در طول سالیان اخیر،پدیده تجمل گرایی با ظهور و رشد هر چه بیشتری همراه گشته است،معضلی که البته نمی توان آن را یک رفتار نوظهور تلقی کرد و در گذشته نیز این موضوع در میان برخی از طبقات خاص جامعه(همچون درباریان)نمود داشت،اما در طی سالیان اخیر،این پدیده در بین برخی از اقشار و گروه های اجتماعیِ ثروتمند و طبقه متوسط نیز دیده و مشاهده می شود.
فارغ از بازیگران این رویکرد نامبارک،تبعات این پدیده در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیار مخرب و مصیبت بار است و با واکاوی و بررسی این عارضه به روشنی به این امر واقف خواهیم شد که تجمل گرایی به مثابه یک آفت،بخش های مختلف جامعه را در ابعاد گوناگون درگیر می سازد و قطعا برای اقتصادی که در صدد پیشرفت و شکوفایی(آن هم در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی دشمنان)است پدیده اشاره شده هزینه های سنگین و موانعی جدی را در مسیر فرآیند توسعه اقتصادی جامعه تحمیل خواهد کرد.
به واقع برخی از رفتارها و پدیده ها در جامعه،در نگاه اول در قالب نارسایی های اجتماعی قابل تعریف هستند،اما تبعات و آثار زیان بار آن در عرصه های دیگری همچون اقتصادی و...نیز بروز پیدا می کند و در این میان،تجمل گرایی از مصادیق و نمونه های بارزِ چنین رفتارهایی به شمار می رود،نقیصه ای که مصرف گرایی و نادیده انگاشتن مدیریت مصرف صحیح و اصولی،جزء لاینفک آن به شمار می رود.
مصرف بی رویه،پیوندی ناگُسَستَنی از تجمل گرایی است
پرهیز از مصرف بی رویه،لحاظ کردن مدیریت مصرف دقیق،اصولی و هوشمندانه،از ضروریاتی است که نادیده انگاشتن آن،تحقق و حصول سیاست های اقتصاد مقاومتی را ناممکن می سازد.
چندین سال پیش،در مقطعی که مقام معظم رهبری سیاست های اقتصاد مقاومتی را تعریف،تبیین و ابلاغ نمودند بسیاری از رسانه های معاند و دشمنان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با هدف ایجاد یاس و مُشَوَش ساختن اذهان عمومی آن را با عباراتی همچون اقتصاد ریاضتی و... تعریف و تفسیر کردند در صورتی که اساسا اقتصاد مقاومتی ، قرابتی با اقتصاد ریاضتی ندارد بلکه فلسفه و ماهیت اقتصاد مقاومتی را می توان در قالب عبارتی همچون استفاده حداکثری از امکانات حداقلی تعریف کرد که به تبع یکی از الزامات چنین رویه ای به مدیریت بهینه مصرف و بهره وری هوشمندانه از ظرفیت ها و داشته های موجود معطوف می شود،امری خطیر که در نقطه مقابل تجمل گرایی و در پی آن مصرف گرایی قرار دارد.
البته لزوما هر فرد یا گروهی که مصرف گرا هستند در دایره افراد تجمل گرا قرار نمی گیرند،اما تجمل گرایی بصورت طبیعی با مصرف گرایی همراه و همگام است،به هر ترتیب هر دو عارضه هزینه ها و خُسران های بسیاری را به اقتصاد کشور تحمیل می کند.
اهمیت مدیریت منابع اقتصادی و مصرف بهینه به میزانی است که رعایت و لحاظ نمودن آن،به تحکیم بنیان خانواده به عنوان یکی از مهمترین و اساسی ترین نهادهای اجتماعی می انجامد و عدم رعایت آن منجر به تنش های خانوادگی،از هم گسیختگی نظام خانواده و ظهور بروز مشکلات متعدد درون خانوادگی می شود و به تدریج این گسست و تنش ها به کلیت جامعه نیز منتقل می شود و به تبع در چنین شرایطی،حرکت عادی و طبیعی جامعه برای حصول پیشرفت و شکوفایی را با مشکلاتی عدیده همراه می سازد.
