تحولات در اوکراین حکایت از آن دارند که هر دو طرف اصلی ماجرا یعنی روسیه و ایالات متحده به این نتیجه رسیده اند که باید به نوعی مناقشه را به پایان برسانند.
افزایش فشارها بر دولت آمریکا از هر دو حزب و موفقیت نسبی حزب جمهوریخواه در مجلس نمایندگان در کنار تداوم تورم بی سابقه در این کشور موجب شده است که «جو بایدن» و بسیاری از مقام های ارشد آمریکا موضوع مذاکره میان رهبران روسیه و اوکراین را امری محتمل و حتی ضروری برای دستیابی به ثبات عنوان کنند.
افزایش فشار دولت بایدن
رویکرد کاخ سفید تا اندازه ای برای کلید زدن مذاکره مستقیم مقامات روسیه و اوکراین جدی است و مقام های مختلف این کشور از مشاور امنیت ملی تا رئیس ستاد ارتش آمریکا به صورت مستقیم به نیاز کی‌یف به مذاکره اشاره می کنند.
«وال استریت ژورنال» با استناد به اظهارات برخی دیپلمات های آشنا به مساله عنوان داشت که «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی بایدن به «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهوری اوکراین توصیه کرده است که در مذاکرات احتمالی با روسیه موضعی واقع بینانه اتخاذ کند و از بیان خواسته های بلندپروازانه خودداری کند.
این مقام آمریکا در سفر هفته قبل خود به پایتخت اوکراین با صراحت به مقام های اوکراینی گفت که آن ها باید در مذاکرات صلح بازتر رفتار کنند و خواسته هایی عملیاتی را ارائه دهند.
البته گفتنی است طبق این گزارش، واشنگتن بر این باور است که کی‌یف باید ایده مذاکره با روسیه را برای به دست آوردن اهرم فشار بر مسکو قبول کند.
چند روز قبل نیز روزنامه «نیویورک تایمز» خبر داد «مارک میلی» رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا معتقد است که اوکراینی ها باید تلاش کنند تا دستاوردهای خود را تحکیم کرده تا بر سر میز مذاکره قدرت چانه زنی بیشتری داشته باشند. برای آن ها مهم است که تا قبل از زمستان موفقیت های میدانی را کسب کنند، پس باید تلاش بیشتری داشته باشند.
این ژنرال آمریکایی حتی عنوان داشت که توقف زمستانه جنگ درها برای مذاکرات صلح با روسیه را به سوی اوکراین باز می کند.
شروط زلنسکی برای مذاکره
البته دولت اوکراین هم از هفته گذشته به صورت غیرمستقیم تمایل خود برای مذاکره با کاخ کرملین را نشان داده است.
شبکه خبری دولتی «راشا تودی» روسیه چند روز قبل در گزارشی نوشت رئیس جمهوری اوکراین در ماه اکتبر گذشته، فرمانی را امضا کرد که در آن هرگونه مذاکره با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه ممنوع شد. وی اعلام کرده بود کی‌یف تنها زمانی با مسکو گفت وگو خواهد کرد که رهبر دیگری به غیر از پوتین در راس قدرت حضور داشته باشد.
حال به نظر می رسد فشار دولت بایدن بر کی‌یف برای آماده شدن جهت مذاکره با روسیه نتیجه داده است و به همین دلیل خبرهایی از اوکراین به گوش می رسد که مقام های ارشد این کشور خود را برای گفت وگو با روسیه آماده می کند. شاید به همین دلیل بود که زلنسکی از قدرت های جهانی درخواست کرد تا روسیه را به انجام مذاکرات صلح واقعی وادار کنند.
