محمدرضا تاجدار رئیس انجمن تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی با اشاره به کاهش تولید سیگار در داخل طی 6 ماه سال جاری اظهار داشت: در 6 ماهه نخست سال 96، 2 میلیون و 340 هزار کارتن سیگار معادل 23 میلیارد و 400 میلیون نخ در کشور تولید شده بود و این در حالیست که آمارهای امسال نشان می‌دهد در 6 ماه نخست سال جاری یک میلیون و 960 هزار کارتن سیگار در داخل تولید شده و این یعنی کاهش 380 هزار کارتن در 6 ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه که معادل 16 درصد کاهش در تولید سیگار است.
وی ادامه داد: این در حالیست که در 6 ماهه نخست امسال با توجه به قانون برنامه پنجم توسعه و به دنبال عوارض مصوب در نظر گرفته شده برای سیگار، واردات سیگار در کشور به صفر رسید.
تاجدار اضافه کرد: همچنین در سال جاری نسبت به سال 96 نزدیک به یک میلیون و 395 هزار کیلوگرم کاهش در واردات تنباکو معسل داشته‌ایم و این معادل کاهش 43 درصدی واردات در این بخش به نسبت مدت مشابه سال قبل است. این کاهش در حالی رخ داده که در 6 ماه اخیر تنها 54 هزار کیلوگرم تولید تنباکو معسل در داخل که معادل 8 درصد به نسبت مدت مشابه سال قبل است، افزایش تولید داشته‌ایم.
وی در ادامه با اشاره به موضوع صادرات سیگار، صادرات محصولات دخانی را ناچیز برشمرد و گفت: در 6 ماهه نخست سال 96، 16 هزار کارتن صادرات سیگار از کشورمان انجام شده که عمده آن به کشورهای حوزه CIS که شامل قزاقستان، ترکمنستان، گرجستان و ... می‌شود صادر شده بود. این در حالی است که در 6 ماه نخست امسال تنها 15 هزار کارتن سیگار از کشور صادر شده است.
تاجدار ادامه داد: در تنباکو سنتی نیز در سال گذشته، 22 هزار کیلوگرم و در تنباکو معسل 91 هزار کیلوگرم و توتون 156 هزار کیلوگرم صادرات داشتیم و در سال جاری تنباکو سنتی 111 هزار کیلوگرم، تنباکو معسل 163 هزار کیلوگرم و توتون 89 هزار کیلوگرم صادر شده است.
دلایل افزایش قیمت سیگار در سال جاری
رئیس انجمن تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی در ادامه در خصوص دلایل افزایش چشمگیر قیمت محصولات دخانی و سیگار در سال جاری گفت: حدود یک سال و نیم پیش و در جریان برنامه ششم توسعه، پیشنهاد افزایش عوارض و مالیات محصولات دخانی از سوی نمایندگان مجلس در حالی مطرح شد که دولت کاملا با آن مخالف بود که بر اساس ماده 73، افزایش 10 درصدی عوارض بر تولیدات داخلی، افزایش 20 درصدی در تولیدات مشترک و افزایش 25 درصدی برای برندهای خارجی تولید داخل و افزایش 40 درصدی بر واردات سیگار را مطرح کرده بود؛ این در حالی بود که ماده مذکور چند بار به رای گذاشته شد و نتوانست رای لازم را کسب کند و به کمیسیون تلفیق باز می‌گشت ولی در آخرین تصمیم‌گیری در صحن علنی، آقای لاریجانی خطاب به نمایندگان اعلام کرد که در صورت تصویب، ما اجازه می‌دهیم 5 سال با تولیدکنندگان کاری نداشته باشیم تا آن‌ها بتوانند با برنامه‌ریزی مناسب با سیگارهای خارجی رقابت کنند و فایل ضبط شده صحبت‌های ایشان نیز موجود است ولی متاسفانه کمتر از 6 ماه پس از تصویب این پیشنهاد باز هم مغایر نظر دولت، متاسفانه با لابی وزارت بهداشت یا افراد دیگر پیشنهاد اخذ مالیات نخی بر سیگار در بودجه 97 به تصویب رسید و بر این اساس، مالیات 75 هزار تومانی بر هر کارتن سیگار تولید داخل، 150 هزار تومان برای تولید مشترک، 250 هزار تومان برای برندهای خارجی و برای وارداتی 600 هزار تومان بر هر کارتن تصویب شد.
