مبادله کالا با کالا یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تجارت در بین انسان‌ها بوده است که قدمتی به درازای تاریخ حیات بشر دارد. در بین کالاهای مختلفی که انسان‌ها از دل زمین بیرون می‌آورند و سایر محصولاتی که از طریق کشاورزی تولید می‌کنند، مواد خام و محصولات دیگری هستند که جایگاه و اعتبار ویژه‌ای دارند. حدود 200 سال است که مفهومی تحت عنوان کامودیتی (Commodity) وارد ادبیات بازارهای مالی شده است.
کامودیتی‌ها همواره به‌عنوان دارایی‌های ارزشمند برای محافظت از سرمایه در برابر نوسانات اقتصادی شناخته می‌شوند. به‌همین دلیل است که بسیاری از معامله‌گران بزرگ در بازارهای مالی، بخشی از سبد سرمایه‌گذاری خود را به این گروه از دارایی‌ها اختصاص می‌دهند. اگر شما هم کنجکاو هستید تا با نحوه کسب سود و مدیریت سرمایه در بازار فارکس با استفاده از کامودیتی‌ها آشنا شوید، حتما تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
کامودیتی چیست؟
Commodity اصطلاحی است که برای مواد خام (Raw Material) یا محصولات اولیه (Primary Product) به‌کار می‌رود. این گروه از کالاها ذاتا با دیگر محصولات قابل معامله هستند. نکته مهم درباره کامودیتی‌ها این است که معمولا به‌عنوان مواد اولیه برای تولید محصولات صنعتی و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نفت خام، طلا، نقره، مس، گندم، سویا، ذرت و ... از جمله کامودیتی‌های مشهور در بازارهای مالی هستند. باید توجه داشته باشید که کامودیتی‌ها معمولا تفاوت چندانی با هم ندارند. به‌عنوان مثال گندم به‌عنوان یک محصول کشاورزی در سراسر دنیا تولید می‌شود. هر چند ممکن است کیفیت گندم تولید شده در کشورهای مختلف با هم تفاوت داشته باشد؛ اما معمولا ویژگی‌های مشترک آن‌ها به مراتب بیشتر است.
انواع کامودیتی‌ها کدامند؟
در یک دسته‌بندی رایج، انواع کامودیتی‌ها را در 2 گروه طبقه‌بندی می‌کنند که عبارت‌اند از:
1. کامودیتی سخت (Hard Commodity)
اصطلاح کامودیتی سخت برای آن دسته از مواد خام به‌کار می‌رود که استخراج می‌شوند. عملیات استخراج آن‌ها نیز در معادن یا چاه‌های نفت صورت می‌گیرد. انواع کامودیتی‌های سخت را می‌توان در 3 گروه دسته‌بندی کرد که عبارت‌اند از:
· فلزات گران‌بها (مانند طلا و نقره)
· فلزات پایه (مانند مس و آلومینیوم)
· انرژی (مانند نفت خام، گاز طبیعی و اتانول)
2. کامودیتی نرم (Soft Commodity)
دسته دوم کالاها که در بازارهای مالی معامله می‌شوند، کامودیتی نرم نام دارند. این اصطلاح برای محصولات اولیه کشاورزی به‌کار می‌رود. به‌عنوان مثال می‌توان به گندم، سویا، ذرت و ... اشاره کرد که در فرآیند کشت به‌دست می‌آیند. ویژگی مشترک این دسته از کامودیتی‌ها آن است که به‌عنوان محصولات اولیه برای تولید سایر مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گندم؛ رایج‌ترین نمونه کامودیتی‌های نرم در بازار فارکس
چرا نوسانات قیمت کامودیتی‌های سخت کمتر است؟
یکی از بحث‌های مهمی که معمولا در بازارهای مالی مطرح می‌شود، تفاوت رفتار قیمت کامودیتی‌های سخت و نرم است. تجربه نشان می‌دهد که کامودیتی فلزات اساسی و نفت خام در مقایسه با محصولات کشاورزی، نوسانات قیمت کمتری را تجربه می‌کنند. حتما می‌پرسید که دلیل این رویه چیست؟
واقعیت این است که تولید کنندگان کامودیتی‌های سخت عمدتا در زمره‌ی دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ چند ملیتی قرار می‌گیرند. اگر نگاهی به فهرست تولیدکنندگان نفت در جهان بیندازید، با اسامی مانند آرامکو، توتال و ... مواجه می‌شوید. در مقابل شرکت‌های تولیدکننده محصولات کشاورزی از نظر ارزش جایگاه به‌مراتب پایین‌تری دارند. این موضوع باعث می‌شود که شرکت‌های بزرگ به‌نوعی نقش لنگر ثبات را برای کامودیتی‌های سخت ایفا کنند.
