترکیه در دریا نیز تجاوز کرده است، ولی جنگنده‌های ترکیه در واکنش به این اقدام هیچ واکنشی نشان ندادند؛ اما این وضعیت در مورد روسیه فرق می‌کند؛ این دو کشور به خاطر سوریه در وضعیت جنگی غیرعلنی به‌‌سر می‌برند.
وی در ادامه اظهار داشت: کسانی که رئیس‌جمهور پوتین را می‌شناسند، تاکید دارند که وی مردی لجوج و با اعتماد به‌نفسی بالا ولی در عین حال صبور است و سنجیده گام بر می دارد، قطعا به اعتقاد وی سرنگون کردن جنگنده روسی یک اقدام تحریک‌آمیز است و در عین حال، عذرخواهی نکردن ترکیه بیشتر تحریک‌کننده خواهد بود؛ چنانکه صراحتا گفته است: آنکارا عذرخواهی نکرده و پیشنهادی هم برای جبران سرنگونی جنگنده روسیه و کشته شدن یکی از خلبانان آن ارائه نکرده و همچنین درباره محاکمه مسئولان این جنایت قولی نداده است.
عطوان افزود: در همین حال وزیر خارجه ترکیه در پاسخ به این اظهارات پوتین گفت: ترکیه هرگز عذرخواهی نمی‌کند و فقط به ابراز تاسف بسنده می‌کند
وی تصریح کرد: استقرار موشک‌های بسیار پیشرفته اس ۴۰۰ قواعد بازی را در سوریه تغییر داده است؛ چرا که این این سامانه موشکی تهدیدی برای همه هواپیماهای غربی و عربی محسوب می‌شود که در آسمان سوریه پرواز ایجاد کرده‌اند.
.
وی تصریح کرد: استقرار موشک‌های بسیار پیشرفته اس ۴۰۰ قواعد بازی را در سوریه تغییر داده است؛ چرا که این سامانه موشکی تهدیدی برای همه هواپیماهای غربی و عربی محسوب می‌شود که در آسمان سوریه پرواز می کنند.
وی افزود: این سامانه موشکی همچنین رویاهای اردوغان برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع در داخل سوریه نقش بر آب کرد.
سردبیر این روزنامه عرب زبان اعلام کرد: همچنین نگرانی رژیم اسرائیل نسبت به استقرار این موشک‌ها توسط مسئولان ارشد نظامی این رژیم اعلام شده است؛ چرا که استقرار این سامانه، آزادی عمل را در آسمان سوریه از هواپیماهای این رژیم می گیرد و دیگر قادر نخواهند بود بدون رویارو شدن با سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسیه، مراکز و سیستم‌های موشکی را به این بهانه که در حال انتقال به «حزب‌الله» لبنان است، هدف قرار دهند.
وی افزود: روسیه از شهروندانش خواسته است که از سفر به ترکیه بپرهیزند و از ورود ۵۰ شهروند ترکیه به روسیه، به‌رغم لغو داشتن روادید جلوگیری کرده است؛ این درحالی است که چنین تصمیم‌هایی تنها در وضعیت تشدید تنش و تشدید احتمال وقوع جنگ اتخاذ می‌شود. پوتین همچنین اعلام کرد مسکو به «پاسخ اقتصادی» علیه اقدام خصمانه ترکیه متوسل خواهد شد این امر به معنای محرومیت فوری ترکیه از ۱۴ میلیارد دلار از عواید گردشگری و داد و ستد محصولات کشاورزی در سال است. رئیس جمهوری روسیه همچنین دستور داد که به جای ترکیه گوجه‌فرنگی از مراکش و دیگر کشورها وارد شود. فقط واردات این نوع محصول از ترکیه سالیانه ۳۰۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.
عطوان تاکید کرد: در همین حال، پیش‌بینی می‌شود که صنعت گردشگری ترکیه که درآمدی حدود ۳۶ میلیارد دلار عاید این کشور می‌کند به دلیل تنش و چالش های کنونی که ممکن است سال‌ها به طول انجامد، با رکود مواجه شود.
