با وجود بالا گرفتن درگیری‌های داخلی در لیبی و افزایش ریسک کاهش عرضه از سمت این عضو اوپک، سیگنال دوباره الفالح درباره تمدید توافق کاهش تولید از سمت اوپک‌پلاس از دیگر دلایل روند رو به رشد قیمت نفت بود. تحریم‌های آمریکا علیه ایران و مشخص نبودن موضع کاخ سفید در رابطه با تمدید معافیت خریداران نفت خام ایران در کنار تشدید تحریم‌های نفتی ونزوئلا و همچنین آمار مثبت اشتغال در آمریکا از دیگر دلایل ثبات قیمت نفت در قله ۷۰ دلاری بود.
بر اساس این گزارش، هر بشکه نفت خام برنت تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷:۳۰ به وقت تهران) با ۳۸ سنت رشد قیمت به ۷۲/ ۷۰ دلار بر بشکه رسید. هر بشکه نفت خام آمریکا نیز ۲۷ سنت رشد قیمت داشت و به ۳۵/ ۶۳ دلار بر بشکه رسید. به گزارش رویترز، هر دو نفت شاخص بازار روز گذشته به بالاترین سطح قیمتی از نوامبر ۲۰۱۸ رسیدند. کارشناسان بازار عقیده دارند پایبندی بالای اوپک به کاهش تولید و تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و ونزوئلا، از جمله عواملی بوده‌اند که به کاهش عرضه نفت خام به بازار منجر شده و رشد قیمت‌ها را در پی داشته‌اند. با وجود این عوامل، افزایش درگیری‌ها در لیبی که به آتش جنگ داخلی این کشور دامن زده، نگرانی بیشتری را در سمت عرضه بازار نفت به همراه آورده است. این نگرانی در شرایطی وجود دارد که با روند مثبت مذاکرات تجاری چین و آمریکا، چشم‌انداز رشد تقاضای نفت خام تقویت شده است. حدود یک سال است که چین و آمریکا درگیر جنگی تجاری هستند که ترامپ با اعمال تعرفه بر کالاهای چینی آن را آغاز کرد. تشدید این جنگ تجاری در حالی می‌توانست منجر به کند شدن رشد جهانی اقتصاد و کاهش تقاضای نفت خام شود، که حالا مذاکرات بین دو کشور به دنبال دست یافتن به توافقی است که از این اتفاقات پیشگیری کند. با وجود تقویت چشم‌انداز تقاضای نفت خام، چنانچه سیگنال‌های تمدید توافق کاهش تولید در نیمه دوم ۲۰۱۹ به واقعیت تبدیل شود، بازار جهانی نفت با کمبود بیشتر و قیمت‌هایی بالاتر مواجه خواهد بود. خالد الفالح، وزیر نفت عربستان سعودی پیش از این اعلام کرده بود امیدوار است در نشست ماه ژوئن اوپک در وین، شاهد تمدید توافق کاهش تولید باشد. با وجود این اظهار نظر، چشم بازار به نشست اوپک و متحدانش و نتایج آن دوخته شده است.
