به این ترتیب در نخستین روز پس از اعمال رسمی تحریم‌های ثانویه، برتری تقاضا بر عرضه، رشد ۷/ ۰ درصدی شاخص سهام را رقم زد. با این حال، ضعف بازار جهانی سبب شده تا چندان گروه‌های کالایی بورس تهران مورد توجه معاملهگران نباشند. شرایطی که سبب‌شده نقدینگی عمدتا مسیر سهام غیر مرتبط با بازار جهانی و کوچک‌تر بازار را در پیش بگیرد. نگاهی به روند معاملات روز گذشته بازار سهام و سبقت شاخص کل هم‌وزن (با اثرگذاری یکسان نمادها) از شاخص کل نیز نشان از برتری قیمتی نمادهای کوچک‌تر بازار دارد. همگام با نمادهای کوچک‌تر بزرگان بانکی و خودرویی نیز در معاملات دیروز با تقاضای قابل توجه مواجه شدند و شاهد تشکیل صف‌های خرید برای این نمادها بودیم.
آرامش پساتحریمی با فروکش هیجانات
روز گذشته به‌طور رسمی دور دوم تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران آغاز شد. فعالان اقتصادی نیز در انتظار بسته اروپایی‌ها به سر می‌برند. در این شرایط دیروز بازار سهام پس از کلنجار چند روزه با ریسک‌های بیرونی فضای نسبتا آرام‌تری تجربه کرد. فارغ از خوش‌بینی‌های موجود درخصوص محتویات بسته اروپایی، پایان تردیدهای گذشته معاملهگران و انتظاری که برای شروع دور دوم تحریم‌ها وجود داشت، حال شاهد تخلیه و فروکش هیجانات حاکم بر بازارها هستیم. امری که می‌تواند نشانه خوبی برای بازگشت روزهای پررونق به تالار شیشه‌ای باشد.
کوچک‌ترها بر مدار تقاضا
طی معاملات روز گذشته بورس تهران گروه‌های کوچک‌تر بورسی در صدر تقاضای معاملهگران قرار گرفتند. وضعیتی که سبب شد تا شاخص کل هم‌وزن رشد بیشتری را تجربه کند. بررسی معاملات هفته جاری نیز نشان از شکل‌گیری تقاضا در نمادهای کوچک‌تر بازار دارد. در این میان بانکی‌ها و خودرویی‌ها به‌عنوان گروه‌های متوسط بازار سهام، در صدر تقاضای بورس‌بازان قرار دارند. اقبال به این گروه‌ها را می‌توان در افزایش نرخ فروش و انتظار برای بهبود سودآوری این بنگاه‌ها جست‌وجو کرد. در مقابل اما صنایع کالایی، مهجور واقع شده و با فشار فروش از سوی معاملهگران روبه‌رو هستند. ضعف نسبی قیمت‌ها در بازار جهانی و نگرانی از اثر تحریم‌ها بر بخش فروش این شرکت در بازار صادراتی در شکل‌گیری فضای منفی بی‌تاثیر نبوده است.
