عبدالناصر همتی - رئیس کل بانک مرکزی، یکشنبه شب با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود، از راه‌اندازی بازار معاملات آزاد نقدی و حواله ارزی خبر داد و اعلام کرد که این بازار مبتنی بر ساز و کار حراج، با هدف کشف قیمت ارز و تسهیل تامین نیازهای خدماتی و خرد مردم خواهد بود و با مشارکت بانک‌ها و صرافی‌های مجاز و نظارت و بازگردانی بانک مرکزی در آینده نزدیک به طور گام به گام و با تمرکز بر معاملات نقدی راه‌اندازی خواهد شد.
بازار معاملات آزاد نقدی یک بازار بورس ارزی را نوید می‌دهد
در این باره قدرت‌الله امام‌وردی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران، در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه راه‌اندازی بازار معاملات آزاد نقدی و حواله‌های ارزی در واقع شکل گیری یک بازار بورس را نوید می‌دهد گفت: این بازار بورس ارزی می‌تواند در قالب سازمان بورس یا حتی فضای مجازی باشد که در آن افراد بدون نیاز به رفتن به پاتوق‌های ارزی مانند میدان فردوسی می‌توانند معاملات خود را در بستر بورس یا حتی از طریق کارگزاری‌های رسمی انجام دهند.
این اقتصاددان با بیان اینکه راه‌اندازی بورس ارز هزینه معاملات ارزی را کاهش می‌دهد، آن را در ایجاد امنیت و شفاف‌سازی بیشتر موثر ارزیابی کرد و گفت: این یک بازار آزاد و حراج واقعی خواهد که همه عرضه‌کنندگان و متقاضیان ارز می‌توانند با حضور در آن معاملات خود را به صورت شفاف انجام دهند.
در این باره وحید شقاقی شهری - عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی، نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به صحبت‌های اخیر رییس کل بانک مرکزی اظهار کرد: بانک مرکزی می‌خواهد بازار آتی ارز را راه‌اندازی کند. این مساله می‌تواند به شفافیت مبادلات ارزی بسیار کمک کند. همچنین دست‌های پشت پرده را حذف می‌کند؛ چراکه بسیاری از بده بستان‌های ارزی خارج از چارچوب رسمی و در بازارهای دلالی انجام می‌شود.
او همچنین با بیان اینکه داد و ستدها در بازار بورس باعث شفاف‌سازی در خرید و فروش ارز خواهد شد، اظهار کرد: کشف قیمت ارزها که تا پیش از این در سبزه میدان و توسط دلالان اتفاق می‌افتاد، حالا به بازار بورس رفته و آن بازار این نرخ تعادلی را ایجاد می‌کند.
در بازار بورس ارزی قدرت نظارت بانک مرکزی بیشتر خواهد بود
شقاقی شهری همچنین با اشاره به اصطلاح مبادله نقدی و آتی ارز اظهار کرد: مبادلات نقدی برای زمانی است که فعالان اقتصادی می‌خواهند به میزانی که نیاز دارند، ارز خود را تهیه کنند؛ مانند آن چه در بورس کالا اتفاق می‌افتد. در این گونه مبادلات قیمت‌ها مشخص است. در بازارهای آتی هم مبادلات برای مثلا شش ماه آینده صورت می‌گیرد.
او با اشاره به مزایای طرح مورد نظر اعلام شده توسط رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: با راه‌اندازی بازار معاملات نقدی و حواله ارزی در بورس، هم خریداران و هم فروشندگان ارز مشخص خواهند بود و علاوه بر این، بانک مرکزی هم بر مبادلات اشراف دارد و می‌تواند از طریق ردیابی جریانات، التهابات را در این بازار مدیریت کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با تاکید بر اینکه اگر بورس ارزهای خارجی راه بیفتد، عملا همان مکانیزم بازار آزاد با شفافیت حداکثری عملیاتی خواهد شد، گفت: بانک مرکزی از طریق مجوزهایی که دریافت کرده است، در این بازار می‌تواند اعمال قدرت کند. حالا بانک مرکزی می‌تواند علاوه بر بانک‌ها و صرافی‌ها از طریق بازار سرمایه هم در بازار مداخله کند.
رییس کل بانک مرکزی یکشنبه شب اعلام کرد: "یکی از دغدغه‌های بانک مرکزی در ماه‌های اخیر برای ساماندهی بازار ارز و پاسخگویی به نیازهای طبیعی مردم، راه‌اندازی یک بازار متشکل ارزی برای معامله آزاد اعم از نقد و حواله اسعار بین‌المللی توسط کارگزاران (بانک‌ها و صرافی‌های مجاز) بوده است. جلسات متعددی با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران بازار ارز و سرمایه و خصوصاً بانک‌ها و صرافی‌ها در بانک مرکزی تشکیل و ابعاد مختلف موضوع بررسی شد. در نهایت در مورد راه‌اندازی بازار معاملات آزاد نقدی و حواله ارز، مبتنی بر سازوکار حراج، با هدف کشف قیمت ارز و تسهیل تامین نیازهای خدماتی و خرد مردم، به جمع‌بندی رسیدیم. این بازار با مشارکت بانک‌ها و صرافی‌های مجاز و نظارت و بازگردانی بانک مرکزی در آینده نزدیک به طور گام به گام و با تمرکز بر معاملات نقدی راه‌اندازی خواهد شد. صادرکنندگان هم می‌توانند در چارچوب مقررات اعلامی بخشی از ارز صادراتی خود را در این بازار عرضه کنند. امیدوارم این اقدام موجب شفافیت شکل‌گیری نرخ تعادلی ارز شده و تجربه مفیدی برای معاملات حواله‌های تجاری در سامانه نیما باشد".
راه‌اندازی بازار معاملات نقدی و حواله ارزی طرحی بود که حدود دو سال پیش هم مطرح شد اما عملیاتی نشد. بازار آزادی که احتمالا می‌تواند تاثیر عمیقی بر مبادلات ارزی و شکل و شیوه آن در کشور بگذارد.