اظهارات وی در پی گزارش هایی مطرح شد که نشان می دادند مقامات ایالات متحده، اوکراین را تحت فشار قرار داده اند تا تمایل خود را برای گفت وگو با مسکو نشان دهد. برخی تحلیلگران حتی اعتقاد دارند طبق اخبار غیررسمی گفت وگوهایی میان مسکو و واشنگتن در مورد پایان دادن به جنگ در جریان بوده و حتی برخی تحلیلگران می گویند عقب نشینی ارتش کرملین از منطقه حیاتی خرسون که به تازگی در آن همه پرسی الحاق به روسیه برگزار شد، شاید بخشی از توافق میان دو قدرت بر سر آماده کردن زمینه مذاکره صلح بوده باشد. همچنین خبرهای غیررسمی نیز از دیدار رییس سرویس امنیت خارجی روسیه با رییس سازمان سیا در روز سه شنبه در ترکیه حکایت دارند.
همه این عوامل موجب شدند که زلنسکی با نادیده گرفتن فرمان قبلی خود، حتی پیش شرط هایی را برای گفت و گو با مسکو اعلام کند. اگرچه به نوشته راشا تودی این شروط بلندپروازانه هستند اما نشان دهنده منعطف شدن رهبری اوکراین است. وی احیای تمامیت ارضی اوکراین، احترام به منشور سازمان ملل متحد، جبران تمام خسارات جنگی، مجازات جنایتکاران جنگی و تضمین عدم تکرار این اتفاق را پیش شرط خود برای مذاکره با روسیه بیان کرد.
مذاکره‌کننده ارشد اوکراین در مذاکرات صلح با روسیه نیز گفت وگو بین دو طرف در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ را محتمل دانست.
با این حال برخی تحلیلگران همچون ستون نویس روزنامه «واشنگتن پست» معتقد است که هدف ایالات متحده تحت فشار قرار دادن اوکراین برای مذاکره به خاطر پایان دادن به جنگ نیست، بلکه کاخ سفید می خواهد با این کار نگرانی حامیان خارجی اوکراین را در مورد یک درگیری طولانی مدت کاهش دهد.
روسیه مخالف مذاکره نیست
در طرف مقابل روسیه هم به خاتمه جنگ در این شرایط چندان بی میل نیست. مسکو اگر چه در دو ماه اخیر در میدان جنگ برخی دستاوردهای خود را از دست داد اما در عمل قادر شد تا پیام خود را به آمریکا و ناتو ارسال کند مبنی بر اینکه در مقابل هر رویکرد گسترش به شرق ناتو با تمام وجود ایستادگی می کند و حتی قدرت اتمی خود را هم روی میز قدرت قرار می دهد.
باید پذیرفت، ۱۰ ماه پس از آغاز جنگ، فشار اقتصادی تحریم ها بر روسیه افزایش یافته، ضمن آنکه اروپا هم توانسته است تاکنون با ابتکارهای مختلف همچون صرفه جویی، افزایش قیمت انرژی و دیگر راهکارها تا اندازه ای موضوع کمبود گاز روسیه و سرما را مدیریت کند.
در همین راستا وزیر امور خارجه روسیه هم می گوید مسکو هیچ پیش شرطی برای مذاکره با اوکراین ارائه نمی کند، اما کی‌یف باید حسن نیت خود را نشان دهد.
تارنمای ایندیپندنت هم در این خصوص نوشت : مقام‌های آمریکایی می گویند که به نظر آن ها، زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین در نهایت از مذاکرات صلح حمایت می کند و اعطای برخی امتیازها را می پذیرد؛ ضمن آنکه آنها تلاش می کنند تا پیش از زمستان که امید برای گفت وگو وجود دارد، تا حد امکان به پیروزی های نظامی دست یابند.
در هر صورت نگرانی کاخ سفید از مخالفت کنگره با طرح های حمایتی بایدن از اوکراین و کاهش شدید بسته های مالی و تسلیحاتی برای این کشور، بی تمایلی اروپا به ارائه حمایت های بیشتر از کی‌یف و بروز شکاف در اتحادیه اروپا در کنار رضایت نسبی و تعدیل رویکرد روسیه نسبت به جنگ موجب شده است فشارها بر دولت اوکراین برای رفتن به میز مذاکره افزایش یابد.