خودرویی‌ها در انتظار افزایش نرخ
روز گذشته صنعت خودرو و ساخت قطعات، بیشترین رشد روزانه را در میان صنایع ۳۹گانه بورسی ثبت کرد. در حال حاضر، معاملهگران با پیش‌فرض تصویب رسمی افزایش نرخ خودرو، به جمع خریداران سهام خودرویی پیوسته‌اند. شرایطی که سبب شده است تا شاهد تشکیل صف‌های خرید پرحجم در اغلب نمادهای خودرویی باشیم. واقعیت این است که در شرایط فعلی خودروسازان وضعیت بغرنجی را تجربه می‌کنند. زیان‌های سنگین خودروسازان در نیمه نخست کاملا وضعیت عملیاتی بحرانی این شرکت‌ها را تایید می‌کند. افت مقدار تولید در کنار افزایش محسوس هزینه‌ها و از سوی دیگر مقاومت غیرمنطقی سیاست‌گذار در آزادسازی قیمت فروش خودرو در بازار داخلی باعث شده که این شرکت‌ها با مشکلات زیادی مواجه شوند. در این شرایط تصویب افزایش نرخ خودرویی‌ها امری حیاتی و اجتناب‌ناپذیر است و می‌توان به راحتی این هشدار را به سیاست‌گذار داد که اگر نرخ‌های فروش خودروسازان منطقی نشود و آزادسازی رخ ندهد ضربه سنگینی به این صنعت وارد خواهد شد که می‌تواند اثرات نامطلوب خود را در اقتصاد کشور نمایان سازد. در حالی‌که قیمت بازار و مصرف‌کننده اختلاف قابل توجهی با قیمت‌های دستوری اعمالی از سوی شورای رقابت دارد، تردید سیاست‌گذار در آزادی قیمت فروش جای تامل دارد.
تمایل به ایجاد رانت و از سوی دیگر نابودی تولید با بهانه سرکوب تورم موضوعی است که در رفتار سیاست‌گذار در ماه‌های گذشته بارها مشاهده شده است. حال اینکه اثرات تورمی رشد قیمت خودرو در بازار منعکس شده است در این میان تنها فضا برای سود دلالان باز شده است. مسیر کنونی و اصرار بر ادامه قیمت‌گذاری دستوری می‌تواند صنعت خودرو کشور را به نابودی بکشاند. با این حال نکته‌ای که باید مورد توجه معاملهگران سهام خودرویی و همچنین سیاست‌گذار باشد این است که با آزادسازی قیمت‌ها و فروش با قیمت بازار نیز تنها می‌توان به خروج از زیان این شرکت‌ها امیدوار بود و نباید انتظار تحولی در این شرکت‌ها را داشت. بر این اساس به نظر می‌رسد صف‌نشینی معاملهگران تا حدود زیادی ناشی از بی‌اطلاعی از اثرات واقعی آزادسازی قیمت‌ها است. نکته‌ای که اثرات آن در صورت‌های مالی این صنعت در دوره‌های بعد منعکس خواهد شد و بار دیگر موجب شکل‌گیری هیجان در مسیر منفی خواهد بود.
جهش بانکی‌ها در نیمه دوم معاملات
نمادهای زیرمجموعه گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری نیز روز گذشته در صدر خرید معاملهگران حقیقی بازار قرار گرفتند. شرایطی که سبب شد تا شاخص این گروه رشد حدود ۵/ ۲ درصدی را تجربه کند. به این ترتیب در حالی که نیمه اول معاملات بازار سهام، نمادهای زیرمجموعه گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری روند متعادلی را تجربه می‌کردند، در ساعت پایانی معاملات به یکباره افزایش تقاضا و تشکیل صف‌های پرحجم خرید را تجربه کردند و در سقف مجاز قیمتی قرار گرفتند. استقبال معاملهگران از بانکی‌ها به‌صورتی بود که در روز کم‌عمق بورس تهران، بیش از یک چهارم ارزش معاملات در نمادهای بانکی خلاصه شد. این مهم در حالی رقم خورد که ۳۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان نقدینگی در صف‌های خرید سهام بانکی باقی ماندند. رشد نمادهای بانکی به‌عنوان لیدر بازار اثر خود را طی معاملات روز گذشته به دیگر نمادهای سهامی نیز منتقل کرد.