از آن گذشته بدیهی است که کالاهایی مانند طلا، نفت خام و ... در مقایسه با گندم و سایر محصولات کشاورزی برای مدت زمان به‌مراتب طولانی‌تری قابل ذخیره‌سازی و نگهداری هستند. این موضوع هم به‌نوبه خود در جلوگیری از ایجاد نوسانات قیمت شدید در کامودیتی‌های سخت اثرگذار است. در یک جمله باید بگوییم که کامودیتی‌های سخت را می‌توان به‌عنوان شاخص ارزیابی سلامت اقتصاد جهانی در نظر گرفت. در ادامه بیشتر در این باره توضیح می‌دهیم.
بازار کامودیتی چیست؟
حال که با کامودیتی‌ها آشنا شدیم، وقت آن رسیده است که درباره معاملات این گروه از دارایی‌ها در بازارهای مالی بحث کنیم. اولین بازار کامودیتی در معنای مدرن در سال 1848 میلادی تشکیل شد. نام این بازار مجموعه تجارت شیکاگو (CBOT) بود که در آمریکا راه‌اندازی شد. هدف از راه‌اندازی این بازار در ابتدا کمک به کشاورزان بود. در قالب این بازار، کشاورزان محصولات خود را چند ماه زودتر به فروش می‌گذاشتند؛ یعنی محصولات خود را از مدت‌ها قبل از برداشت، به فروش می‌رساندند. این موضوع باعث می‌شد تا کشاورزان خیلی راحت‌تر تولید و عرضه محصولات خود را مدیریت کنند.
سرمایه‌گذاری در کامودیتی‌ها و کمتر کردن ریسک معاملات
توجه داشته باشید که بازار کامودیتی‌ها در همین سطح باقی نماند و به‌مرور زمان زیرساخت لازم برای فعالیت معامله‌گران نیز در آن مهیا شد؛ افرادی که نه تولیدکننده کامودیتی‌ها هستند و نه در بین مصرف‌کنندگان این کالاها قرار می‌گیرند، بلکه صرفا به‌دنبال آن هستند که از محل نوسانات قیمت این دارایی‌ها برای کسب سود استفاده کنند. بورس کالای شیکاگو (CME) به‌عنوان نماد اصلی و شناخته‌شده‌ترین بازار کامودیتی در سطح جهان شناخته می‌شود.
معاملات کامودیتی‌ها چگونه انجام می‌شود؟
همان‌طور که اشاره کردیم، از نظر تاریخی مواد خام و فلزات ارزشمند به‌عنوان سدی محکم برای محافظت از سرمایه‌ها در برابر نوسانات اقتصادی به‌خصوص تورم شناخته می‌شود. اگر به نمودار قیمت کامودیتی‌ها در کنار ارزهای فیات مانند دلار مشاهده کنید، این نکته برای شما آشکار می‌شود. همبستگی کم کامودیتی‌ها با ارزهای فیات باعث می‌شود تا بسیاری از معامله‌گران با هدف ایجاد پرتفوی سرمایه‌گذاری متنوع و مدیریت ریسک، بخشی از سرمایه خود را به خرید آن‌ها اختصاص دهند.
معاملات کامودیتی‌ها در بازارهای مالی به‌دو شکل انجام می‌شود که عبارت‌اند از:
· معاملات نقدی یا اسپات
· معاملات مشتقه (فیوچرز، CFD و ...)
در معاملات نقدی یا اسپات خرید و فروش کالاها انجام می‌شود؛ یعنی افراد با پرداخت هزینه‌ای، کالای مد نظر خود را خریداری کرده و مطابق قرارداد، تحویل می‌گیرند. تولیدکنندگان و خریداران کالاها شیوه‌ی دیگری نیز برای معامله دارند که تحت عنوان معاملات فیوچرز یا آتی شناخته می‌شود. در معاملات فیوچرز، قراردادی بین خریدار و فروشنده منعقد می‌شود که به‌موجب آن فروشنده متعهد می‌شود مقدار مشخصی از یک کالا را در سررسید مشخص در اختیار خریدار بگذارد.