الفالح روز گذشته اعلام کرد هنوز در رابطه با اینکه توافق اوپک و متحدانش برای کاهش تولید تمدید خواهد شد یا نه، زود است اما نشست ماه آینده اوپک موقعیتی کلیدی است که می‌تواند سرنوشت این موضوع را روشن کند. نشست ماه آینده JMMC (کمیته نظارت بر اجرای توافق اوپک) با حضور وزرای نفت کشورهای عربستان، روسیه و سایر تولیدکنندگان نفت از جمله عراق، امارات متحده عربی، کویت، نیجریه و قزاقستان برگزار خواهد شد. آن‌طور که الفالح عقیده دارد، در این نشست اجماع کلی بر سر موضوع تمدید یا عدم تمدید کاهش تولید شکل خواهد گرفت و نتیجه نهایی در نشست ژوئن مشخص خواهد شد. به گزارش رویترز، وزیر نفت عربستان اگرچه از اظهار نظر قطعی در رابطه با تمدید یا عدم تمدید توافق کاهش تولید خودداری کرده و عقیده دارد بازار در مسیر تعادل است، اما عقیده دارد ذخایر نفت خام همچنان بالاتر از میانگین پنج سال گذشته قرار دارد. این اظهارنظر می‌تواند سیگنالی مثبت در رابطه با ضرورت تمدید توافق کاهش تولید باشد. اما در شرایطی که اوپک سرسختانه بر کاهش تولید پافشاری می‌کند، کاهش عرضه از سمت لیبی چه معنایی برای بازار دارد و چرا حالا توجه فعالان بازار به این کشور آفریقایی جلب شده است؟
در طرابلس چه خبر است؟
حدود هشت سال از سرنگونی معمر قذافی، دیکتاتور لیبی می‌گذرد. اما از سال ۲۰۱۱ به این سو، به دلیل اختلافات داخلی که میان دو گروه قدرتمند این کشور وجود دارد، مردم لیبی روی آرامش را ندیده‌اند. این عدم آرامش به صنعت نفت لیبی نیز سرایت کرده و تولید این کشور را که جزو ۱۰ صادرکننده اصلی نفت دنیا است دچار افت و بی‌ثباتی کرده است. درگیری میان نیروهای مخالف لیبی در حالی طی سال‌های گذشته کماکان ادامه داشته که به تازگی وارد فضایی جدی‌تر شده است. در حال حاضر جنگ میان نیروهای ژنرال حفتر که «ارتش ملی لیبی» را در شرق این کشور رهبری می‌کند و دولت طرابلس که مورد حمایت سازمان ملل است؛ شدت گرفته و بازار نفت را نگران عدم ثبات بیش از پیش در این کشور کرده است. تولید نفت لیبی طی دو سال گذشته بین ۸۰۰ هزار تا ۱/ ۱ میلیون بشکه در روز نوسان داشته است. آخرین آمار منتشر شده از سمت اوپک، تولید این کشور در ماه فوریه را ۹۰۶ هزار بشکه در روز نشان می‌دهد که از رشد آن نسبت به تولید ۸۸۳ هزار بشکه‌ای ژانویه حکایت دارد. حال با نزدیک شدن نیروهای ژنرال حفتر به فرودگاه بین‌المللی طرابلس و بالا گرفتن جنگ داخلی، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که رشد شکننده‌ای که تولید نفت این کشور از ماه‌های اخیر آغاز کرده بود، تحت تاثیر منفی قرار گیرد. با شدت گرفتن جنگ داخلی، کارشناسان تاکید می‌کنند تا زمانی که یک راه‌حل سیاسی به مناقشات هشت ساله لیبی پایان ندهد، نمی‌توان انتظار عرضه‌ای پایدار از سمت این کشور داشت.
بازتاب جنگ لیبی بر بازار نفت
با وجود استقرار یک دولت مرکزی در لیبی که تحت حمایت سازمان ملل نیز قرار دارد، نیروهای نظامی وابسته به ژنرال حفتر که عضو سابق ارتش قذافی است؛ از سازماندهی خوبی برخوردار هستند. بلومبرگ در یک گزارش علاوه بر تاکید بر این موضوع، به موضوع تصرف میدان نفتی «شراره» لیبی توسط این گروه اشاره می‌کند. شراره بزرگ‌ترین میدان نفتی لیبی است که در جنوب این کشور قرار دارد. این نخستین بار نیست که این میدان نفتی هدف اختلافات قرار می‌گیرد. پیش از این بارها حمله به تاسیسات و خطوط لوله این میدان نفتی، کاهش تولید روزانه نفت خام لیبی را در پی داشته که منجر به کاهش عرضه به بازار و رشد قیمت‌ها شده بود. به گزارش بلومبرگ، کارشناسان عقیده دارند اختلافات جدید ممکن است اثری فوری بر روند تولید و صادرات نفت خام لیبی نداشته باشد زیرا میادین اصلی نفت خام و پایانه‌های صادراتی از درگیری‌ها دور هستند. با این حال تاریخ نشان می‌دهد که جنگ در هر نقطه از لیبی که باشد، می‌تواند باعث تغییرات چشمگیر در عرضه نفت این کشور شود.