چشم‌انداز افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌ها و همچنین شناسایی سود حاصل از تسعیر ارز به شکل‌گیری تقاضا در سهام این گروه کمک کرده است. با این حال موضوعی که معاملهگران سهام از آن غافل هستند سهم دارایی‌های موهوم بانک‌ها در ترازنامه این شرکت‌ها است. علاوه بر این وضعیت عملیاتی نامناسب این گروه می‌تواند بار دیگر نگرانی از شروع بحران بانکی دیگری را در بورس تهران تقویت کند. آنچه معاملهگران به آن دل بسته‌اند ظاهر ماجراست. این در حالی است که عمده کارشناسان اقتصادی از معضلات شدیدی در بانک‌ها سخن می‌گویند که ریسک بزرگی برای اقتصاد کشور به وجود آورده است. در حالی‌که کارشناسان اقتصادی از مشکلات‌بانک‌ها سخن می‌گویند معاملهگران بازار سهام به خرید سهام آنها علاقه نشان می‌دهند و این موضوع می‌تواند نشان از نبود دید تحلیلی مناسب میان فعالان بازار سهام باشد. رشدهای قیمتی اخیر این پیام را در بردارد که افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌ها و همچنین شناسایی سود حاصل از تسعیر ارز می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های اقتصادی کشور یعنی معضل بانکی را حل کند.
شروع ضعیف بازار جهانی
روز گذشته با بازگشایی بازارهای جهانی، بسیای از این محصولات در آغاز معاملات هفتگی در محدوده منفی قیمتی قرار گرفتند. در حالی که اواخر هفته گذشته، دونالد ترامپ پس از گفت‌وگوی تلفنی با رئیس‌جمهوری چین در زمینه اختلافات تجاری اخیر، نسبت به رسیدن به توافقی میان طرفین در خلال نشست گروه ۲۰ کشور صنعتی ابراز امیدواری کرد شامگاه یکشنبه، لری کادلاو، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که حصول توافق میان طرفین قریب‌الوقوع نخواهد بود. به گفته وی، به رغم فضای مثبت موجود، به توافق با چین در اجلاس G۲۰ خوشبین نبوده و دستوری به منظور تهیه پیش‌نویس تفاهم‌نامه نیز دریافت نکرده است. انتشار این خبر سبب تضعیف معاملات فلزات در صبح روز دوشنبه شد.
بر این اساس در ساعات معاملاتی بورس تهران، هر تن آلومینیوم در معاملات آتی لندن بدون تغییری ملموس در سطح ۱۹۷۹ دلار قرار گرفت و روی با کاهشی ۳/ ۰ درصدی به ۲۵۴۱ دلار در هر تن رسید. سرب نیز با افت ۵/ ۰ درصدی در سطح ۱۹۹۳ دلار در هر تن قیمت خورد. در این میان بهای مس با کاهش ۹/ ۰ درصدی مواجه و در قیمت ۶۲۴۵ دلار معامله شد. یکی از نگرانی‌های موجود میان معاملهگران بورس تهران ضعف بازار جهانی است و معاملهگران در شرایط کنونی با دقت رویه قیمت‌ها در بازار جهانی را دنبال می‌کنند. البته در این میان همچنان ریزش ارزش ریال باعث شده که قیمت‌ها در بورس کالا مناسب حال شرکت‌ها باشد و چشم‌انداز بهبود سودآوری را برای این شرکت‌ها نگه دارد.
روز پرترافیک بورس کالا
در جلسه معاملاتی روز گذشته، بورس کالا عرضه‌های پرتعدادی را تجربه کرد. در رینگ محصولات صنعتی شرکت‌های فولاد‌مبارکه، ملی مس و ذوب‌آهن عرضه‌کننده بودند و دادوستد محصولات پتروشیمی با عرضه تعدادی از شرکت‌های بورسی همراه شد.
