اسراییل فلسطینی‌ها را تهدید کرده که اگر مذاکرات صلح به سرانجام نرسد، به رفح حمله خواهد کرد. تنها مخالف حمله به رفح فلسطینی‌ها نیستند. از کشور‌های عربی همسایه تا ایالات متحده و اروپا، بحث بر سر اینکه تلاویو نباید پا به مهلکه رفح بگذارد بالا گرفته است. در منطقه کوچک رفح بیش از یک میلیون نفر فلسطینی حضور دارد که پیش از این به دنبال پیدا کردن محلی امن‌تر در مقایسه با دیگر نقاط نوار غزه به آن پناه برده‌اند. حمله به رفح به معنای یک نسل‌کشی و البته برجای گذاشتن صد‌ها هزار آواره است. اتفاقی که نه غرب می‌تواند آن را مدیریت کند و نه کشور‌های خاورمیانه امکان رو به رو شدن با آن را دارند. از سوی دیگر موقعیت حماس در قطر هم به خطر خواهد افتاد. وزیرخارجه آمریکا اخیرا به قطری‌ها گفته در صورتیکه حماس شرایط آتش‌بس را نپذیرد، رهبران آن را از دوحه بیرون کند.
از طرح آتش‌بس چه می‌دانیم؟
مذاکرات جدید در قاهره صورت می‌گیرد و مصر به عنوان کشوری که واسطه اصلی به شمار می‌رود، شناخته می‌شود. این اتفاق برای قاهره مانند یک جایزه می‌ماند. دولت سیسی هرگز نتوانسته بود آنطور که باید و شاید احترام بین‌المللی برای خود کسب کند. او در این مسیر از رهبران گذشته مصری به شدت عقب افتاده بود. با این حال یک فرصت تازه برای مصری‌ها فراهم شده تا با نقش‌آفرینی درباره یکی از خونبارترین منازعات جهان جای پای خود را در بین کشور‌های خاورمیانه محکم کنند.
طبق آنچه از مذاکرات آتش‌بس به بیرون درز کرده، مذاکرات در این دوره به شدت از طرف همه به رسمیت شناخته و جدی گرفته شده است. در هفته گذشته بلینکن در مورد تلاش‌های تلاویو در پیشنهاد طرح صلح داد سخن گفت و توپ را به سوی حماس فرستاد و در مقابل حماس هم اعلام کرد با رویکرد و نگاهی مثبت طرح پیشنهادی را مطالعه می‌کند.
با همه اینها نشستن طولانی مدت بر سر میز‌های مذاکره در روز‌های اخیر نتیجه خاصی در بر نداشته است. حماس بر سر اینکه آیا می‌تواند یا می‌خواهد اسرای اسرائیل را به‌خاطر یک آتش‌بس که ممکن است شکننده باشد رها کند یا نه؟ شک دارد. مساله رهبران حماس و سرنوشت آنها هم مساله دیگری است که احتمالا این گروه با به تعمل وادار کرده.
طبق آنچه از طرح آتش‌بس ارائه شده انتشار پیدا کرده، این طرح در ابتدا ۴۰ روزه بوده و حماس باید در ازای آزادی فلسطینی‌های زندانی، اسرای زن اسرائیل را آزاد کند. پس از آنکه اولین دور آزادسازی برگزار شد، نیرو‌های اسرائیلی از یک جاده ساحلی به سمت داخل عقب می‌روند تا کمک‌های بشردوستانه تسهیل شود. در این مرحله غیرنظامیانی که از خانه‌هایشان در شمال غزه رها کرده بودند، فرصت خواهند داشت که به خانه برگردند. پس از این وقایع حماس و اسراییل مذاکراتی غیرمستقیم را برای آتش‌بس دائمی‌تر شروع می‌کنند و همزمان نیرو‌های اسراییلی از مرکز غزه عقب‌نشینی خواهند کرد. مرحله دوم شش هفته‌ای به دنبال نهایی کردن تمهیدات برای آرامش دائمی، آزادی همه اسیران باقی مانده توسط حماس، اعم از غیرنظامی و سرباز، در ازای اسرای بیشتر فلسطینی است. اسیران سرباز قبل از شروع آرامش آزاد نمی‌شدند. سومین و آخرین مرحله شامل آزادی بقایای اسیران مرده که هنوز در غزه هستند، اسرای بیشتری که توسط اسرائیل نگهداری می‌شوند و شروع یک طرح بازسازی پنج ساله است.
