جعفر باپیری با اشاره به وضعیت گردشگری از نظر بازاریابی دیجیتال اظهار کرد: صنعت گردشگری از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است؛ همچنین وضعیت کسب‌وکارها در هر یک از این بخش‌ها از نظر سطح پذیرش ابزارها، فرایندها و تکنیک‌های دیجیتال متفاوت است. مثلا در صنعت هتلداری کشور در مقایسه با دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری در حوزه بازاریابی دیجیتال پیشرفت کمتری را شاهد هستیم. البته خود دفاتر مسافرتی و گردشگری نیز در مقایسه با بسیاری از صنایع دیگر از نظر پذیرش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در حالت کلی و بازاریابی دیجیتال در حالت خاص عقب هستند.
اخبار اقتصادی - وی افزود: سطح پذیرش بازاریابی دیجیتال نیز به نسبت گردشگری الکترونیک، یا همان به کارگیری فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در گردشگری، پایین‌تر است زیرا در بازاریابی غالباً ویژگی‌ها و توانمندی‌های ذهن‌افزاری مهمتر از سخت‌افزار است. در یک جمع‌بندی میتوان گفت که صنعت گردشگری در ایران در مراحل اولیه پذیرش ابزارها، فرایندها و تکنیک‌های دیجیتال است و بسیاری از مدیران عامل و مدیران میانی در شرکت‌های گردشگری هنوز نه اعتقاد ذاتی به سودمندی این ابزارها و روش‌ها دارند و نه اینکه از دانش لازم و خودکارآمدی کافی برای به کارگیری و پیاده‌سازی آنها برخوردار هستند.
گردشگری مجازی از سنخ گردشگری ماجراجویانه نیست
این فعال حوزه گردشگری درباره نقش گردشگری مجازی در دوران شیوع کرونا عنوان کرد: طبق تعریف، وقتی جابجایی فیزیکی وجود ندارد گردشگری هم معنا پیدا نمی‌کند. در واقع، ما چیزی به نام گردشگری مجازی به عنوان گونه‌ای از گردشگری نداریم، یعنی گردشگری مجازی از سنخ گردشگری ماجراجویانه، گردشگری غذا، گردشگری ورزشی و موارد مشابه نیست زیرا در تعریف فنی گردشگری، که سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد، گردشگر به فردی اطلاق می‌شود که از محیط متعارف زندگی خود دور می‌شود. حال اینکه چقدر باید دور شود، در کشورهای مختلف مقدار آن متفاوت است؛ در برخی کشورها این مسافت ۵۰ مایل و در بعضی دیگر بیشتر یا کمتر است. پس، جابجایی فیزیکی در تعریف فعلی گردشگر و گردشگری نقش بنیادی دارد؛ ولی وقتی از گردشگری مجازی صحبت می‌کنیم از جدایی روانی فرد از محیطی که در آن قرار گرفته است حرف زده‌ایم نه جابجایی فیزیکی.
باپیری تاکید کرد: ممکن است در آینده نه چندان دور، تعریف فنی گردشگری تغییر کند و جابجایی روانی هم به عنوان یک ویژگی یا قید مهم در تعریف آن گنجانده شود ولی در حال حاضر این چنین نیست. در ضمن، برای تحقق جدایی کامل روانی از محیط فیزیکی که در آن قرار گرفته‌ایم نیازمند ابزارها و روش‌های بسیار پیشرفته هستیم که فکر می‌کنم در کشورهای توسعه‌یافته‌تر نیز هنوز توسعه این ابزارها به نقطه آرمانی و یا سطح تعالی نرسیده و دسترسی به فناوری‌های برتر نیز غالباً پرهزینه و دشوار است.
مترجم کتاب اندیشه های فلسفی در گردشگری و سایر کتاب‌های این حوزه خاطرنشان کرد: گردشگری مجازی در ایران هم عمدتا به دیدن تصاویر سه بعدی از یک مکان یا یک رویداد محدود می‌شود که سطح ابتدایی به کارگیری گردشگری مجازی است و جدایی روانی هم در آن میسّر نیست. گردشگری مجازی، در این مقطع زمانی، تنها ابزاری برای ترویج و تبلیغ مقصدها، خدمات، محصولات و فعالیت‌ها است، که البته میتوان از آن به عنوان ابزاری مفید در صنعت فراغت و سرگرمی هم یاد کرد.
