امیدواری به انعکاس اثر جهش دلار بر سودآوری شرکت‌ها و متعادل شدن نسبی بازارهای ارز و سکه از مهم‌ترین دلایل افزایش تقاضا در بورس تهران است. امری که با وجود عرضه‌های سنگین از سوی سهامداران عمده مانعی برابر رشد قیمت‌ها نشد. با رشد روز گذشته بازدهی بورس تهران از ابتدای سال به بیش از ۵۰ درصد رسید. گامی که بازار سهام برای جبران عقب‌ماندگی خود در رالی بازارهای سال ۹۷ برداشته است.
شاخص کل بورس طی معاملات روز گذشته بار دیگر به رکوردی تازه دست یافت. به این ترتیب دیروز نماگر بورس تهران با جهش ۴۷۶۴ واحدی (معادل ۳۵/ ۳ درصد) در یک قدمی فتح کانال ۱۴۷ هزار واحدی قرار گرفت. این بیشترین رشد شاخص سهام در یک ماه اخیر است. (۱۵ مرداد ماه، شاخص سهام رشد ۸/ ۳ درصدی را ثبت کرده بود). با رشد دیروز این نماگر، قله جدیدی در کارنامه بازار سهام به ثبت رسید و بازدهی شاخص سهام از ابتدای سال تاکنون به ۷/ ۵۲ درصد رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز دیروز به دنبال تداوم اقبال به نمادهای کوچک با رشد حدود ۳ درصدی به رکوردی تاریخی( از منظر رشد روزانه) دست یافت. همزمان با این تحولات، ارزش معاملات نیز به ۹۱۸ میلیارد تومان رسید. موضوعی که حکایت از تداوم ورود نقدینگی جدید به این بازار دارد.
بازار سهام مقصد جدید نقدینگی
همان‌طور که اشاره شد روز گذشته ارزش معاملات به ارقام بیش از ۹۰۰ میلیارد تومانی دست یافت. شرایطی که نشان از ورود نقدینگی جدید به بازار سهام دارد. به نظر می‌رسد پس از تجربه رشد پرشتاب در بازارهای موازی همچون بازار ارز و سکه، اکنون نقدینگی به دنبال فرصت جذاب‌تری برای ورود می‌گردد. به این ترتیب همان‌طور که پیش‌تر «دنیای اقتصاد» مورد تاکید قرار داده بود، همچنان پتانسیل کافی برای رشد بورس مشاهده می‌شود.
در حالی دلار و سکه از ابتدای سال با رشد بیش از ۱۸۰ درصدی مواجه بوده‌اند که بورس تهران از این روند جا مانده است. به دنبال آرامش نسبی در بازار ارز و سکه، از ابتدای هفته جاری شاهد کوچ نقدینگی به بازار سهام هستیم. به‌طوری که میانگین ارزش معاملات در سه روز معاملاتی اخیر به ۷۴۴ میلیارد تومان رسیده است. شاخص کل بورس تهران نیز در این بازه زمانی با ثبت رشد ۷/ ۶ درصدی، ۹ کانال‌شکنی متوالی در مسیر صعودی را تجربه کرد. در این میان برخی از فعالان بازار، روند کنونی سهام را با رشد قیمت‌ها در سال ۹۲ مقایسه می‌کنند. شرایطی که در آن سال سبب تشکیل حباب قیمتی شده و سرانجام به رکود طی سال‌های پس از آن منجر شد. در شرایط کنونی نیز می‌توان رشدهای قیمتی شرکت‌هایی که بدون پشتوانه‌های بنیادی و تنها بر اساس منطق جاماندگی از روند کلی بازار، در مسیر رشد قیمتی قرار گرفته‌اند را رشدهای ناپایدار قلمداد کرد. در مقابل اما سهام بنیادی بازار قرار دارند که با وجود رشد قیمتی، همچنان از نسبت P/ E جذابی برخوردارند. بر همین اساس ریسک تشکیل حباب برای این نوع از سهام کم ارزیابی می‌شودو می‌توان رشد پایدار برای این نمادها را متصور بود. سهامی که عمدتا در زمره سهام کالامحور بازار قرار گرفته و سهم زیادی از کل ارزش بازار را دارند.
