در روز های گذشته خبر از قطع شدن سیستم سوئیفت در بانک های ایران به گوش مردم کشور رسیده است؛سوئیفتی که به زبانی ساده تر بیانگر ارتباطات مالی بین بانکی جامعه جهانی است که تراکنش ها و انتقال اعتبار به کشور را آسان تر و کم هزینه تر می کند.
اما بنا به اطلاعات به دست رسیده و تحقیق و بررسی های صورت گرفته سوئیفت عملا از سال 92 به بعد آنچنان همکاری مثبتی را با ایران نداشته است که بتوان گفت حالا با قطع این ارتباط مشکلات شدید و متعددی برایمان ایجاد می شود.
این در حالی است که با حذف سوئیفت در سیستم بانکی ایران قطعا تنها مشکلی که به ایران متحمل می شود، هزینه جا به جایی پول پس از تجارت در کشورهاست که بانک مرکزی برای مقابله با این هزینه ها برنامه های جدی و قابل دفاعی را در دست دارد.
نکته قابل توجه این است که روزنامه نیویورک تایمز درباره قطع سوئیفت توسط خزانه داری آمریکا این چنین می نویسد:اگر دولت ترامپ این نقشه را پیش ببرد برای خود و ایالات متحده هم تبعات جدی را در بر خواهد داشت. این کار موجب می‌شود تأثیر آمریکا بر معماری و ساختار مالی بین‌المللی تضعیف شده و قدرت خود را بر متحدان و همچنین رقبا و دشمنان خود از دست بدهد.
یکی از وعده‌های جهانی‌‌سازی این بود که با ایجاد شبکه بین‌المللی اقتصادی که کشورها را هرچه بیشتر به هم وابسته می‌کند، صلح و ثبات در جهان تقویت می شود. در عوض اما آمریکا از این وابستگی متقابل به عنوان سلاح استفاده کرده و از سوئیفت و سیستم تسویه دلاری در جهت تقابل با دشمنانش استفاده کرده است. دیگر قدرت‌ها هم می‌توانند چنین کنند یا حتی با ایجاد شبکه جهانی جایگزین ، آمریکا را تضعیف کنند.
ایجاد سوئیفت اروپایی،اعلام بی اعتنایی به آمریکاست
به نظر می رسد اروپا در نظر دارد با تقویت سوئیفت اروپایی شروع به ایجاد ساختار مالی قوی تری کند، که عمل واکنشی به زیاده‌روی آمریکا در سیستم های مالی دنیاست. دولت ترامپ همین حالا شرکت‌های اروپایی که با ایران تجارت کنند را به جریمه تهدید کرده است و با این تهدید و اجبار‌ها در همه زمینه‌ها به مواجهه با کشورهای اروپایی برخواسته است. مشاور امنیت ملی ترامپ، جان بولتون، صراحتاً سوئیفت را تهدید کرده و گفته است که اگر ارتباط تجاری به ایران «ارزش خطر کردن» را دارد می توانند با آمریکا مخالفت کنند.
تحریم کردن سوئیفت از سوی آمریکا اشتباه خواهد بود. زیرا در این حالت اتحادیه اروپا با احساس عدم اتکا به ایالات متحده به سمت توسعه کانال‌های پرداخت خود خواهد رفت.
نام بانک های مورد هدف تحریم سوئیفت اعلام می شود
سیدحسین سلیمی، عضو هیات رئیسه کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌الملل، گفت: فردا آخرین‌مهلت خزانه‌داری آمریکا برای قطع دسترسی بانک‌های ایرانی به سوئیفت است و گفته شده سوئیفت امروز یا فردا اسامی بانک‌هایی که ارتباطشان با این شبکه قطع می‌شود را اعلام می‌کند.
عضو هیات رئیسه کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌الملل، افزود:خبرهای مختلفی راجع به قطع سوئیفت در کشور و سطح بین المللی منتشر شده که تاکنون منبع موثقی ندارد.
وی درباره برقرار ماندن ارتباط بانکی‌های ایرانی با سوئیفت برای انجام مبادلات مربوط به حوزه غذا و دارو نیز گفت: در ادوار قبلی تحریم‌ها دسترسی برخی از بانک‌های ایرانی برای خرید دارو و کالاهای اساسی باز مانده بود و به نظر می رسد هم اکنون نیز ترامپ غذا و دارو را در لیست تحریم ها قرار نداده است و تنها مشکلی که تیم اقتصادی کشور را نگران کرده است هزینه های بالای انتقال پول از کشورهای مبدا تجارت به کشور است.