متاسفانه در سالیان اخیر با شدت گرفتن برخی چشم و هم چشمی های کاذب،تجمل گرایی نیز تشدید و تعمیق شده و در پِیِ آن شاهد خرید و مصرف بسیاری از اقلام غیر ضروری با قیمت ها و نرخ های آنچنانی هستیم که در اکثر قریب به اتفاق مواردِ ذِکر شده هیچ الزامی برای آن احساس نمی شود.
مقام معظم رهبری در این خصوص (تجمل گرایی) می فرمایند:"در مصارف گوناگون شخصی و خانوادگی،اسراف فردی صورت می گیرد،تجمل گرایی ها،چشم و هم چشمی ها،هوسرانی افراد خانواده،مرد خانواده،زن خانواده،جوان خانواده،خرید چیزهای غیر لازم،تمام این هااز موارد اسراف است."
بارها این عبارت از افراد مُسِن شنیده شده که زندگی آنها در دوران جوانی با چنین مشقت هایی همراه نبوده،عبارتی صحیح که برخی آن را در مقام قیاس با شرایط امروزیِ جامعه، ناشی از دشوارتر شدن زیست در دوران کنونی می پندارند،البته شکی نیست که امروز،ظهور برخی مشکلات اقتصادی باعث شده تا بسیاری از مردم در تهیه اقلام اساسی خویش نیز،دچار چالش های عدیده ای شوند،اما بخش دیگری از واقعیت اقتصادی در دوران کنونی،معطوف به این موضوع می شود که بسیاری از تجملات و خریدهای غیر ضروریِ امروزی،در دهه های گذشته انجام نمی گرفت و به تبع در چنین شرایطی مدیریت اقتصادی خانواده با سهولت هر چه بیشتری همراه بود.
امروزه بخش قابل توجهی از مخارج و هزینه کَرد های خانوارها،صرف اقلامی می شود که ضرورتی برای آن احساس نمی شود و متاسفانه رقابت های کاذب فامیلی و...باعث می شود مخارج زندگی با دشواری های خاص به خود همراه باشد که البته طرح این عبارات به معنای نادیده انگاشتن و کتمان مشکلات اقتصادیِ فِعلیِ جامعه نیست(مشکلاتی که بعضا حقوق حداقلی کارگران وکارمندان ، تامین کننده نیازهای اولیه برخی خانوارها،افراد و گروه های اجتماعی نیست).
تبلیغات تجاریِ پُر زَرقُ و بَرق
یکی دیگر از عوامل اثرگذار در تشدید پدیده تجمل گرایی ریشه در تبلیغات تجاریِ پر زرق و برق کمپانی ها،شرکت ها و کارخانجات تولید کننده محصولاتِ گوناگون دارد ، تبلیغاتی که بعضا مروج روحیه مصرف گرایی است و با شریعت و فرهنگ اسلامی منافات دارد.
در چنین شرایطی افرادی که مستعد لغزش هستند و یا از حیث روحی و روانی دچار کمبودند،به سادگی در دام این تبلیغات قرار می گیرند و هزینه های گزافی را برای تامین و تهیه کالاها و محصولات تبلیغ شده پرداخت می کنند.
اگرچه تبلیغات یک مولفه اساسی در توسعه اقتصادی جوامع به شمار رفته و در سایه تبلیغات،رقابت پذیری تقویت می شود و جامعه هدف که همان مشتریان هستند در دایره ای از محصولات گسترده و متعدد دست به انتخاب می زنند،اما نباید این اصل را از نظر دور داشت که فاصله گرفتن از تعادل و افراط در هر امری،مصیبت بار و خسران آور خواهد بود،قاعده ای که در خصوص موج گسترده تبلیغات و تحت تاثیر قرار گرفتن مخاطبان آن ،جامعه هدف این تبلیغات به مصرف گرایی ،تجمل گرایی و بِرَند بازی سوق پیدا می کنند.