از عرضه حقوقی‌ها نترسیم
نگاهی به وضعیت سهام شناور شرکت‌های بورسی نشان میدهد که مالکیت بخش عمد‌ه‌ای از سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سهام ایران در اختیار سهامداران عمده یا فعالان حقوقی د‌ولتی و شبه‌د‌ولتی (تامین اجتماعی، صند‌وق‌های بازنشستگی، بیمه‌ها و...) قرار دارد. در شرایط فعلی که شاهد ورود نقدینگی سرگردان به بازار سهام هستیم، به نظر می‌رسد شاهد فرصتی مناسب برای افزایش شناوری سهام با افزایش عرضه از سوی سهامداران عمده بازار نیز هستیم. در این میان برخی از فعالان بازار عنوان می‌کنند عرضه سهام از سوی حقوقی‌ها در شرایط فعلی، می‌تواند به افت قیمت‌ها منجر شود. با این حال باید توجه داشت ارزندگی سهام و انتظارات از بازدهی آتی است که باعث رشد قیمت سهام می‌شود. عرضه حقوقی‌ها نه تنها وقفه‌ای در مسیر رشد قیمتی سهام ارزنده ایجاد نمی‌کند بلکه با افزایش شناوری بازار، خود اهرمی برای رونق هر چه بیشتر بازار است.
باید اذعان کرد حجم سهام شناور آزاد از جهات گوناگون بر بازار اوارق بهاد‌ار تاثیرگذار است. افزایش عمق، نقد‌شوند‌گی سهام و افزایش کارآیی بازار را می‌توان از جمله اثرات افزایش سهام شناور آزاد د‌انست. سهام شناور آزاد اند‌ک نشانگر آن است که مقد‌ار کمی از سهام شرکت برای معامله در د‌سترس است و در نتیجه احتمال انحراف قیمت روز از قیمت منصفانه زیاد است. به این ترتیب افزایش سهام شناور آزاد موجب کاهش امکان د‌ستکاری قیمت، کاهش ریسک نقد‌شوند‌گی و د‌ستیابی به قیمت عاد‌لانه نزد‌یک به ارزش ذاتی می‌شود. پایین بود‌ن این نسبت از طرفی جذابیت خرید را برای سهامداران یک بازار کاهش میدهد و از طرف دیگر به علت کم بود‌ن سهام قابل معامله، نقد‌شوند‌گی سهام آن بازار را با کاهش قابل توجهی روبه‌رو می‌کند.
رصد بازیگران بورس از ابتدای سال
نگاهی به روند خالص تغییر مالکیت سهام از ابتدای سال تاکنون حکایت از جابه‌جایی یک هزار و ۹۱۵ میلیارد تومان نقدینگی در مسیر حقوقی به حقیقی دارد. به این ترتیب در حالی که طی دو ماه ابتدای سال جاری، خالص خرید سهام به میزان ۴۵۰ میلیارد تومان به نام معامله‌گران حقوقی ثبت شد، پس از آن شاهد انتقال سهام از پرتفوی معامله‌گران حقوقی به سبد سهامداران خرد بازار بودیم. طی معاملات خردادماه، ۶۱۴ میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد که در تیرماه این رقم به ۴۰۳ میلیارد تومان رسید. در پنجمین ماه سال با افزایش عرضه حقوقی‌ها، خالص خرید معامله‌گران حقیقی به ۸۵۹ میلیارد تومان رسید. این روند در ماه جاری نیز ادامه پیدا کرد؛ به‌طوری که تا پایان معاملات روز گذشته، افزون بر ۴۹۰ میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران حقیقی بازار افزوده شده است. شرایطی که در مجموع ماحصل عرضه ۱۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی توسط سهامداران عمده بازار بوده است. این موضوع اما نه تنها مانعی بر سرراه رشد قیمت سهام نشد، بلکه بازدهی بازار سهام از ابتدای سال تاکنون از ۵۰ درصد نیز فراتر رفت.
در تشریح بیشتر این موضوع در سطوح کوچک‌تر می‌توان به عرضه حقوقی‌ها در برخی سهام بورسی اشاره کرد. به‌عنوان نمونه سهام بانک ملت از هفتم شهریورماه (همزمان با بازگشت این نماد بانکی پس از برگزاری مجمع) تاکنون با افزایش عرضه از سوی سهامداران عمده خود روبه‌روبوده است. در این میان صندوق سرمایه‌گذاری بازارگردانی ملت در این بازه زمانی، حدود ۷۷۳ میلیون سهم «وبملت» را به بازار عرضه کرده است. این موضوع اما نه تنها سبب ریزش قیمت سهام بانک ملت نشد، بلکه «وبملت» ضمن کسب بازدهی بیش از ۳۵ درصدی برای سهامداران خود، معاملات روز دوشنبه خود را با صف ۱۸۱ میلیون سهمی به ارزش ۲۸ میلیارد تومانی به پایان رساند.