در بین معاملات مشتقه، روش‌های دیگری نیز هستند که با استفاده از آن‌ها هیچ‌گونه کالایی مبادله نمی‌شود. بلکه در آن‌ها معامله‌گران روی پیش‌بینی افزایش یا کاهش قیمت کامودیتی‌ها با هم وارد قرارداد می‌شوند. معاملات CFD نمونه بارز این شیوه ترید کامودیتی‌هاست. جالب است بدانید که معاملات CFD تاریخ انقضا ندارند.
فرض کنید شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت نفت خام در آینده به‌دلایل خاصی افزایش خواهد یافت و در نتیجه وارد یک پوزیشن معاملاتی CFD خرید نفت خام می‌شوید. اگر شراط طبق پیش‌بینی شما پیش برود و قیمت نفت خام افزایش یابد، سود خواهید کرد؛ اما در صورت کاهش قیمت نفت، وارد ضرر می‌شوید. اگر میزان ضرر و زیان معامله شما به‌سطح استاپ اوت (Stop Out) برسد، اصطلاحا پوزیشن معاملاتی لیکویید (Liquid) می‌شود.
اگر قصد سرمایه‌گذاری مستقیم در کامودیتی‌ها ندارید هم می‌توانید به‌سراغ معاملات ETF بروید که صندوق‌های قابل معامله‌ای هستند که روی کامودیتی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. شما می‌توانید با خرید هر واحد از این صندوق‌ها به‌صورت غیرمستقیم در کامودیتی‌ها سرمایه‌گذاری کنید.
عوامل موثر بر قیمت کامودیتی‌ها چیست؟
در این قسمت باید نیم نگاهی به عوامل موثر بر قیمت کامودیتی‌ها بپردازیم. اگر به‌دنبال کسب سود از معاملات مشتقه کامودیتی‌ها هستید، باید بدانید که چه زمانی قیمت این دارایی‌ها افزایش پیدا می‌کند و چه وقت روند نزولی در پیش می‌گیرند. در این صورت می‌توانید با تنظیم بهترین استراتژی معاملاتی در فارکس از افزایش یا کاهش قیمت کامودیتی‌ها برای کسب سود استفاده کنید. در اینجا بر 4 عامل اساسی که باعث نوسان قیمت کامودیتی‌ها می‌شوند، تمرکز می‌کنیم.
1. عرضه و تقاضا
عرضه و تقاضا مهم‌ترین عامل تاثیرگذار روی قیمت هر دارایی در بازارهای مالی است. اهمیت این موضوع درباره کامودیتی‌ها به‌مراتب بیشتر است. زمانی که تقاضا برای خرید کالاها در دنیا افزایش می‌یابد یا عرضه آن‌ها به‌هر دلیل کاهش می‌یابد، باید منتظر افزایش قیمت کالاها باشید.
به‌عنوان مثال نفت خام را در نظر بگیرید. اوپک مجموعه‌ای از کشورها هستند که بیشترین سهم بازار نفت دنیا را در اختیار دارند. سهم عربستان در کشورهای عضو اوپک بیشتر است. اگر به‌هر دلیل این کشور عرضه نفت را کاهش دهد، باید منتظر افزایش قیمت آن در مقیاس جهانی باشیم. از طرفی دیگر باید به طرف تقاضا هم اشاره کنیم. کشورهای چین و هند بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت در سطح دنیا هستند. اگر این کشورها موفق شوند منابع انرژی جایگزین نفت پیدا کنند، قطعات تقاضای خرید آن در بازار جهانی با افت شدید همراه می‌شود. موضوعی که روی کاهش قیمت طلای سیاه اثرگذار است.