تجمل گرایی،یکی از عوامل اصلی تشدید مشکلات اقتصادی است
منصوره فرهانی،استاد حوزه،در گفت و گویی با رسانه ها با اشاره به تجمل گرایی به عنوان یکی ازعوامل ایجاد کننده استرس و نا امنی روانی در جامعه می گوید:تجمل گرایی تشدید کننده و بوجود آورنده بسیاری از مشکلات اقتصادی است و در نقطه مقابل،قانع بودن و قناعت پیشگی،در ایجاد،حفظ و تقویت امنیت روانی جامعه بسیار موثر است.
وی ادامه داد:اگرچه زنان،نقش بسزایی در تشدید موج تجمل گرایی در جامعه ایفاء می کنند،اما این موضوع به معنای نادیده انگاشتن نقش مردان در چنین پدیده ای نیست.
مهدی قناد،از اساتید دانشگاه نیز معتقد است،تزلزل شخصیت و هویت یابی در کنار تبلیغات رسانه ای از عوامل تاثیرگذار در گرایش به مصرف گرایی است.
به زعم وی در جهان امروزی،گاهی معیارها صوری و ظاهری است نه باطنی و معنوی و با توجه به فطرت انسان و تمایل به کمال جویی و زیبایی دوستی،افراط و زیاده روی در این مَشی و رویکردِ فِطری و مواجه شدن با تبلیغات وسیع نظام سرمایه داری و آلوده شدن فرد به رذایلی همچون خودنمایی و فخرفروشی باعث می شود ارزش های کاری و تولیدی جای خود را به ارزش های مصرفی دهد و بعضا این ارزش ها به مولفه ای برای کسب منزلت و نشان دادن موقعیت اجتماعی افراد مُبَدَل شود.
این استاد دانشگاه معتقد است،تجمل گرایی به تدریج سطح توقعات را بالا می برد و به اسراف و تشدید فاصله تبلیغاتی دامن می زند و همین موارد به مرور،دل ها را از یکدیگر دور کرده و منجر به بروز پدیده هایی همچون طلاق،بالا رفتن سن ازدواج و... می شود.
مانور تجمل گرایی،خیانت به انقلاب است
سید حسین نقوی حسینی،عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی،سال گذشته ،در مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی(ره)در بیرجند در ارتباط با معضل تجمل گرایی و آثار زیان بار آن بر انقلاب گفت:امام راحل(به مسئولان)فرمودند:ای مسئولان اگر به رفاه روی بیاورید مردم بدتر از حکومت شاه به شما می کنند.
وی در این مراسم مطرحکرد:امروز تجمل گرایی و رفاه زدگی،آفت انقلاب است و مردم به ما پشت می کنند و هر کس در راه تجمل گرایی قدم بر دارد در هر سطحی که باشد خائن به انقلاب است.
اظهارات این مقام مسئول و برخی از تصاویر و فیلم ها در فضای مجازی نشان می دهد تجمل گرایی صرفا خاصِ برخی مردم مُرَفَه نیست و متاسفانه این پدیده شوم در برخی از مسئولان و آقا زاده های آن ها نیز رسوخ کرده است.
انتظار می رود با سرلوحه قرار دادن فرمایشات امام راحل و رهبر معظم انقلاب از چنین شیوه هایی در زندگی پرهیز شود که قطعا آثار آن بر اقتصاد کشور و ابعاد اجتماعی،فرهنگی و حتی سیاسی انقلاب مخرب و زیان بار خواهد بود.
امید آن می رود با تکیه بر مدیریت بهینه مصرف و پرهیز از تجمل گرایی،روند تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی بیش از پیش تسریع شود،ضرورتی که همت و عزم آحاد جامعه و بخصوص قشر مرفه جامعه را می طلبد. البته در این میان نگاه مردم به مسئولان و آقازاده ها بیشتر از دیگر اقشار متمرکز است .در صورت سستی و لغزش در این خصوص،پیروزی در جنگ اقتصادی با دشمنان کمر بسته نظام و انقلاب که مبارزه و تضعیف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را در فاز جنگ اقتصادی کلید زده اند دشوارتر و پیچیده تر از گذشته خواهد بود.