تحول بنیادی در ساختار صنعت گردشگری با حذف جابجایی فیزیکی
وی بیان کرد: همانطور که اشاره کردم ساختار و شاکله صنعت گردشگری بر پایه جابجایی فیزیکی است و بیشتر کسب‌وکارهای این حوزه اقتصادی به ویژه دو صنعت بزرگ حمل و نقل و هتلداری بر مبنای همین جابجایی فیزیکی شکل گرفته‌اند. اگر این جابجایی فیزیکی، حذف یا کمرنگ شود تحول بنیادی در ساختار صنعت گردشگری ایجاد می‌شود و آن هنگام احتمالا نیاز به بازتعریف پدیده گردشگری به عنوان یک صنعت خواهیم داشت. حتی با ظهور کسب‌وکارهای جایگزین و متفاوت، ممکن است با پیکربندی نوینی از صنعت گردشگری روبرو شویم. آن وقت شاید با جرات بیشتری بتوانیم از مرگ صنعت گردشگری مدرن حرف بزنیم!
این مدرس و پژوهشگر گردشگری در پاسخ به اینکه در دوران شیوع کرونا، کسب‌وکارهای گردشگری باید چه استراتژی بازاریابی دیجیتالی داشته باشند، گفت: همانطور که در ابتدا گفتم صنعت گردشگری از بخش‌های مختلفی شامل خطوط هواپیمایی، رستوران‌ها، اقامتگاه‌ها، جاذبه‌ها، دفاتر خدمات مسافرتی و... تشکیل شده است و نمیتوان نسخه بازاریابی واحدی را برای همه آنها تجویز کرد. در ضمن، در هر یک از این بخش‌ها، شرکت‌های مختلف وضعیت‌های متفاوتی از نظر توان، شکل و جایگاه بازاریابی دارند لذا برای هر شرکتی باید بر اساس وضعیت منحصربفرد خودش استراتژی تدوین کرد.
کسب‌وکارهای گردشگری توجه خود را به رویاپردازی و برنامه‌ریزی سفر معطوف کنند
جعفر باپیری با بیان اینکه در صنعت گردشگری کشور، بازاریابی غالبا به فروش تعبیر می‌شود، خاطرنشان کرد: اگر با این پیش‌فرض جلو برویم در حال حاضر تقریبا هیچ استراتژی بازاریابی اثربخش نخواهد بود زیرا در وضعیت فعلی تقاضایی وجود ندارد. اگر تعریف درست‌تری داشته باشیم، بازاریابی از اولین مرحله چرخه سفر یعنی رویاپردازی سفر شروع می‌شود و برنامه‌ریزی، خرید، تجربه مقصد، به اشتراک‌گذاری خاطره‌ها و دیدار مجدد مقصد را نیز پوشش می‌دهد.
وی اظهار کرد: اعتقاد به نقش گسترده‌تر بازاریابی، وضعیت متفاوتی را به وجود می‌آورد. بسیاری از کسب‌وکارهای گردشگری مشکلات عدیده‌ای در هر یک از مراحل چرخه سفر دارند و می‌توانند توجه خود را به مراحلی غیر از مرحله فروش مانند رویاپردازی و برنامه‌ریزی سفر معطوف کنند.
این فعال حوزه گردشگری افزود: آنها می‌توانند در این زمان کسادی، تولید محتوای سبز داشته باشند، استراتژی مناسبی برای حضور نیرومند در رسانه‌های اجتماعی تدوین کنند، زیرساخت‌های فروش آنلاین خود را تقویت نمایند، اتوماسیون اداری ایجاد کنند و کار با ابزارهای نوین بازاریابی دیجیتال را یاد بگیرند و مهمتر از همه، در این دوران به نظرم باید عمده تمرکز بر آفرینش، بازآفرینی یا تقویت برند شرکت باشد. فروش ممکن هست به‌طور موقتی متوقف شده باشد ولی نباید برند و مشتریان وفادارمان را به حال خود رها کنیم.
