اما چنین عملکردی در روند معاملات ژانویه قابل مشاهده نبود و طلای سیاه این ماه را با رشدی قاطع به پایان رساند. به این ترتیب شروع قدرتمند نفت در سال ۲۰۱۹ که بهترین شروع سال از ۲۰۱۱ به این سو بود، تا پایان ماه نخست سال جدید میلادی ادامه داشت.
روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷:۳۰ به وقت تهران) هر بشکه نفت خام آمریکا پس از تجربه چند افت و خیز، رشد قیمتی ۸ سنتی را به ثبت رساند و روی ۸۴/ ۵۳ دلار بر بشکه قرار گرفت. نفت خام آمریکا در ماه گذشته میلادی، بیش از ۱۸ درصد رشد قیمت داشته است. به گزارش بلومبرگ، این میزان رشد قیمت ماهانه برای این نفت شاخص، بزرگترین رشد در ماه ژانویه از ۱۹۸۳ به این سو بوده است. نفت خام برنت نیز روز گذشته در افت و خیز عملکردی مشابه نفت خام آمریکا داشت و در نهایت با ثبت رشد قیمت ۲۵ سنتی، به بالای ۶۱دلار بر بشکه رسید. بر اساس گزارش‌های موجود، شاخص نفت خام بازار اروپا نیز در ژانویه ۲۰۱۹ چیزی حدود ۱۵ درصد رشد قیمت داشته که بزرگترین رشدقیمت از آوریل ۲۰۱۶ به شمار می‌رود.
عملکرد مثبت نفت در نخستین ماه از سال جدید میلادی، دو علت بسیار مشخص داشته است. پایبندی بیش از حد انتظار کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به توافق کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز یکی از این دو علت است و دیگری به کاهش نگرانی‌ها از کند شدن رشد جهانی اقتصاد و تضعیف رشد تقاضای نفت خام به علت پیشرفت مثبت مذاکرات تجاری چین و آمریکا بازمی‌گردد. روند این مذاکرات همچنان ادامه دارد و هرچند تبدیل به نقطه قوت بازار برای حرکت به سمت چشم‌اندازی بهتر شده است، اما اظهارات ضد و نقیض دونالد ترامپ این خوش‌بینی را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. درعین حال چین به‌عنوان یکی از طرف‌های مذاکرات تجاری، در شرایطی در پیشبرد این مذاکرات و اثرگذاری مثبت آن در بازار نفت نقش داشته که انتشار آمارهای اقتصادی داخلی این کشور تا حدودی باعث فشار به قیمت‌ها در روز گذشته شد که البته اثر ماندگار نداشت.در کنار دو عامل یاد شده که از ماه‌ها قبل بر بازار نفت اثرگذار بوده‌اند، تشدید شرایط نامساعد ونزوئلا تبدیل به عاملی شده که تحلیلگران آن را نقطه عطفی برای گاوی شدن بازار نفت عنوان می‌کنند. تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا از سمت آمریکا و ریسک کاهش عرضه چشمگیر از سمت این کشور باعث شکل گرفتن این دیدگاه در میان معامله‌گران شده است.
اثر اوپک بر رشد ماهانه نفت
کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بر اساس توافقی که اوایل دسامبر سال قبل داشتند، به کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز از ابتدای ژانویه ۲۰۱۹ تعهد دادند. با این حال با توجه به شرایط نامتعادل بازار نفت، این تعهد پیش از موعد آغاز شد و آثار آن نیز به شکل بازگشت قیمت‌ها به مسیر رشد از نخستین روزهای معاملاتی در سال جدید میلادی خود را نشان داد. عربستان سعودی به‌عنوان بزرگترین کشور تولیدکننده نفت در اوپک، در دسامبر کاهش تولیدی حدودا نیم میلیون بشکه‌ای داشت که به معنای شروع زودهنگام توافق کاهش تولید از سمت این کشور بود. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده اوپک بر مبنای آمار منابع ثانویه، مجموع تولیدات روزانه این سازمان در دسامبر ۲۰۱۸ افتی ۷۵۱ هزار بشکه‌ای در روز داشته است. این میزان افت تولید به سهمیه کاهش تولید اوپک بر اساس نشست ۱۷۵ وین بسیار نزدیک است. در این نشست، سهم اوپک از کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز بیش از ۸۰۰ هزار بشکه در نظر گرفته شد. میزان باقی مانده از کاهش تولید نیز تعهد کشورهای غیرعضو اوپک است. اوپک در حالی در دسامبر تولیداتش را به شکل چشمگیری کاهش داده است که تازه‌ترین نظرسنجی رویترز از میزان کاهش تولید این سازمان در ژانویه، نشان می‌دهد که احتمالا مجموع تولیدات روزانه اوپک در ژانویه بیشترین افت در دو سال گذشته را تجربه کرده است. بر اساس این گزارش، این نتایج با در نظر گرفتن عملکرد عربستان سعودی و کشورهای متحدش در زمینه کاهش تولید و همچنین کاهش تولید ایران، لیبی و ونزوئلا به‌عنوان سه عضو اوپک، به دست آمده‌اند.