وی افزود: اقایان با این استدلال که برای حمایت از تولید داخل مدعی شدند که این مالیات را تصویب کرده‌اند در حالی که بر اساس برنامه پنجم، قرار بود تا پایان برنامه واردات سیگار به صفر برسد و تمام شرکت‌های واردکننده مجاب شده بودند در داخل سرمایه‌گذاری کنند و تولید را در داخل انجام دهند.
تاجدار ادامه داد: این افزایش غیر قابل تصور و تحمل مالیات برای تولیدکنندگان باعث شد که در اسفندماه سال گذشته زمزمه اعمال افزایش قیمت از ابتدای سال 97 در بازار به گوش برسد و این مساله هجمه شدید خرید سیگار و دپوی آن را به دنبال داشت و باعث شد بسیاری از افراد غیرحرفه‌ای هم که می‌دانستند با افزایش عوارض و مالیات، قیمت سیگار در سال 97 بالا می‌رود، برای سودجویی بیشتر وارد این بازار شده و حتی کسانی که در مشاغل دیگر فعالیت داشتند وارد این بازار شدند.
تاجدار گفت: علاوه بر این موارد با شروع التهابات ارزی از اواخر سال 96 و به دنبال آنکه صنعت دخانیات در 3 ماهه ابتدایی امسال نتوانست هیچ ارزی را از سوی دولت دریافت کند این صنعت با کاهش تولید مواجه شد و در تامین مواد اولیه خود با مشکلات متعددی دست به گریبان بود و این موضوع باعث شد تا قیمت سیگار رشد چشمگیری در بازار آزاد داشته باشد و به عنوان مثال سیگاری که تا پیش از آن با قیمت 4 هزار و 500 تومان در بازار به فروش می‌رسید تا حدود 12 هزار تومان در بخش خرده‌فروشی افزایش یافت.
رئیس انجمن تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی خاطر نشان کرد: آمارهای مذکور نشان می‌دهد که به دنبال افزایش قیمت‌های محصولات دخانی و همچنین کاهش چشمگیر تولید در 6 ماه نخست امسال، بخش عمده‌ای از بازار مصرف سیگار در کشور در اختیار قاچاقچیان قرار گرفته است و این موضوع بسیار حائز اهمیت است چرا که با انتقال بخشی از سهم بازار به قاچاقچیان سیگار، علاوه بر کاهش درآمدهای دولت طی این مدت، سلامت جامعه نیز به خطر افتاده است و محصولات بی‌کیفیت قاچاق، جایگزین محصولات دخانی تولید داخل یا واردات قانونی آن شده است.
تاجدار با بیان اینکه در 3 ماهه نخست امسال با توجه به مشکل بودن نقل و انتقال ارز، قاچاقچیان هم قادر به تامین ارز و عرضه محصولات سیگار قاچاق نبودند گفت: ولی از 3 ماهه دوم به بعد که برخی مشکلات تامین ارز و نقل و انتقال پول برطرف شد شاهد بودیم که سهم سیگارهای قاچاق در بازار به شدت بالا رفت و حتی بعضا قاچاقچیان، سیگارهای قاچاق خود را در مسیرهای پرترافیک بزرگراه‌های تهران به صورت علنی عرضه می‌کردند و متاسفانه هیچ‌کس وجود ندارد که با این قاچاقچیان و خرده‌فروشان قاچاقچی که امروز تبدیل به عمده‌فروشان قاچاق در کوچه حاج ابوالفتح شده‌اند برخورد کند.