به گفته سلیمی فعلاً دسترسی بانک‌های ایرانی به سوئیفت برقرار است و هنوز در این حوزه محدودیتی اعمال نشده است که در صورت اعمال تحریم نیز، تمام تلاش صرافی های داخلی برای برقرار ارتباطات مالی با خارج از کشور به کار گرفته خواهد شد.
همچنین حسن معتمدی،کارشناس امور بانکی نیز با اشاره به اینکه تحریم سوئیفت آمریکایی مشکلی برای سیستم بانکی ایجاد نخواهد کرد، گفت: تصور نمی‌کنم تا هنگامی که برجام جریان دارد و اروپایی‌ها در آن هستند مشکلی در نحوه ارتباطات با سوئیفت برای ما وجود داشته باشد و همچنان بانک‌ها می‌توانند از خدمات آن استفاده کنند.
وی افزود: درست است سوئیفت شبکه ارتباط بین‌الملل است، هرچند سوئیفت یکی از استانداردترین روش‌های ارتباطی بانک‌های جهان است، اما می‌توان برای آن جایگزین‌های دیگری را قرار داد ولی در این بین حفظ روابط بانکی از اهمیت بالاتری برخوردار است.
این مدیر سابق بانکی به موضوع دیگری اشاره کرد و گفت که حتی اگر سوئیفت قطع شود و یا تحریم‌های بانکی برگردند به طور حتم شرایط ما بهتر از قبل از برجام خواهد بود، چرا که در آن زمان تحریم‌ها با مصوبه شورای امنیت و یک اتفاق نظر جهانی بود، اما اکنون اینگونه نیست و راه‌های ارتباطی دیگری می‌توان ایجاد و از آن استفاده کرد.
باید یادآور شد در زمان تحریم‌ها و قطع ارتباط اکثر بانک‌های ایرانی با شبکه سوئیفت بانک مرکزی سامانه سپام را به عنوان جایگزین سوئیفت شبیه‌سازی کرد تا حدی منطبق با استانداردهای آن بود و بانک‌های ایرانی می‌توانستند با طرف‌های مقابل از طریق آن ارتباط برقرار کنند، در واقع کاری که سپام انجام می‌داد نوعی پیام‌رسانی بود و آن طور که مدیران بانک مرکزی پیش‌تر اعلام کردند این سامانه توانسته بود بیش از دهها هزار پیام بین بانکی را منتقل و از مختل شدن کار بانک‌ها در بخش ارزی در داخل کشور جلوگیری کند.
سوئیفت آنچنان ارتباطی با ما نداشته است
معصومه آقاپورعلیشاهی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: حتی در سال 92 که مطرح شد سوئیفت در دسترس بانک های ایرانی قرار گرفته است، ارتباط قابل توجهی را با این نهاد مشاهده نکردیم و اکثر ارتباطات مالی خود را از طریق صرافی ها و تهاتر با برخی کشور ها انجام دادیم.
وی افزود: وجود سوئیفت، توانایی کاهش هزینه های انتقال پول را برای ما داشت که سال هاست با نبود این نهاد به تامین هزینه های جا به جایی پول بین المللی خود پرداخته است.
آقاپور علیشاهی بیان کرد: شنیده ها حکایت دارد که روسیه به تاسیس نوعی سوئیفت بومی در کشور خود پرداخته است که در صورت تفاهم با ایران و اثر بخشی بر کاهش هزینه های انتقال پول به ایران، دریچه نو و درخشان برای کشور خواهد بود .
وی با اشاره به بی اثر بودن تحریم سوئیفت بر میزان تبادلات تجاری ایران گفت: دیگر به روی اما و اگر نمی ایستیم و در تلاشیم تا با ایجاد شفافیت در سیستم های مالی خود در سطح بین المللی ، اعتماد کشورها را برای برقراری ارتباط تجاری بیش تری کنیم.