تازه‌ترین نظرسنجی رویترز که روز پنج‌شنبه انجام شده نشان می‌دهد اوپک در ژانویه، روزانه ۹۸/ ۳۰ میلیون بشکه در روز نفت پمپاژ کرده است که نسبت به دسامبر، ۸۹۰ هزار بشکه در روز کاهش نشان می‌دهد. افت تولید در لیبی، ایران و ونزوئلا باعث کاهش بیش از پیش تولیدات کشورهای حاضر در توافق شده است. گزارش رسمی اوپک از میزان تولید این سازمان در ژانویه هنوز منتشر نشده است اما چنانچه نتایج این نظرسنجی به آمارهای رسمی اوپک نزدیک باشد به این معنا خواهد بود که بزرگترین افت تولید ماهانه اوپک از ژانویه ۲۰۱۷ به این سو رقم خورده است. کاهش تولید اوپک یکی از مهم‌ترین عوامل رشد قیمت نفت از کمتر از ۵۰ دلار بر بشکه در دسامبر به بالای ۶۰ دلار بر بشکه است.
کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در حالی خود را به کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در ۶ماه نخست ۲۰۱۹ ملزم کرده‌اند که در ژوئن ۲۰۱۸ با تصویب افزایش تولید یک میلیون بشکه‌ای در روز، عملا توافق کاهش تولید را که نقش بسیار مهمی در بازگشت تعادل به بازار داشت، کنار گذاشتند. علت اتخاذ این تصمیم از سمت آنها، جبران کاهش عرضه نفت خام ایران به بازار جهانی نفت به علت بازگشت تحریم‌های آمریکا بود. با این حال با اعطای معافیت به هشت کشور خریدار نفت خام ایران، آنها از تصمیم سابق خود دست کشیدند و بار دیگر به سمت سیاست کاهش تولید حرکت کردند. کاهش مازاد عرضه نفت خام و جلوگیری از ریزش بیش از اندازه قیمت‌ها، در شرایطی که تحریم نفتی ایران طبق انتظار پیش نرفته بود، از مهم‌ترین دلایل بازگشت این کشورها به کاهش تولید بود. بر اساس نظرسنجی رویترز، عربستان سعودی در میان کشورهای عضو اوپک بیشترین کاهش تولید را به ثبت رسانده است. این کشور نسبت به دسامبر، ۳۵۰ هزار بشکه تولید کمتری داشته است. دومین و سومین افت تولیدهای بزرگ نیز به کویت و امارات متحده عربی باز می‌گردد.
جنگ و صلح تجاری
یکی از دلایل اصلی نگرانی از کند شدن رشد جهانی اقتصاد و کمتر شدن تقاضای نفت خام در پی آن، جنگ تجاری بود که آمریکا از مارس ۲۰۱۸ آن را علیه چین آغاز کرد. این جنگ که طی حدود یک سال گذشته به وضع میلیاردها دلار تعرفه واردات علیه کالاهای تولید شده در هر کدام از این دو کشور و انتظار برای کند شدن رشد جهانی اقتصاد منجر شد، سرانجام در ماه‌های اخیر به مذاکراتی ختم شد که امیدواری نسبت به حل و فصل مشکلات تجاری میان این دو غول اقتصادی را افزایش داد.
پس از آنکه در ماه گذشته برخی مقامات آمریکایی به پکن سفر کردند، این بار مقامات چینی در واشنگتن حاضر شدند تا مذاکرات را در پایتخت آمریکا ادامه دهند. با این حال آن‌طور که از اظهارنظر دونالد ترامپ بر می‌آید، او قصد دارد شخصا وارد مذاکرات شده تا آن را در بالاترین سطح با رئیس‌جمهور چین ادامه دهد. او روز پنج‌شنبه در یک توییت اعلام کرد برای دیدار با شی‌جین‌پینگ برنامه دارد و در این دیدار تلاش خواهد کرد یک قرارداد تجارت جامع به امضا برساند. رئیس‌جمهوری آمریکا به منفی بودن تراز تجاری آمریکا با چین اعتراض داشت و حالا سعی دارد در شرایطی منصفانه‌تر روابط تجاری آمریکا و چین را برقرار سازد. اما از آنجا که غیرقابل پیش‌بینی بودن از ویژگی‌های بارز ترامپ است، او یک روز بعد در یک توییت اعلام کرد این توانایی را دارد که دیدار با رئیس‌جمهور چین و امضای تفاهم‌نامه با او را به تاخیر بیندازد؛ موضوعی که فشار به بازارها را در پی داشت.
