در حالی که این روزها نهادهای بین المللی از جمله دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) با اشاره با پایان یافتن عملیات تخلیه از سوی کشورهای غربی، از کشورهای همسایه افغانستان خواسته اند تا مرزهای خود را برای پناهجویان افغان بگشایند و همچنین کمیته دائمی بین سازمانی ملل متحد (IASC) که وظیفه هماهنگی ماموریت های بشردوستانه را بر عهده دارد، اخیرا از کشورهای همسایه افغانستان خواست تا مرزهای خود را برای کسانی که پس از تصرف طالبان به منظور پناهندگی از کشور خود آواره می شوند، باز نگه دارند، این پرسش مطرح می شود پس سهم غربی ها از پذیرش پناهجویان افغان که با خروج غیرمسئولانه ناتو و ارتش ایالات متحده به بحران مهاجرت و پناهندگی افغان ها دامن زده اند، چیست؟
این نهادهای جهانی بدون اشاره به اینکه چه عواملی باعث آواره شدن شهروندان افغان از دهها سال پیش تا کنون بویژه در 20 سال اخیر شده و کدام کشورها مسئول ناامنی و بی ثباتی افغانستان شده اند، چشم به روی واقعیت ها بسته و از کشورهای همسایه افغانستان بویژه ایران و پاکستان خواسته اند تا درها را به روی پناهجویان افغان باز بگذارند. این دو کشور اگرچه با حسن نیت و حسن همسایگی با افغانستان ، دهها سال است میزبان میلیون نفر از خواهران و براداران افغان خود هستند، اما جامعه بین المللی به ویژه کشورهای غربی که عمدتا هم از اعضای سازمان ناتو هستند و در حمله سال 2001 به افغانستان نقش مستقیم داشتند، حس مسئولیت چندانی از خود در قبال شهروندان افغان نشان نمی دهند.
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که بازگشت طالبان به قدرت به معنای شکست کل طرح سیاسی آمریکا و غرب در افغانستان بوده و برآیند این تحولات، مناسبات جدید جهانی را به وجود آورده که در آن آمریکا و ناتو نقش پیشین خود را از دست داده‌اند. رهبر حزب دموکرات-مسیحی آلمان گفت که در آستانه چرخش مهم تاریخی قرار گرفته ایم. به گفته او با بازگشت طالبان به قدرت، ناتو متحمل بزرگترین شکست سیاسی خود بعد از تأسیس شده است.
جوسپ بورل رییس بخش دیپلماسی خارجی اتحادیه اروپا گفت که آنچه در افغانستان روی می‌دهد، برای مردم این کشور فاجعه و برای جهان غرب شکست است و در روابط بین‌الملل تغییر ایجاد می‌کند. اما چه کسی باید تبعات و مسئولیت این شکست را بپذیرد؟ کشورهای همسایه یا کشورهای غربی؟ این در حالی است که بسیاری از کنوانسیون های بین المللی همچون کنوانسیون وضعیت پناهندگان مصوب ۱۹۵۱ و پروتکل مورخ ۱۹۶۷ آن و یا اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۹۴۸ با فشار و پیگیری همین کشورهای غربی تصویب شده اند.
ایران و پاکستان پذیرای ۹۰ درصد از جمعیت پناهجویان افغان
دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان اعلام کرد که ایران و پاکستان در چهار دهه گذشته میزبان میلیون ها مهاجر افغان بوده اند.
این آژانس بین المللی افزود: ایران و پاکستان تاکنون پذیرای ۲.۲ میلیون پناهجوی افغان به عبارتی ۹۰ درصد آن ها بوده اند.
این درحالی است که پیشروی سریع طالبان سبب شد تا کشورهای مختلف از جمله اعضای ناتو، سراسیمه نسبت به خروج هیئت‌های دیپلماتیک، کارکنان و شهروندان خود از خاک این کشور آسیایی اقدام کنند، اما صحنه‌های رنج‌آور تلاش مردم افغانستان در فرودگاه کابل برای سوار شدن به هواپیمایی که در حال حرکت در باند فرودگاه بود، در میان روسای کشورهای اتحادیه اروپا تنها به نگرانی از بحران احتمالی پناهجویان تفسیر شده است.