برای مثال در ماه ژوئن، صادرات نفت خام لیبی برای هفته‌ها به حالت تعلیق درآمد زیرا ژنرال حفتر دو ترمینال صادرات نفت خام در شرق این کشور را به اشغال نیروهای خود درآورده بود. این اتفاق کاهش صادرات ۸۰۰ هزار بشکه‌ای نفت خام لیبی را باعث شد که به معنای کاهش درآمد حدودا یک میلیارد دلاری دولت مرکزی طرابلس است. به این ترتیب دور از انتظار نیست که افزایش تنش‌های داخلی و نزدیک شدن نیروهای ژنرال حفتر به بزرگ‌ترین میدان نفتی لیبی، تولید نفت این کشور را تحت تاثیر قرار دهد. تولید روزانه نفت خام در لیبی تا پیش از سال ۲۰۱۱ چیزی حدود ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز بوده است اما در این سال به علت شدت گرفتن درگیر‌ی‌هایی که منجر به خلع قدرت قذافی شد، به حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت. افت تولید نفت لیبی در سال بعد جبران شد و بار دیگر به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسید اما از آن زمان تا کنون همواره دچار نوسان و تنش بوده است.
خطر در کمین پایانه‌های صادراتی
به گزارش بلومبرگ، هرگونه وقفه در روند فعالیت بندر زاویه در غرب لیبی که ترمینال اصلی صادرات نفت تولید شده در میدان شراره است، می‌تواند منجر به کاهش یا توقف کامل تولید روزانه نفت خام این میدان شود. میدان شراره چیزی حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کند. برای مشخص شدن میزان اثرگذاری فعالیت بندر زاویه، کافی است بدانیم این میدان در آوریل گذشته، محل ارسال ۶ میلیون بشکه نفت خام به بازار جهانی بوده است. به این ترتیب چنانچه کنترل بندر زاویه به دست نیروهای ژنرال حفتر بیفتد، حفتر عملا افسار صنعت نفت لیبی را در دست خواهد گرفت.شرکت ملی نفت لیبی، میدان شراره را با شراکت رپسول، توتال، OMV و استات‌اویل اداره می‌کند. این میدان یک‌چهارم از سهم تولید نفت لیبی را تشکیل می‌دهد و پیش از این بارها شاهد تعطیلی بوده است.
لیبی به‌عنوان عضو اوپک، به علت درگیری‌های داخلی و تولید ناپایدار از توافق کاهش تولید معاف شده است با این حال نوسان شدیدی که در تولید نفت این کشور وجود دارد، تلاش کشورهای عضو اوپک برای کاهش تولید را گاه‌به‌گاه با چالش‌هایی همراه می‌سازد. به عقیده کارشناسان، چنانچه حضور نیروهای ژنرال حفتر در اطراف طرابلس که بیشتر جمعیت ۵/ ۶ میلیون نفره لیبی را در اطراف خود جای داده، ادامه پیدا کند، ممکن است جنگ داخلی با شدت و مدت‌زمانی بیشتر ادامه داشته باشد. به این ترتیب است که بازار نفت کاهش تولید بیشتری را از سمت این کشور بحران‌زده انتظار دارد. بر اساس پیش‌بینی‌های اخیر، کاهش تولید لیبی (و همچنین ایران) نقش بسزایی در کاهش تولید اوپک در کمترین سطح در چهار سال گذشته داشته است. با تمام این تفاسیر باید دید سوخت آفریقایی رشد قیمت نفت، در کنار سیگنال عربستان برای تمدید توافق کاهش تولید، قیمت نفت را تا چه میزان بالا خواهد برد.
روسیه به دنبال رشد تولید
دو انتظار یاد شده در حالی می‌تواند باعث رشد قیمت‌ها شود که اظهارنظرهای اخیر وزیر نفت روسیه مبنی بر افزایش تولید این کشور، باعث شکل گرفتن این پیش‌بینی از سمت برخی کارشناسان شده که در ماه‌های پایانی سال شاهد افت قیمت‌ها خواهیم بود. الکساندر نواک به تازگی اعلام کرده است «اگر توافق کاهش تولید اوپک دوباره تمدید نشود، تولید نفت روسیه در سال‌جاری باز هم افزایش می‌یابد.» یکی از مقامات کلیدی روسیه روز گذشته به رویترز اعلام کرد، روسیه قصد دارد تولیداتش را همزمان با نشست رسمی اوپک در ژوئن افزایش دهد. رئیس صندوق سرمایه‌گذاری دولت روسیه علت این افزایش تولید را به بهبود شرایط بازار و کاهش ذخایر جهانی نفت خام ارتباط داده است.