2. وضعیت اقتصادی
وضعیت اقتصادی کشورهای ابرقدرت تاثیر بسیار زیادی روی بازار کامودیتی‌ها دارد. در صدر این کشورها باید به آمریکا اشاره کنیم. هر زمان رونق اقتصادی در کشورها شکل بگیرد، فعالیت‌های صنعتی توسعه پیدا می‌کنند. به‌همین دلیل تقاضا برای مواد اولیه در کشورهای مختلف افزایش می‌یابد. این موضوع در افزایش قیمت کامودیتی‌ها تاثیرگذار است.
کامودیتی‌ها معمولا با تورم اقتصادی رابطه معکوس دارند. وقتی تورم اقتصادی در کشورهایی مانند آمریکا روند صعودی پیدا می‌کند، به‌معنی آن است که ارزش ارزهای فیات کاهش می‌یابد. در این شرایط هزینه‌ای که برای خرید کالاها پرداخت می‌شود، بالاتر می‌رود. در چنین شرایط معامله‌گران برای جلوگیری از ضرر و زیان به خرید کامودیتی‌ها روی می‌آورند.
برای اینکه نسبت کامودیتی‌ها با وضعیت اقتصادی کشورها را بسنجید، می‌توانید از شاخص‌هایی مانند نرخ بهره، تولید ناخالص داخلی و نرخ بیکاری استفاده کنید. معمولا وقتی تورم افزایشی می‌شود، بانک‌های مرکزی نرخ بهره را بالا می‌برند. به این ترتیب افزایش نرخ بهره که با مهار تورم همراه است، موجب کاهش قیمت کامودیتی‌ها هم می‌شود. علاوه بر آن افزایش تولید ناخالص داخلی و کاهش نرخ بیکاری را نیز می‌توان به‌عنوان نشانه‌ای از بهبود وضعیت اقتصادی در کشورها دانست. زیر نظر گرفتن تقویم اقتصادی فارکس فکتوری برای مطلع شدن از آمار و اطلاعات در این زمینه ضروری است.
3. شرایط سیاسی و اجتماعی
جنگ‌ها، حوادث طبیعی، همه‌گیری‌ها و سایر وقایع سیاسی و اجتماعی مهم روی همه بازارهای مالی از جمله کامودیتی‌ها تاثیرگذار هستند. بخشی از این وقایع ریسک‌های گریزناپذیر در بازارهای مالی هستند. در مقابل برخی دیگر قابل پیش‌بینی هستند. برای این منظور باید اهل پیگیری اخبار باشید. این موضوع به‌شما کمک می‌کند تا توان پیش‌بینی رویدادهای آینده را داشته باشید. البته حتما به‌سراغ منابع معتبر برای دنبال کردن اخبار هم بروید.
4. قوانین دولت‌ها
دولت‌ها مدام در راستای پیشبرد سیاست‌های خود، قوانین و مقررات خاصی را وضع یا به‌روزرسانی می‌کنند. هر چه جایگاه اقتصادی یک کشور در اقتصاد جهانی بالاتر باشد، تاثیر قانون‌گذاری‌های آن بر روی بازارهای مالی بیشتر است. این موضوعی است که باید برای فعالیت در بازار فارکس برای سرمایه‌گذاری در کامودیتی‌ها مد نظر بگیرید.
نماد کامودیتی‌ها
سازمان‌هایی در برخی از کشورها مانند آمریکا هستند، که استاندارد لازم برای قرار گرفتن یک کالا در فهرست معاملات بازار فارکس را تعیین می‌کنند. به‌همین دلیل است که نمادهای مختلفی را در معاملات کامودیتی‌ها در بروکرهای فارکس مشاهده می‌کنید. گاهی اوقات ممکن است برای یک دارایی در بروکرهای مختلف از نمادهای متفاوتی استفاده شود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم حتما این موضوع را مد نظر قرار دهید.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که کامودیتی چیست و چه فرصت‌هایی برای کسب سود در معاملات این گروه از دارایی‌ها وجود دارد. قدم اول برای معامله کامودیتی‌ها، انتخاب بروکر فارکس ایده‌آل است. آی تی بی (ITB) بهترین بروکر فارکس است که شما می‌توانید از آن برای معامله انواع نمادهای کامودیتی استفاده کنید. امکانات پیشرفته در کنار کمیسیون‌های مقرون‌به‌صرفه در قالب حساب‌های معاملاتی مختلف، دست شما را برای معامله در بروکر ITB کاملا باز می‌گذارد.