دیروز ۵ دسته از ورق‌های فولاد‌مبارکه در بورس کالا ارائه شدند. در این میان افزون بر ۷۱ هزار تن ورق گرم B فولاد مبارکه به قیمت پایه ۴۱۵۸ تومان (۶/ ۵ درصد بالاتر از قیمت پایه معاملات پیشین) عرضه شد. میانگین قیمت پایانی این محصول با رشد ۱۰ درصدی نسبت به قیمت پایه، در سطح ۴۵۷۸ تومان قرار گرفت. همچنین ۱۴۸۵۰ تن ورق گرم C فولاد مبارکه در قیمت پایه ۳۰۷۹ تومان (رشد ۸/ ۲ درصدی نسبت به قیمت پایه معاملات قبلی) عرضه شد که قیمت پایانی این محصول با رشد ۵/ ۲۳ درصدی، در سطح ۳۸۰۴ تومان قرار گرفت. قیمت پایانی میانگین موزون ورق سرد B «فولاد» نیز با رشد ۳/ ۳۹ درصدی نسبت به قیمت پایه همراه و در سطح ۵۴۳۳ تومان قرار گرفت. از دیگر عرضه‌های روز گذشته فولاد‌مبارکه در بورس کالا می‌توان به عرضه ۴۳۰۰ تن ورق گالوانیزه و ۳۰۵۰ تن ورق قلع اندود اشاره کرد که به ترتیب با رشد ۴۸ و ۵۲ درصدی نسبت به قیمت پایه مورد معامله قرار گرفتند. شرکت ملی صنایع مس ایران نیز دیروز هزار تن مس مفتول با قیمت پایه ۵۴۱۹۰ تومان (۷۵/ ۱۴ درصد کمتر از پایه و قیمت معامله قبلی) به ازای هر کیلو عرضه کرد و تمامی حجم عرضه شده را تقریبا به قیمت پایه معامله کرد.
همگام با بازیگران
روز گذشته پس از دو روز غلبه حقوقی‌ها در صف‌های خرید، خالص تغییر مالکیت به سمت معاملهگران خرد بازار برگشت. به این ترتیب دیروز افزون بر ۱۶۸ میلیون سهم به ارزش ۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. بیشترین خالص خرید توسط سهامداران خرد نیز همانطور که اشاره شد در نمادهای زیرمجموعه گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری و همچنین خودرویی‌ها رقم خورد. به این ترتیب خالص تغییر مالکیت حقیقی‌ها در میان نمادهای بانکی به ۱۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان رسید. خودرویی‌ها نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت ۱۰ میلیارد تومانی به نفع معاملهگران حقیقی بودند. گروه دستگاه‌های برقی دیگر صنعتی بود که با خالص خرید ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی توسط معاملهگران خرد بازار همراه شد.
در صدر خرید معاملهگران حقیقی، تمایل به جمع‌آوری سهام بانک ملت قرار داشت. خالص خرید این معاملهگران در نماد مزبور به حدود ۲۷ میلیون و ۲۰۰ هزار سهم به ارزش حدود ۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بالغ شد. نماد معاملاتی شرکت سایپا نیز در این روز شاهد جابه‌جایی حدود ۶۴ میلیون و ۳۰۰ هزار سهم به ارزش ۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بود. نماد معاملاتی شرکت ایران‌ترانسفو از دیگر نمادهای دیروز بورس تهران بود که مورد اقبال معاملهگران خرد بازار قرار گرفت. به این ترتیب دیروز بیش از ۶ میلیون سهم «بترانس» به ارزش ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به سبد سهام حقیقی‌ها افزوده شد.
در آنسوی بازار اما نمادهای زیرمجموعه گروه فلزات اساسی مورد توجه معاملهگران عمده قرار گرفتند و خالص خرید ۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومانی را ثبت کردند. پس از آن نیز نمادهای زیرمجموعه گروه محصولات شیمیایی و همچنین رایانه به ترتیب با خالص خرید ۵/ ۵ و ۲/ ۳ میلیارد تومانی از سوی حقوقی‌ها همراه شدند. در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت پرداخت الکترونیک سامان‌کیش بیشترین تقاضای حقوقی‌ها را به دنبال داشت به‌طوری که خالص خرید این گروه از معاملهگران در «سپ» بالغ بر ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بود. فولاد مبارکه اصفهان از دیگر نمادهای مورد توجه حقوقی‌ها بود. روز گذشته بیش از ۶ میلیون و ۳۵۰ هزار سهم «فولاد» به ارزش ۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد.