علیشاهی در پایان گفت: رسانه های آمریکایی در تلاشند که تنها با ایجاد جو روانی و دستکاری تبلیغاتی مردم ایران را نگران کرده و یا آن ها را نگران جلوه دهند اما در واقعیت بسیاری از تبادلات تجاری از طریق فعالیت جدی صرافی صورت گرفته است.
حسین توکلیان، کارشناس مسائل بانکی در گفت و گو با خبرنگار بورس،بانک و بیمه گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان،تصریح کرد: ارتباط سوئیفت با ایران در گذشته به صورت مستقیم اعمال میشد که پس از تصویب و اجرایی شدن برجام، بانک مرکزی به عنوان نهادی واسطه امکان برقراری ارتباط با سوئیفت را برقرار می کرد.
وی افزود: اما در همان سال ها نیز ارتباط به تعداد محدودی از بانک ها برای تامین مالی هزینه های واردات غذا و دارو منجر شد که به نظر می رسد در حال حاضر نیز تحریم ها شامل این موارد نخواهد شد و سوئیفت در این موارد برای بانک ها ایرانی باز است.
توکلیان در ادامه ابراز کرد: حالا فرض کنید که ارتباط ما با سوئیفت به طور کامل قطع شود، سیستم بانکی دچار هیچ مشکلی نخواهد شد و این واردات و صادرات است که با اشکالاتی مواجه خواهد شد.
وی اضافه کرد: این مشکلات به تهیه و وصول مطالبات مالی از کشورهای مبدا تجارت ما خواهد بود که در نبود سوئیفت آمریکایی، هزینه این کار بالا می رود.
این کارشناس بانکی گفت: اما کشور ما نیز توانایی های بالایی برای کاهش این هزینه ها خواهد داشت که یکی از راهکارها، برقراری پیمان های پولی دو جانبه است. پیمان هایی در خرید کالای ضروری و دارویی به کشورها این امکان را می دهد که با پول خود بفروشند و با پول ما بخرند و با برعکس.
وی با تاکید بر این که با اجرایی شدن طرح ها و برنامه های جامع مقابله با تحریم( اقتصاد تحریمی) می توان موجب کاهش هزینه های تحمیل شده به ایران شد گفت: باید برای کشورهای مبدا تجارت، انگیزه اقتصادی ایجاد کرد که یکی از این موارد شفافیت در ارتباطات مالی و خوش حسابی معاملات تجاری است.زیرا بسیاری از کشورها با در خطر افتادن منافع مالی خود مجبور به قبول تحریم آمریکا خواهند شد.
توکلیان در پایان با اشاره به همکاری سوئیفت روسیه با ایران گفت: امیدواریم از این فرصت بتوان برای برقراری ارتباط و کاهش هزینه های انتقال پول به کشور بهترین استفاده را کرد.
بانک مرکزی آماده برای مبارزه با قطعی سوئیفت
در پی اعلام قطع خدمات پیام رسان سوئیفت، عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی نیز اعلام کرد؛ تحریم های اعلام شده قبلا توسط بانک مرکزی پیش بینی شده و برنامه ریزی برای شرایط مختلف، حتی برای مواردی فراتر از این تحریم ها، انجام گرفته است،مذاکرات لازم با کشورهای طرف تجاری انجام گرفته و نحوه تعامل با آنها هماهنگ شده است.
رئیس بانک مرکزی بیان کرد: اقدامات لازم در راستای تنظیم دقیق منابع و مصارف ارزی صورت گرفته و وضعیت ذخایر ارزی کشور به سطح مطلوب ارتقا داده شده است که انعکاس این امر را طی ایام اخیر در ثبات بازارهای پول و ارز شاهد بوده ایم.
ضمنا بانک مرکزی با توجه به احتمال قطع خدمات پیام رسان مالی سوئیفت، سامانه های جایگزین برای تعامل بانکی با کشورهای طرف تجاری را پیش بینی کرده است.
در نهایت گفتنی است که رویای پیروزی که آمریکا برای خروج از برجام تصور می کرد کاملا با روی شکست و عقب نشینی ایالات متحده آمریکا در برخی تصمیم های خودسرانه مواجه شده است.
قطعا ایران با برقراری ارتباط مالی با سوئیفت اروپایی و روسی بی اعتنایی خود را نسبت به دخالت آمریکا در سیستم های مالی جهانی به مانند بسیاری از کشورها نشان خواهد داد.