بازگشایی کم‌نوسان بازارهای جهانی
بازار فلزات لندن، معاملات روز گذشته خود را کم‌نوسان آغاز کرد. این در حالی است که گزارش‌های امیدوارکننده از اقتصاد چین به بازار مخابره شده بود که می‌توانست محرکی برای قیمت فلزات باشد. صبح روز گذشته اداره آمار ملی چین اعلام کرد که شاخص قیمت مصرف‌کننده این کشور در ماه آگوست با نرخ رشد سالانه‌ای برابر با ۲/ ۳ درصد همراه شده است. علاوه بر این میزان افزایش شاخص قیمت تولیدکننده نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۴/ ۱ درصد رسیده است. این دو شاخص فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده‌اند. با این حال معاملات در بازار فلزات لندن، زیر سایه جنگ تجاری چین و آمریکا کم‌رمق پیگیری شد. در پایان هفته گذشته رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد وضع تعرفه وارداتی بر ۲۰۰ میلیارد دلار از کالاهای چینی احتمالا به زودی اجرایی می‌شود. ترامپ همچنین تهدید کرد که ۲۶۷ میلیارد دلار دیگر از کالاهای چینی را نیز ممکن است مشمول پرداخت تعرفه تجاری کند. به این ترتیب به نظر می‌رسد در حال حاضر سرمایه‌گذاران نگران اثرات منفی جنگ تجاری آمریکا و چین بر تقاضای فلزات هستند و همین امر نیز به تضعیف معاملات این محصولات منجر شده است.
به این ترتیب در زمان تنظیم گزارش (ساعت ۱۵ روز دوشنبه) هر تن مس در معاملات آتی لندن با رشد ۰۴/ ۰ درصدی، ۵۸۷۹ دلار در هر تن قیمت خورد. سرب نیز رشد ۶/ ۰ درصدی را تجربه کرد و در سطح ۲۰۷۲ دلار در هر تن ایستاد. روی نیز با رشد محدود ۰۳/ ۰ درصدی، ۲۴۰۵ دلار در هر تن دادوستد شد. قیمت آلومینیوم اما با کاهش ۸/ ۰ درصدی، ۲۰۴۳ دلار در هر تن مورد معامله قرار گرفت. در بازار نفت به دنبال اعلام خبر کاهش تعداد دکل‌های حفاری نفت در آمریکا بهای نفت افزایش یافت. به این ترتیب قیمت هر بشکه نفت خام برنت با رشدی ۷/ ۰ درصدی در سطح ۳۹/ ۷۷ دلار قرار دارد. نفت خام وست‌تگزاس نیز با افزایشی ۶۸/ ۰ درصدی به ۲۱/ ۶۸ دلار رسید.
از بورس کالا چه خبر؟
روز گذشته بورس کالا برای نخستین بار شاهد عرضه شمش بلوم شرکت آهن و فولاد ارفع بود. به این ترتیب دیروز ۵ هزار تن از این محصول با قیمت پایه ۲۰۷۹ تومان به ازای هر کیلوگرم عرضه و قیمت پایانی آن با رشد ۱۵ درصدی نسبت به قیمت پایه در سطح ۲۳۹۰ تومان قرار گرفت. بنا به مصوبه تیرماه وزارت صنعت، معدن و تجارت، «ارفع» موظف است ماهانه حداقل ۳۰ هزار تن شمش فولادی را در بورس کالا عرضه کند که حدود ۴۵ درصد از متوسط تولید ماهانه این شرکت را شامل می‌شود. این در حالی است که نرخ فروش شمش داخلی «ارفع» در بازار داخلی طی مردادماه، حدود ۳۲۰۰ تومان بوده است. دیگر عرضه‌کننده شمش فولادی روز گذشته در بورس کالا، فولاد خراسان بود و ۵ هزار تن از این محصول، به قیمت پایه ۲۰۷۹ تومانی و قیمت پایانی این معامله ۲۳۹۰ تومان در این بازار عرضه شد. «فخاس» نیز موظف به عرضه ماهانه ۲۵ هزار تن شمش فولادی در بورس کالاست. «فملی» نیز دیروز ۳ هزار تن مس کاتد به قیمت پایه ۴۳ هزار و ۹۸۹ تومان در بورس کالا عرضه کرد که در همین قیمت مورد خریداری قرار گرفت. در بخش فرآورده‌های نفتی تنها محصول عرضه شده روز گذشته، وکیوم باتوم پالایش نفت بندرعباس بود. به این ترتیب دیروز ۲۱ هزار تن از وکیوم باتوم در قیمت پایه ۴۰۱۹ تومان به ازای هر کیلوگرم (قیمت پایانی معامله روز یکشنبه) عرضه شد. در مقابل این عرضه تنها ۹ هزار تن تقاضا در قیمت پایه قرار گرفت.