وی با تاکید بر اینکه طی این مدت و پس از افزایش قیمت سیگار محصولات دخانی و سیگار هیچ نشانه‌ای از کاهش مصرف سیگار در کشور وجود ندارد، در خصوص آمار مصرف سیگار نیز گفت: متاسفانه آمار رسمی دقیقی در این بخش وجود ندارد ولی بر اساس اعلام قبلی وزارت بهداشت، این وزارتخانه حدود 8 سال پیش اعلام کرد که سالانه 55 میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود ولی برآوردهای ما با توجه به اظهارات مسئولان این وزارتخانه مبنی بر کاهش سن مصرف سیگار و همچنین افزایش مصرف سیگار در بین زنان، قطعا مصرف سیگار در کشور بیش از 65 میلیارد نخ در سال است.
تاجدار با انتقاد از سیاست‌های چند دهه اخیر که مبتنی بر افزایش قیمت سیگار برای دستیابی به کاهش مصرف آن در کشور بوده گفت: تجربه 40 سال گذشته نشان می‌دهد که علیرغم اجرایی شدن این سیاست، هیچ وقت مصرف سیگار در ایران کاهش نیافت بلکه در برهه‌هایی از زمان که بیش از گذشته سیاست افزایش قیمت محصولات دخانی در دستور کار بوده، بازار سیگار کشور به سمت محصولات بی‌کیفیت قاچاق حرکت کرده است.
واردات سیگار صفر شد؛ تولید 16 درصد کاهش یافت
وی با تاکید بر لزوم برنامه‌ریزی جدی برای صنعت دخانیات کشور گفت: متاسفانه تا امروز 16 درصد کاهش تولید و فروش در محصولات دخانی را تجربه کرده‌ایم و قطعا تا پایان سال این رقم به بیش از 30 درصد خواهد رسید و این در حالیست که سیگارهای تولید داخل به هیچ وجه از لحاظ قیمت قابلیت رقابت با سیگارهای قاچاق را ندارند و در صورت ادامه داشتن این وضع متاسفانه تا پایان سال خبرهایی ناگوار از بحران در این صنعت به گوش خواهد رسید و ممکن است کارخانجات تولید سیگار که پرسنل زیادی هم دارند با مشکلات جدی در پرداخت حقوق و دستمزد کارگرانشان مواجه شوند.
به گفته تاجدار بر اساس آمارهای موجود حدود 15 هزار نفر در صنعت دخانیات کشور مشغول به کار هستند.
رئیس انجمن تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی با اشاره به در دست بررسی بودن لایحه بودجه سال 98، اعلام کرد: ما در بودجه 98 به دنبال حذف تبصره 7 از بودجه هستیم چراکه مصوب شدن این تبصره در بودجه سال 98، قطعاً صنعت دخانیات را به زمین خواهد زد و ظاهراً پیشنهادی که در بودجه 98 از دولت خارج شده، مبتنی بر حذف تبصره 7 از بودجه سال آینده است؛ البته حذف تبصره 7 از بودجه قطعاً به سرعت مشکلات را حل نخواهد کرد و مصرف کننده به سرعت به مصرف سیگار قبلی خود بر نمی‌گردد؛ ولی ما در تلاشیم در کنار مبارزه دستگاه‌های انتظامی و قضایی با سیگارهای قاچاق، بازار سیگار در ایران را به سمت سیگارهای مجاز که تحت‌نظارت‌های شدید نهاد های بهداشتی و مسئول هستند برگردانیم.
