با گسترش تعداد و تنوع روز افزون فروشگاههای زنجیره ای، هایپرمارکتها و امثالهم خطر حذف سوپر مارکتهای محلی بیش از پیش احساس میشود و با استمرار این رویه ورشکستگی و حذف سوپر مارکتهای محلی در ظرف دهه آینده دور از ذهن نیست و این اتفاق خوبی برای اقتصاد کشور به هیچ عنوان نخواهد بود. در این رابطه با مصطفی شریفی استاد دانشگاه و کارشناس اقتصاد و فرهنگ گفت و گو کردیم؛
وی با اشاره به هشدار مقام معظم رهبری مبتنی بر اینکه یکی از برنامه‌ها و نقشه‌های دشمن در راستای براندازی نظام جمهوری اسلامی ترویج مصرفگرایی در میان مردم جامعه است گفت: مقام معظم رهبری می فرمایند «توسعه اقتصادی بر مبنای سرمایه‌داری مصرفی، نسخه‌ای است که غرب برای اقتصاد خود پیچیده است و برای اینکه بتواند کشورهای در حال توسعه را نیز به صورت بازاری برای مازاد محصولات تولیدی خود درآورد و آنان را به خرید این کالاها تشویق کند، چاره‌ای نمی‌بیند جز آنکه مصرفگرایی را به صورت ارزش برای آنان درآورد و آنجایی که میل و هوس آدمی تحریک شود، دیگر جای مقاومت و ایستادگی نخواهد بود و بدین ترتیب این کشورها نیز دچار نوعی سرمایه‌داری مصرفی غیر از سرمایه‌داری تولیدی خواهند شد.»
*هشدار نسبت به افزایش بدون ضابطه و قاعده مند فروشگاه های بزرگ و حذف سوپر مارکتهای محلی
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه این کلام به معنای مخالفت با فروشگاه های بزرگ نیست بلکه هشداری نسبت به افزایش بی رویه و بدون ضابطه و جایگزین شدنشان با سوپر مارکتهای محلی است گفت: گسترش بدون ضابطه و نظام مند فروشگاههای بزرگ، زنجیره ای و هایپرمارکتها در حال تغییر ذائقه مردم ایران به سمت مصرفگرایی است.
وی با ابراز اینکه کسی منکر نقش سوء مدیریت دولتمردان و در نتیجه ایجاد گرانی و تورم در مشکلات اقتصادی امروز مردم ایران نیست افزود: اما بخشی از مشکلات متأثر از تغییر روز به‌روز سبک خرید و ذائقه‌های مردم به وسیله این فروشگاه ها است.
شریفی با اشاره به اندازه سبد خریدی که در هایپراستارها انتخاب شده که بسیار بزرگ است گفت: این ترفند علاوه بر هدف اصلی خود در ترغیب مشتری به اسراف در خرید نیز منجر میشود؛ زیرا آیا صرف خرید روزانه از هایپر مارکت امکان پذیر است.
این استاد دانشگاه با بیان فوائد جایگزینی خرید روزانه نسبت به خرید هفتگی و ماهانه گفت: ابتدا امکان اسراف و فاسد شدن کالاهای مصرفی به ویژه در لینیات و سبزیجات وجود دارد و دوم اینکه وقتی کالایی در نظام توزیع باقی می ماند به تعدیل قیمت آن بسیار کمک کننده است و جو روانی کمبود کالایی خاص اثرگذاری کمتری در این شرایط خواهد داشت.
وی با اشاره به نقش اثرگذار بازارهای قدیمی در کنترل قیمت ها گفت: نقش ضد تورمی آنها محدود به تغییر فرهنگ خرید مردم نبود بلکه این مغازه ها باعث رونق اقتصاد خرده فروشی و محصولات خانگی بودند که هم به اقتصاد خانواده ها کمک می کرد و هم در مهار تورم نقش ایفا می کرد.
شریفی با اشاره به فروش محصولات تولیدکنندگان خرد محلی در بغالی های محلی افزود: امکان عرضه این محصولات در فروشگاه های بزرگ وجود ندارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به حسن دیگر سوپر مارکتهای محلی افزود: ممکن است برای هر فردی پیش بیاید بنا به هر دلیلی همراه نداشتن کارت بانکی و خراب شدن آن و همراه نداشتن پول و... نیازمند خرید فوری از مغازه بر اساس شناخت و اعتبارش شود. امکان این نوع خرید صرفا در سوپر مارکتهای محلی وجود دارد اما در فروشگاههای زنجیره‌ای چنین موردی محتمل نیست زیر آنها نسیه نمی‌دهند.
وی با ابراز اینکه در آینده نه چندان دور این فروشگاهها به عنوان انحصاری نظام توزیع در کشور خواهند بود و نقش عمده در وضیعت بازار را بر عهده خواهند داشت گفت: تولید کننده مجبور خواهد بود برای فروش کالای خود در چارچوب فروشگاه ها گام بردارد و همان بلایی که به وسیله واسطه ها بر سر کشاورزان و در نتیجه کشاورزی کشور آمد این بار به واسطه فروشگاه های بزرگ بر سر تولید کشور خواهد آمد؛ کما اینکه هم اکنون نیز برخی از تولیدکنندگان مجبور هستند کالای خود را با حداقل سود یا بدون سود برای دیده شدن در اختیار این فروشگاه ها قرار دهند.
شریفی افزود: این عامل باعث خواهد شد رقابت از بین تولیدکنندگان به سوی توزیع کنندگان انتقال پیدا کند؛ زیرا تا پیش از آن رقابت بین سوپر مارکتهای خرده فروش مفهومی نداشت اما امروزه رقابت بین فروشگاه های بزرگ وجود دارد.
این استاد دانشگاه با هشدار نسبت به تبعات انتقال رقابت به نظام توزیع افزود: در چنین حالتی دیگر تولیدکننده برای حفظ بازار کالای خود صرفا نمی تواند به فکر عرضه کالای با کیفیت و ارزانتر باشد بلکه شرط دیده شدن قرار گرفتن در این چرخه است و این فروشگاه های بزرگ هستند که در گزینش عرضه کالا اثر گذارند.
وی با بیان اینکه در سایه افزایش چشم گیر فروشگاههای بزرگ به وجود آمده، چندین مغازه کوچک در سایه قرار گرفته و به نوعی چند فرصت شغلی در معرض از بین رفتن قرار می‌گیرد. افزود: غالبا افراد، برای راه اندازی سوپر مارکتهای محلی، با مختصر سرمایه یا گرفتن وام بانکی اقدام به دایر کردن سوپرمارکت می‌کنند و غالب این افراد به لحاظ شرایط فرهنگی، روانی، اقتصادی، اجتماعی و قالب خاص فروشگاه های بزرگ نمی توانند در قالب این فروشگاه ها به اشتغال برسند.
