یاسر جبرائیلی درخصوص اینستکس و ساختار آن اظهار کرد: برخی ها اشتباها اینستکس را یک کانال مالی معرفی می کنند در صورتیکه اینستکس مخفف instrument in support of trade exchanges است یعنی ابزار پشتیبانی مبادلات تجاری.
اخبار اقتصادی- وی ادامه داد: این کانال طراحی شده تا پول های ایران در اتحادیه اروپا از طریق آن به صادرکننده اروپایی تحویل داده شود و کالاهای غیرتحریمی که خلاصه آن غذا و دارو وبرخی تجهیزات پزشکی است به ایران صادر شود و در ایران هم دولت مابه ازای ریالی آن پولی که از طریق اینستکس به صادرکننده اروپایی داده شده، از واردکننده ایرانی دریافت کند.
جبرائیلی با گلایه از برخی سیاسیون گفت: متاسفانه این گلایه از بعضی سیاسیون وجود دارد که اینستکس را طور دیگری معنی می کنند؛ مثلا آمدند اینستکس را کانال مالی تعریف کردند و مدعی شدند تراکنش در آن انجام می شود؛ اما کدام تراکنش؟ کدام تبادل مالی؟
این کارشناس اقتصاد سیاسی، با بیان اینکه از طریق اینستکس حتی یک سکه یک یورویی هم به ایران وارد نخواهد شد افزود: حالا با این ساز و کار سوال اصلی این است که آیا ما در اتحادیه اروپا پولی داریم که در ازای آن کالاهای غیرتحریمی وارد کنیم؟ می توانیم نفت به اتحادیه بفروشیم؟ نه. پس وقتی ما نه پولی در اروپا داریم و نه اروپا نفت ما را می خرد، چطور باید منابع مالی اینستکس برای تجارت با ایران فراهم شود؟! برای همین هست که تعبیر دکتر روحانی از این کانال آن است که درون اینستکس خالی است.
وی در پاسخ به اینکه پس چطور باید منابع مالی اینستکس برای تبادل تجاری با ایران فراهم شود گفت: آن ها می گویند باید کشورهای دیگر را به اینستکس متصل کنیم و پولی که در چین، هند و روسیه داریم را به اروپا ببریم تا در ازای آن غذا و دارو بگیریم.
جبرائیلی خاطرنشان کرد: اینستکس هیچ کار جدیدی قرار نیست انجام دهد بلکه به نظر می رسد به دنبال آن است که پول دولتی ایران را وارد فرایند تجاری برای خرید غذا و دارو از اروپا کند.
این کارشناس اقتصاد سیاسی، گفت: پس به نظر می رسد در مرحله اول اروپایی ها می خواهند از طریق اینستکس درآمدهای ایران را درون این کانال تجاری ببرند و آن را تحت کنترل خودشان درآورند و در ثانی در این مدت هم دنبال این بودند که به ازای همین اینستکس از ایران باج بگیرند.
وی با منطقی خواندن گام های ایران برای کاهش تعهدات برجامی اش گفت: اگر ایران این گام ها را برنمی داشت، اروپایی ها همین چیزی که تا امروز انجام داده اند را هم انجام نمی داد و مثلا موضوع اف ای تی اف را به میان می کشیدند و به نوعی می خواستند به بهانه اینستکس اخاذی کنند.
جبرائیلی در پاسخ به این سوال که اینستکس در چه شرایطی می توانست مطلوب ایران باشد گفت: اگر به معنای واقعی، اینستکس یک واسطه تجاری بود، قطعاً مطلوب ایران بود؛ شما فرض کنید در برجام یک سری از تحریم ها برداشته شد و با خروج امریکا از برجام، آن تحریم ها دوباره بازگشت، حالا انتظار از اروپا و اینستکس این است که خروج امریکا را جبران کند.
وی خاطرنشان کرد: دولت های اروپایی برای جبران خروج امریکا از برجام باید ابزاری را طراحی می کردند که از طریق آن هم نفت ایران بفروش می رفت و هم در ازای آن سفارشات خرید ما از جمله اقلام تحریمی مثل قطعات خودرو که در گذشته تحریم های آن برداشته شده بود، تامین می شد که متاسفانه این اتفاق نیفتاد.
این کارشناس اقتصاد سیاسی، با انتقاد از این ادعا که گفته می شود دولت های اروپایی نمی توانند شرکت های خودشان را مجبور به فعالیت و تعامل با ایران کنند گفت: اگر شرکت های اروپایی از دولت های خودشان متاثر نیستند و مستقل از دولت های خودشان عمل می کنند، پس چطور از دولت آمریکا حساب می برند؟ پس به نظر می رسد این یک ادعای پوچ است.
جبرائیلی تاکید کرد: این یک واقعیت است که اروپایی ها در برجام تعهداتی به ایران داده اند و اگر امروز از تحریم های امریکا تبعیت کنند، یعنی برجام عملا یک تعهد یک جانبه از سوی ایران است؛ لذا به نظر می رسد در برجام ماندن اروپایی ها یک ماجرای صوری است تا ایران هم در برجام بماند.
وی گفت: اروپایی ها باید در حوزه اقتدار اتحادیه اروپا، به تحریم هایی که در برجام برداشته شد، بی اعتنایی کنند و این کف انتظار از اروپایی هاست چراکه در قرارداد برجام که آن ها آن را امضا کردند قرار بود تحریم ها برداشته شود.
این کارشناس اقتصاد سیاسی، یادآور شد: ما برای حل دو مشکل سراغ برجام رفتیم؛ اول تحریم مالی و دوم تحریم نفت؛ لذا اگر اینستکس، تحریم مالی ایران و تحریم خرید نفت کشورمان را حل کند، یعنی اینستکس انتظارات برجامی ما برآورده کرده است.
