این هشدار پرسشهایی جدید را درباره نحوه صرف حجم عظیمی از پول نقد آمریکا روی پروژه ملت سازی مطرح می‌سازد.
یان اگلند، دبیر کل شورای پناهندگان نروژ که قبلا به عنوان عالی‌ترین مقام امور انسان دوستانه سازمان ملل خدمت کرده در جریان سفر به کابل اظهار کرد: اگر اقتصاد فرو بپاشد حتی اساسی‌ترین خدمات هم دیگر کارکرد نخواهند داشت و نیازهای انسانی هر چه بیشتر سر به فلک خواهند گذاشت.
او بیان کرد: رسیدگی به بحران نقدینگی همچنان که سازمان‌های امداد رسانه به دنبال تقویت منابعشان به جهت رفع نیازهای انسانی فوری هستند، اهمیت حیاتی دارد.
وی افزود: قبل از فرا رسیدن زمستان و کاهش دما به میزان منفی ۲۰ درجه سلسیوس زمان دارد به ضرر هدف ما برای نجات جان انسانها می‌گذرد.
با این حال قرار نبوده وضعیت به اینجا برسد. دولتهای متوالی در آمریکا صدها میلیون دلار را صرف ساختن دولتی جدید در افغانستان ، کاملا برخوردار از اقتصادی که قرار بوده بادوام باشد، کردند. ارقام گردآوری شده از سوی بازرس کل ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) نشان می دهند که واشنگتن به تنهایی ۱۴۵ میلیارد دلار را صرف بازسازی افغانستان به علاوه ۸۳۷ میلیارد دلار حمایت نظامی کرده است.
یک مقام وزارت دفاع آمریکا در گزارشی که ماه گذشته میلادی منتشر شد به این بازرس ویژه گفت، مشاهده میزان هزینه‌ای که ما صرف کردیم و چیزی که در ازایش به دست آوردیم، حیرت آور است.
منتقدان می‌گویند کمکها به افغانستان اگرچه صرف زیرساختهایی نظیر جاده‌ها و تاسیسات بهداشت و سلامت شده‌اند اما نتوانستند یک بخش خصوصی قدرتمند را بسازند.
حالا که دولتهای اهدا کننده پرداخت پول به حاکمان جدید افغانستان از جنبش طالبان را قطع کرده‌اند، به گفته سلما آلوکوزی، کسی که برای وزارتخانه‌های آموزش و دارایی دولت کابل تا زمان سقوطش در ماه گذشته میلادی کار کرده، دیگر پولی باقی نمانده است.
او به وال استریت ژورنال گفت: زمانی که کمکها وجود داشتند ما قادر به پرداخت حقوق ها، خرید برق و تامین بودجه ارتش ملی خود بودیم. بخش خصوصی داشت خوب کار می کرد. هم اکنون بخشی خصوصی وجود ندارد و دیگر پول کمکی نیز نیست.
میلیارد ها دلار دارایی بانک مرکزی افغانستان نیز در خارج از این کشور مسدود شده و این فشارها را بر نظام بانکداری افغانستان افزایش داده و اقتصاد آن را هم خفه کرده است.
گزارش‌های نهاد سیگار نیز تصویری از انبوه اقدامات اشتباه را ارائه می دهد. برخی از حادترین کوتاهی‌ها در حوزه کشاورزی از جمله در قبال قانع کردن کشاورزان افغان به کاشتن محصولاتی غیر از خشخاش رخ داده‌اند.
در مجموع نهاد سیگار دریافت که در دو دهه گذشته دو میلیارد دلار پول آمریکا تقریبا هیچ تاثیری بر حوزه تولیدات کشاورزی نگذاشته است. تلاشها برای قانع کردن کشاورزان افغان به منظور کنار گذاشتن کشت خشخاش و رفتن به سراغ کشت محصولات دیگری همچون زعفران، پنبه یا محصولات دیگر پیشرفت چندانی نداشته‌اند.
بر اساس گزارش آخر نهاد سیگار مربوط به ماه گذشته میلادی تحت عنوان "آخرین درسهای فرا گرفته شده" نتیجه‌گیری شد که مقامهای آمریکایی مکررا در درک بافت محلی افغانستان شکست خورده‌اند.
در این گزارش عنوان شد: خوانشهای غلط دولت آمریکا از محیط سیاسی و اجتماعی افغانستان به این معنی است که ابتکارات طراحی شده برای بازپروری این کشور و ایجاد ثبات در آن انطباق ضعیفی با بافت محلی داشتند.
این گزارش دریافت، مکررا تلاشهای واشنگتن برای بازسازی اقتصادی افغانستان غیرمنسجم بوده‌اند از جمله تلاش برای ریشه کن کردن فساد همزمان با تلاش برای جهش بخشیدن به اقتصاد با تزریق میلیاردها دلار پول به آن.
مایکل مک کینلی، سفیر آمریکا در افغانستان از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ به وال استریت ژورنال گفت: به طور منصفانه باید گفت کشور سازی در افغانستان موفقیت آمیز نبود.