اگر از اظهارنظرهای ضد و نقیض ترامپ صرف‌نظر کنیم، هرچند پیشرفت مذاکرات تجاری برای بازارهای کالایی دنیا از جمله نفت امیدبخش بوده است، با این حال نمی‌توان از آثار منفی این جنگ تجاری که تا کنون به ثبت رسید است چشم پوشید. بر اساس گزارش‌های موجود برگزاری یک نظرسنجی در روز گذشته نشان داد که فعالیت کارخانه‌های چینی در ژانویه، به علت کاهش ثبت سفارش بیشترین افت را در سه سال گذشته به ثبت رسانده است. موضوعی که از دید بازار دور نماند و بر روند معاملات روز گذشته اثر گذاشت.
چشم‌انداز آینده
تداوم پایبندی اوپک به کاهش عرضه و حصول نتیجه‌ای مثبت از مذاکرات تجاری چین و آمریکا از جمله عواملی هستند که می‌توانند در ماه‌های آینده از رشد قیمت نفت حمایت کنند. در کنار این دو عامل، ونزوئلا نیز تبدیل به عاملی شده است که به احتمال قوی در میان‌مدت بر بازار اثرگذار بوده و احتمالا باعث رشد قیمت‌ها شود. ونزوئلا تا پیش از هفته گذشته، به علت افت مدام در تولید روزانه نفت خام به‌عنوان یکی از ریسک‌های مهم کاهش عرضه شناسایی می‌شد. این ریسک با شروع تحریم‌های نفتی آمریکا علیه کاراکاس، از هفته گذشته برای بازار جهانی نفت شکلی جدی‌تر به خود گرفت زیرا با محدود شدن فروش نفت ونزوئلا به پالایشگران آمریکایی، بخش بزرگی از بازار صادراتی این کشور از دست می‌رود.
به گزارش سیتی بانک، تحریم‌های اخیر آمریکا علیه فروش نفت ونزوئلا می‌تواند به‌طور مستقیم فروش ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام این کشور را تحت تاثیر قرار داده و قطع کند. گزارش این بانک در ادامه می‌افزاید ممنوعیت صادرات نفت خام ونزوئلا به آمریکا همچنین می‌تواند، ۳۵۰ هزار بشکه در روز از تولیدات این کشور بحران‌زده را در معرض خطر قرار دهد که به معنای افت شدیدتر تولید نفت خام این کشور در سال جاری است. بحران اقتصادی و مدیریتی در ونزوئلا، افت حدود ۶۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت در این کشور را در سال ۲۰۱۸ در پی داشت. سیتی بانک در حالی ۳۵۰ هزار بشکه از تولیدات ونزوئلا را در معرض خطر می‌بیند که پیش از این پیش‌بینی‌هایی مبنی بر افتی بیش از ۵۰۰ هزار بشکه‌ای برای تولیدات ونزوئلا مطرح شده بود. چنانچه این پیش‌بینی محقق شود، کل تولیدات روزانه این کشور به حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز در سال جاری می‌رسد.
این میزان افت تولید به معنای کاهش عرضه‌ای چشمگیر به بازار است که پیامد آن رشد قیمت‌ها است. با مطرح شدن این چشم‌انداز، احتمال تمدید معافیت‌های نفتی برای مشتری‌های نفت خام ایران قوت گرفته است. کارشناسان عقیده دارند با تشدید بحران تولید و عرضه نفت در ونزوئلا، به احتمال قوی دولت ترامپ بار دیگر معافیت‌ها را برای خریداران نفت ایران تمدید می‌کند تا بازار نفت با شوک شدید کاهش عرضه و جهش قیمت‌ها مواجه نشود. این شرایط در حالی وجود دارد که با وجود پایبندی اوپک به کاهش تولید، می‌توان انتظار داشت بازار همچنان با تقویت قیمت‌ها همراه باشد. به گزارش بلومبرگ، نفت خام در سه ماهه پایانی سال ۲۰۱۸ با افت چشمگیر ۴۰ درصدی مواجه بود اما با شروع ۲۰۱۹ و تغییر چشم‌اندازها تا‌کنون با رشدی مداوم همراه بوده است.
به عقیده تحلیلگران تشدید بحران ونزوئلا این چشم‌انداز را برای آنان ترسیم کرده است که محدودیت عرضه نفت خام تشدید خواهد شد، آن هم در حالی که با بهبود اختلافات تجاری آمریکا و چین، ممکن است سمت تقاضا تقویت شود. از همین رو ونزوئلا در حال حاضر تبدیل به ریسکی شده است که چشم‌انداز یک بازار گاوی را برای معامله‌گران بیش از پیش تقویت کرده است.