انتقاد رئیس انجمن تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی از مسئولان وزارت بهداشت
تاجدار اضافه کرد: متاسفانه اخیرا یکی از مسئولان وزارت بهداشت در مصاحبه‌ای عنوان کرده که شرکت‌های دخانی نباید ارز نیمایی دریافت کنند و باید ارزشان را از بازار آزاد تهیه کنند. این در حالی است که دولت اعلام کرده، واحدهای تولیدی و صنعتی تنها از دو مسیر ارز دولتی 4200 تومانی و ارز نیمایی، قادر به تامین ارز مورد نیاز خود هستند و راه سومی برای تامین ارز در نظر گرفته نشده است. ما در 3 ماه نخست اول سال علیرغم اینکه ارزی به ما تخصیص داده نشد، ما خود را مقید به رعایت مقررات و دستورالعمل‌های دولتی دانستیم و به خودمان اجازه ندادیم مثل قاچاقچیان از مسیر بازار آزاد، ارز خود را تامین کرده و تولیدات خود را داشته باشیم و هیچگاه نخواستیم با این اقدام، التهاب در بازار ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: حالا شما تصور کنید اگر صنعت دخانیات اجازه نیابد ارز خود را از بازار نیمایی تهیه کند و اجباراً وارد بازار آزاد شویم با این حجم تقاضای ارز، چه بلایی بر سر بازار آزاد خواهد آمد؟ و چه کسی پاسخگو است؟ ما تعجب می‌کنیم که یک وزارتخانه چنین پیشنهادی برای تامین ارز یک صنعت قانونی در کشور داده است.
تاجدار گفت: متاسفانه در کشور ما مبارزه با مصرف دخانیات با مبارزه با صنعت دخانیات اشتباه گرفته شده و تجربه 40 سال اخیر نشان داده که سیاست‌گذاری‌ها در این بخش به هیچ وجه موفق نبوده و کاهش مصرف را به دنبال نداشته است.
به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی بر اساس آمارهای موجود در کشورمان 12 میلیون نفر مصرف‌کننده حرفه‌ای سیگار وجود دارد که گردش سالیانه این صنعت بین 12 تا 15 هزار میلیارد تومان به نرخ خرده‌فروشی است.
انتقاد تند از قانون جدید افزایش مالیات بر ارزش افزوده بر سیگار
تاجدار با انتقاد از افزایش شدید نرخ مالیات بر ارزش افزوده محصولات دخانی و مواد اولیه آن در لایحه جدید مالیات بر ارزش افزوده در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت : بعد از افزایش عوارض و مالیات‌هایی که طی چند سال اخیر به صنعت دخانیات کشور اعمال شد، اخیراً افزایش مالیات ارزش افزوده نیز مطرح شده است که بر اساس آن، برای تولید داخل از 15 درصد به 20 درصد، برای تولید برندهای خارجی 35 درصد، برای واردات 65 درصد و هر ساله 5 درصد به آن افزوده شود تا مالیات ارزش افزوده برای تولیدات داخلی به سقف 60 درصد، تولید با برندهای خارجی به 85 درصد و واردات به 125 درصد برسد. نکته فاجعه بار برای صنعت دخانیات این است که در ماده 9 این لایحه پیشنهادی علاوه بر اخذ مالیات از سیگار بعنوان محصول نهایی، از توتون به عنوان اصلی ترین و مهمترین ماده اولیه تولید سیگار 65 درصد نیز مالیات اخذ خواهد شد این موضوع نباید از نظر دور داشته شود که کلیه شرکت های تولیدی در کشور بین 70 تا 100 درصد نیاز خود به توتون را از خارج کشور تامین می‌کنند.
رئیس انجمن تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی ادامه داد: این پیشنهاد در حالی مطرح شده است که اصلا واردات سیگاری در کشور وجود ندارد و این یک توجیه برای فشار به تولیدکنندگان است؛ چراکه بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه، به واردکنندگان فشار آوردیم که باید تولیداتشان را در داخل انجام دهند و از طرف دیگر در سه سال اخیر، هر سال یک فشار جدید کمرشکن به تولیدکنندگان این صنعت اعمال شده است.
وی خاطرنشان کرد: در چنین وضعیت و با این فشارهای کمرشکن می‌شود انتظار داشت تا این صنعت پابرجا بماند؟
