سخنگوی وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد همزمان با مذاکرات آنکارا با واشنگتن در خصوص تحریم‌های نفتی ایران، وزارت بازرگانی ترکیه و همتای ایرانی وی تلاش می‌کنند جریان تجارت کالا میان دو کشور را حفظ کنند.
دولت ترامپ اوایل هفته گذشته اعلام کرد معافیت‌ها برای ادامه واردات نفت ایران را که برای هشت کشور صادر کرده بود، تمدید نخواهد کرد و از همه خریداران نفت ایران خواست وارداتشان را تا اول ماه مه متوقف کنند در غیر این صورت با تحریم مواجه خواهند شد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا هفته گذشته اعلام کرد آمریکا با کشورهای دیگر برای کمک به پایان دادن به واردات نفت ایران گفت‌وگو کرده است و اعلام کرد که واشنگتن از عربستان سعودی، امارات متحده عربی و همپیمانان دیگرش برای جبران افت عرضه نفت ایران قول همکاری گرفته است.
دولت آمریکا پس از خروج از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران، نوامبر گذشته تحریم‌ها علیه صادرات نفت ایران را آغاز کرد. اما ترکیه یکی از هشت کشوری بود که از تحریم‌های یکجانبه آمریکا برای ادامه خرید نفت ایران معافیت شش ماهه دریافت کرده بود که دوم ماه مه به پایان می‌رسد.
ترکیه اعلام کرده که تحریم‌ها علیه واردات نفت ایران را نمی‌پذیرد و هشدار داده که اقدام آمریکا در پایان دادن به معافیت‌ها، سودی برای ثبات و صلح منطقه‌ای ندارد.
مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه اظهار کرده است که ما تحریم‌های یکجانبه و تحمیل چگونگی روابط با کشورهای همسایه را نمی‌پذیریم.
وزیر خارجه ترکیه همچنین از اظهارات مایک پمپئو، همتای آمریکایی خود که گفته بود ترکیه می‌تواند نفت را از عربستان سعودی و امارات متحده عربی تأمین کند انتقاد کرد و گفت: وادار کردن به خرید نفت از کشورهای دیگر بجز ایران زیاده روی است.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان چند روز پیش از اعلام تصمیم آمریکا برای پایان معافیت‌ها، به آنکارا سفر کرده و با مقامات ترکیه درباره مکانیزم‌های جایگزین برای ادامه تجارت دو جانبه گفت و گو کرده بود.
چاووش اوغلو در کنفرانس مطبوعاتی مشترکی در ۱۷ آوریل اظهار کرده بود ایران و ترکیه به دنبال مکانیزم‌های جایگزینی مانند اینستکس – کانال مالی اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران – خواهند بود.
به گفته نجدت پامیر، مدیر انرژی در شرکت زیگما اینسایت ترکیه، اقتصاد ترکیه در صورت پایان دادن به واردات نفت از ایران، از نظر اقتصادی تأثیر منفی خواهد پذیرفت زیرا ایران یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان نفت و گاز ترکیه است. وی در ادامه افزود: ایران نفت را با شرایط مناسب‌تری نسبت به رقیبانش عرضه می‌کند و نفت ایران قیمت کمتر و شرایط پرداخت مناسب‌تری برای برخی از کشورها از جمله ترکیه دارد.
ترکیه به دنبال استفاده از ارزهای ملی در تجارت بین‌الملل است و در اکتبر سال ۲۰۱۷ بانک‌های مرکزی ایران و ترکیه رسماً با تجارت با استفاده از ارزهای ملی موافقت کردند.
به گفته پامیر، با این حال آنکارا به دلیل دشواری‌های سیاسی که پیش از این در روابط دو جانبه با واشنگتن با آنها مواجه شده است به سختی می‌تواند تحریم‌های آمریکا را دور زده و به تجارت با ایران بپردازد. از این رو انجام سیستم تهاتری پایدار با ایران برای ترکیه دشوار است و ایجاد مکانیزم‌های تجاری جدید با ایران ممکن است روابط پرتنش میان واشنگتن و آنکارا را وخیم‌تر کند.
توپراس که تا این اواخر تنها پالایشگاه نفت ترکیه بود، برای حداکثر ۵۱ درصد از واردات ماهانه خود به ایران وابسته بوده است و تحت قراردادهای واردات بلندمدت، این شرکت نفت ایران را با تخفیف کوچکی خریداری کرده است.
سوکار که یک پالایشگاه دیگر ترکیه است، فعالیت‌های تجاری خود را ماه گذشته آغاز کرد و هنوز درباره واردات نفت ایران آماری اعلام نکرده است.
واردات نفت توپراس از ایران سال گذشته به ۷.۱۱ میلیون تن (معادل ۱۴۲ هزار و ۷۸۴ بشکه در روز) رسید که ۳۸.۱ درصد در مقایسه با واردات ۱۱.۴۹۳ میلیون تن (۲۳۰ هزار و ۸۰۵ بشکه در روز) در سال ۲۰۱۷ کاهش داشت. اما خرید توپراس از ایران ژوئن گذشته پس از اعلام بازگشت مجدد تحریم‌های آمریکا علیه ایران، کاهش چشمگیری پیدا کرد. این پالایشگاه ۲۸۷ هزار و ۸۴۳ بشکه در روز نفت ایران را در ژوئن گذشته وارد کرد که ۶۹.۱ درصد در مقایسه با ۹۳۰ هزار و ۹۷۸ بشکه در روز در ماه مه سال ۲۰۱۸ کاهش داشت. واردات توپراس در ژوئیه دوباره رشد کرد و به ۸۶۷ هزار و ۲۷۰ بشکه در روز رسید اما در نوامبر که تحریم‌های آمریکا آغاز شد، صفر شد.
متعاقب آن این شرکت حجم کمتری از نفت ایران را وارد کرد. واردات توپراس در ژانویه تنها ۹۰ هزار و ۱۳۹ بشکه در روز رسید که معادل ۱۷.۴ درصد از کل واردات نفت این شرکت بود و عراق منبع اصلی تأمین نفت ترکیه شد و ۱۷۱ هزار و ۶۹۱ بشکه در روز یا معادل ۳۳.۲ درصد از کل واردات نفت این کشور را تأمین کرد. توپراس همچنین از نیجریه، لیبی و کلمبیا و همچنین قزاقستان نفت وارد کرد.