اختلاف‌ها بر سر چیست؟
مساله اصلی این است که طرح آتش‌بس تضمینی برای پایان جنگ به‌طور دائم فراهم نمی‌کند. از سوی دیگر اسرائیل ظاهرا قسم خورده است تا پایان کار همه اعضای حماس در غزه به بمباران ادامه دهد. همزمان تلاویو می‌گوید تمام اسرا را به سرعت باز پس می‌خواهد. امری که حماس چندان تمایلی به اجرای آن از خود نشان نمی‌دهد و کماکان مایل است تا از اسرای اسراییل به‌عنوان ابزاری علیه کنترل تلاویو استفاده کند.
دو موضوع وجود دارد که هر دو طرف را برای ایجاد یک آتش‌بس تحت فشار قرار داده است. در وهله اول، نتانیاهو در سرزمین‌های اشغالی تحت فشار برای آزاد کردن اسرا است. بخش عمده‌ای از اسراییلی‌ها هفت ماه زمان صرف شده برای آزاد شدن آنها را از چشم نتانیاهو و بی‌مبالاتی او می‌بینند و همچنین شک دارند که او بتواند امنیت اسرائیل را از این پس تامین کند. از سوی فلسطینی‌ها مساله این است که اسراییل با پافشاری بر سر حمله به رفح، آنها را در شرایط سختی قرار داده. حماس هر چند که ظاهرا طرح پیشنهادی را چندان به سود غزه و خود نمی‌بیند، اما با تهدید حمله زمینی به رفح رو به رو است.
برای حماس ایجاد یک توافق موقتی برای آتش‌بسی که مشخص نیست تا چه زمانی پایدار باشد، ارزش نشستن بر سر میز مذاکره را ندارد. همین حالا بخش‌های وسیعی از غزه ویران شده و تعداد کشته‌شدگان از ۳۰ هزار نفر فراتر رفته است. اگر آرامش به این باریکه برگردد و روند بازسازی غزه آغاز شود، اما کماکان سایه جنگی ویرانگر بر سر شهر باقی بماند، در حقیقت دستاوردی برای حماس ثبت نشده است. در مقابل نتانیاهو تا کنونی میلیارد‌ها دلار خرج روی دست اسراییل گذاشته و با هدف پایان دادن به کار حماس وارد جنگ شده است. او و طرفدارانش معتقدند اگر به خواسته‌های حماس تن دهند و جنگ پایان پیدا کند، با صرف هزینه‌ای هنگفت، باز هم هیچ دستاوردی برای تلاویو ثبت نشده. او تا پایان روز شنبه چهارم می‌کماکان تاکید کرده که حتی اگر توافقی صورت بگیرد، به رفح حمله خواهد کرد.
بلینکن می‌گوید تنها مانع بر سر آتش‌بس در غزه حماس است. البته او اشاره‌ای به پافشاری نتانیاهو به حمله رفح و عدم قول و قرار برای پایان واقعی جنگ نمی‌کند. اخیرا یک مقام ارشد حماس تصریح کرد که این گروه «تحت هیچ شرایطی» با توافق آتش‌بس در غزه که به صراحت «شامل توقف و پایان جنگ نباشد، موافقت نخواهد کرد.» این مقام حماس که خواست نامش فاش نشود، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را متهم کرد که به دلایل شخصی «مانع تلاش‌ها برای دستیابی به توافق آتش بس» شده است. مساله‌ای که او مطرح می‌کند در مورد پیش‌فرض‌هایی است که می‌گوید پایان جنگ در غزه به معنای پایان زندگی سیاسی نتانیاهو است. او با قطع شدن بمباران‌ها به داخل اسرائیل جواب پس بدهد که چرا نتوانسته امنیت و آزادی مردم را در سرزمین‌های اشغالی تامین کند و در شرایطی که حتی نتوانسته به وعده‌هایش در مورد از بین بردن کامل حماس عمل کند، چرا چنین پول هنگفتی را خرج ادامه جنگ کرده است.
در مقابل، یک مقام ارشد اسرائیلی که خبرگزاری فرانسه به نامش اشاره نکرد گفته که حماس از شرط پایان جنگ دست برنمی‌دارد و همین به امکان رسیدن به توافق لطمه می‌زند.
این وضعیت نشان می‌دهد که دو طرف در شرایط فعلی با انداختن تقصیر ادامه جنگ و عدم رسیدن به یک توافق بر گردن دیگری تلاش دارند تا مایل به دریافت امتیاز بیشتر هستند. از طرف دیگر تصور آنها این است که با چنین رویکردی بتوانند فشار افکارعمومی را که مایل به پایان جنگ اسراییل و فلسطین در غزه است، کاهش دهند.
