در روزی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران اجرایی شد، قیمت هر بشکه نفت برنت ۷۲.۶۸ دلار بود، حالا با گذشت ۳ هفته از تحریم‌ها، قیمت نفت برنت به ۵۹.۵۹ دلار رسیده است و رییس‌جمهور ترامپ در مورد قیمت‌های پایین به خود تبریک می‌گوید.
قیمت‌های نفت به جای این که تا ۱۰۰ دلار جهش کنند، حالا در حال سقوط هستند و علت اصلی آن معافیت‌هایی است که آمریکا به ۸ خریدار بزرگ نفت ایران اعطا کرده است. اما تاثیر این معافیت‌ها تا چه مدت ادامه خواهد داشت؟
اخیرا بلومبرگ در یک بررسی کلی گزارش داد که هر کدام از ۸ مشتری بزرگ ایران که از آمریکا معافیت دریافت کرده‌اند، چه میزان می‌توانند از ایران نفت وارد کنند که این اعداد نشان می‌دهد که این کشور‌ها روی هم رفته می‌توانند تا پایان مهلت معافیت، روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت از ایران وارد کنند.
برای مثال ژاپن، یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت جهان و مشتری بزرگ ایران، قبل از اجرای تحریم‌های آمریکا خرید نفت از ایران را متوقف کرد تا شانس خود برای دریافت معافیت را افزایش دهد. پالایشگاه‌های ژاپنی، حالا بعد از این که به سختی این معافیت را به دست آوردند، هنوز از آن استفاده نکرده‌اند. به هر صورت این پالایشگاه‌ها خواهند توانست ۱۰۰ هزار بشکه در روز از ایران نفت وارد کنند که نسبت به ۱۶۵ هزار بشکه در روزی که قبل از تحریم‌ها، وارد می‌شد، کاهش قابل‌توجهی است.
به همین ترتیب به کره‌جنوبی، هند و چین هم اجازه داده شده است که به ترتیب ۲۰۰ هزار، ۳۰۰ هزار و ۳۶۰ هزار بشکه در روز، نفت از ایران وارد کنند. چین همچنین مجاز است از تولید میادین ایرانی‌ای که در آن‌ها سهام دارد، استفاده کند که این واردات این کشور از ایران را افزایش می‌دهد.
در این میان هند کشوری است که باید بیش از همه واردات نفت خود از ایران را کاهش دهد و این درحالیست که این کشور بیش از همه کشور‌های دیگر، با پایان این معافیت‌ها، برای یافتن نفت جایگزینی به ارزانی نفت ایران، به مشکل بر خواهد خورد.
هند خوش شانس است که پیش‌بینی‌های بدبینانه راجع به اقتصاد جهانی و وجود نشانه‌هایی از عرضه بیش از حد نفت، قیمت‌های این کالای سیاه را پایین آورده است، اما این موقتی خواهد بود؛ اوپک دوباره درحال مذاکره برای کاهش تولید نفت است.
سایر واردکنندگان هم باید به دنبال نفتی جایگزین بگردند که از لحاظ قیمت بتواند با قیمت نفت ایران رقابت کند. پیدا کردن چنین جایگزینی بسیار نامحتمل است، چراکه تهران برای حفظ سهم خود در بازار، نفت خود را با تخفیف بالایی می‌فروشد. سایر تولیدکنندگان توانایی ارائه چنین تخفیف‌هایی را ندارند. پس با پایان یافتن معافیت‌ها چا اتفاقی خواهد افتاد؟
واردکنندگان دو انتخاب پیش روی خود خواهند داشت: تخطی از تحریم‌ها و ریسک مواجهه با خشم واشنگتن، یا روی آوردن به نفت خام گران‌تر، که در آن زمان حتی گران‌تر هم خواهد بود، چراکه پایان معافیت‌ها قطعا قیمت‌های نفت را بالا خواهد برد. این هزینه‌های سنگین‌تر واردات نفت، کمکی به بهبود رشد اقتصادی این کشور‌ها نخواهد کرد و ما همین ماه گذشته شاهد این بودیم که چشم‌انداز بدبینانه در مورد رشد اقتصادی، به ویژه اگر در مورد هند و چین باشد، چه بلایی بر سر بازار نفت خام می‌آورد.