بسیاری از این کشورهای اروپایی از جمله ایالات متحده، انگلیس، فرانسه و آلمان از پذیرش مترجمان و کارکنان افغان که با ارتش های این کشور همکاری می کردند، آن هم برای جلوگیری از افشای اطلاعات و حفظ اسرار و منافع خود خبر دادند اما حقیقت آن است که رهبران اروپایی در تلاش هستند تا از موج گسترده پناهجویان به قاره سبز جلوگیری کنند.
هایکو ماس وزیر خارجه آلمان درجریان سفرش به کشورهای ترکیه، ازبکستان، تاجیکستان، پاکستان و قطر برای رایزنی درباره وضعیت افغانستان از پذیرش ۴۰ هزار پناهجوی افغان به شرط پیشینه همکاری نظامیان آلمانی خبر می دهد و برخی دیگر از کشورها از جمله دانمارک و اتریش صراحتا اعلام کرده اند که کشورشان ظرفیت پذیرش پناهجوی بیشتری ندارد و به این جهت پناهجویان افغان را نخواهند پذیرفت. به نوشته روزنامه زود دویچه سایتونگ آلمان تاکنون تنها توانسته است حدود ۵٠٠ تن از همکاران بومی پیشین خود را از کابل خارج کند، در حالی که تعداد این نیروها حدود ده هزار تن و تعداد آلمانی های بازمانده در افغانستان ۳٠٠ تن برآورد می شود.
سوئیس نیز گفته است گروه‌های کثیر آوارگان افغان را نخواهد پذیرفت. یلوا یوهانسون، کمیسیر امور داخلی اتحادیه اروپا نیز گفته است که اروپا نباید منتظر بماند تا مردم به مرزهای اتحادیه برسند. چندین سیاستمدار آلمانی از جمله آرمین لاشت، نامزد راست میانه برای جانشینی آنگلا مرکل، هشدار دادند که نباید بحران مهاجرتی سال ۲۰۱۵ تکرار شود.
امانوئل مکرون، رئیس جمهوری به دلیل آنکه گفته بود فرانسه باید برای «پیش‌بینی و حفاظت خود از یک موج پناهجو» طرح‌ریزی کند، به اتخاذ موضعی نزدیک به راست افراطی متهم شد. در فرانسه حزب اجتماع ملی به رهبری مارین لوپن کارزاری را برای مخالفت با "ورود انبوه پناهجویان افغان" به راه انداخته است. حزب راست افراطی فرانسه که مبارزه با مهاجرت را یکی از شعارهای اصلی خود می‌داند بیانیه‌ای را برای جمع‌آوری امضا در اینترنت منتشر کرد. در این متن که تحت عنوان "افغانستان: نه به شاهراه جدید مهاجرت" انتشار یافته، آمده است: "الویت برای ما، حمایت از هم‌وطنان‌مان است".
احتمال مهاجرت نیم میلیون افغان تا پایان سال
کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهجویان اعلام کرد ممکن است به دلیل بی ثباتی سیاسی در افغانستان در ۴ ماه آینده ۵۰۰ هزار نفر از این کشور مهاجرت کنند.
وزیران کشور اعضای اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه (۳۱ اوت/۹ شهریور) در یک نشست فوق‌العاده در بروکسل گرد هم آمدند تا درباره تدبیرها و سیاست‌های مشترک در مورد موج گسترده مهاجرت از افغانستان رایزنی کنند و تصمیم بگیرند. در پایان این نشست کشورهای عضو اتحادیه اروپا موفق به دست یافتن به راهکار مشترکی برای مواجهه با پناهجویانی که افغانستان را پس از تسلط طالبان ترک کرده یا می‌کنند، نشدند.
رادیو فرانسه افزود: جنگ بیست ساله افغانستان که طولانی‌ترین جنگ آمریکا در خارج از مرزها شناخته می‌شود، در مجموع ۲۳۱۳ میلیارد دلار هزینه و حدود ۲۵٠٠ کشته روی دست آمریکا گذاشت و خروج شتابزده و آشوب زده آمریکا از افغانستان به اعتبار و موقعیت بین‌المللی واشنگتن آسیبی بزرگ زد.
به دنبال سلطه طالبان بر افغانستان، دولت بایدن در عملیاتی دو هفته ای اقدام به خروج نیروها و افرادی کرد که در افغانستان بسر می بردند. بایدن ۳۱ اوت (۹ شهریور) را به عنوان ضرب الاجل خروج نیروهایش از افغانستان تعیین کرده بود.