وی افزود: حال این سوال مطرح است که چه کسی این خسارت‌های اقتصادی ترکیه در عرصه گردشگری و صادرات کشاورزی و صنعتی را که سالیانه تا ۵۰ میلیارد دلار می‌رسد، جبران خواهد کرد؟ شاید در پاسخ نام عربستان و قطر که به عنوان همپیمان ترکیه در منطقه محسوب می شوند به ذهن متبادر شود اما باید گفت که به دلیل سقوط قیمت نفت و گاز، کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به سیاست‌های ریاضت اقتصادی روی آورده و همچنین در جنگ فرسایشی یمن گرفتار شده‌اند.
سردبیر روزنامه رای الیوم تأکید کرد: طی ماه جاری میلادی، هیبت و اعتبار روسیه ۲ بار زیر سؤال رفته است؛ نخستین بار با سرنگون کردن هواپیمای مسافربری‌اش در آسمان «سینا» و دومین بار با سرنگونی هواپیمای نظامی آن بر فراز آسمان سوریه. واکنش انتقام‌آمیز پوتین به مورد اول تشدید بمباران مواضع داعش در شرق و شمال غربی سوریه بوده است ولی این سوال مطرح می‌شود که آیا وی برای انتقام از مورد دوم تنها به مجازات اقتصادی بسنده خواهد کرد؟
عطوان اظهار داشت: قدرت ها و کشورهای بزرگ قوانین خاصی را برای انتقام گرفتن دارند. آمریکا برای انتقام گرفتن از حادثه یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ ، به افغانستان حمله کرده و پس از دو سال عراق را اشغال کرد و قبل از آن نیز برای انتقام گرفتن از سرنگونی هواپیمای لاکربی در آسمان اسکاتلند، لیبی را بمباران کرد. روسیه نیز در پاسخ به اقدام گرجستان در سال ۲۰۰۸ به تعرض به «اوسیتیای جنوبی»، آن را به تصرف خود درآورد.
جنگ‌افروزی به مصحلت ترکیه و روسیه نیست؛ زیرا جنگ یعنی نابودی فراگیر، آن هم با توجه به ورود برخی بازیگرها به این جنگ احتمالی
وی در ادامه افزود: با این حال باید تاکید کرد جنگ‌افروزی به مصحلت ترکیه و روسیه نیست؛ زیرا جنگ یعنی نابودی فراگیر، آن هم با توجه به ورود برخی بازیگرها به این جنگ احتمالی. با این حال اوضاع فعلی همچون آتش زیر خاکستر است و هر گونه اشتباه یا لجبازی آتش جنگ را برای چندین سال شعلهور خواهد کرد.
این تحلیلگر برجسته جهان عرب تصریح کرد: پاسخ دادن به این سوال چگونه می‌توان مانع از وقوع این جنگ شد؟ دشوار است ولی می‌توان پیش‌بینی کرد که سرنگونی یک جنگنده ترکیه در مقابل اقدام خصمانه ترکیه علیه روسیه ممکن است وجهه پوتین را ولو به صورت موقت حفظ کند و همچنین چه‌بسا عذرخواهی ترکیه می‌تواند بخشی از خشم روس‌ها را فروکش سازد. مگر آن‌که طرح‌هایی از قبل برنامه‌ریزی شده برای غرق کردن ترکیه و روسیه در جنگی سخت با هدف ناتوان کردن طرفین و سوق دادن هم‌پیمانان خاورمیانه‌ای و اروپایی آنها به این جنگ آماده شده باشد و این مسئله‌ای دیگر است. غرب، روسیه را دشمن شماره یک و ترکیه را دشمن شماره دو خود می‌داند چنانکه تجربه اقتصادی ترکیه که خود الگویی شده است و بلندپروازی‌های عثمانی‌وار اردوغان دشمنان بیشتری را در غرب برای ترکیه ایجاد کرده است.
وی افزود: تفاهم‌های نشست وین برای اتخاذ راه‌حلی سیاسی جهت بحران سوریه از هم فروپاشیده است و هم‌پیمانان آمریکا در میان کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس نیز باید چک‌های خود را و چه بسا هواپیماهای آمریکایی «اف ۱۶» خود را برای جنگی شدید در سوریه علیه روسیه آماده کنند و این یک جنگ نمایشی علیه داعش همانطور که از یک سال تاکنون بوده، نخواهد بود.
