افزایش مصرف بنزین اجازه نداد طعم خودکفایی در تولید بنزین به کام کشور شیرین شود. اتفاقی که سال‌ها در انتظار آن بودیم اما کمتر کسی گمان می‌کرد کفه مصرف بنزین از تولید سنگین‌تر شود و این دستاورد بزرگ کشور زیر سایه مصرف بالا مغفول بماند. آمارها حاکی از آن است که مصرف بنزین در سال‌های اخیر همواره روند رو به رشدی داشته است.
بر این اساس، متوسط میزان مصرف بنزین در سال ۱۳۹۰ نسبت به سال ۱۳۸۹، معادل ۵.۹۳ درصد، در سال ۱۳۹۱ نسبت به سال ۱۳۹۰ معادل ۷.۸۵ درصد، در سال ۱۳۹۲ نسبت به سال پیش معادل ۱.۷۴ درصد، در سال ۱۳۹۳ نسبت به سال قبل دو درصد، در سال ۱۳۹۴ نسبت به سال پیش ۵.۲۸ درصد و متوسط مصرف بنزین در ماه فروردین ۱۳۹۷ نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن۱۱.۳ درصد رشد داشته و پیش‌بینی شده است که امسال ۹ درصد رشد مصرف داشته باشیم.
طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی شرکت ملی پخش فرآروده های نفتی درمورد میزان مصرف بنزین در کشور، مصرف بنزین در تیرماه به مرز سه میلیارد لیتر رسیده است. بر این اساس ایرانی‌ها در تیرماه دو میلیارد و ۸۴۰ میلیون لیتر بنزین سوزاندند. مصرف بنزین از ابتدا تا انتهای تیرماه در سال جاری ۹۱ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته (۸۴ میلیون و ۵۰۰ هزار لیتر) ۸.۵ درصد رشد داشته است. میانگین مصرف بنزین از ابتدای سال تا آخر تیرماه امسال ۸۶ میلیون و ۸۰۰ هزار لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته (۷۹ میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر) ۹.۶ درصد رشد داشته است.
هشدار رهبری درمورد مصرف بالای بنزین
رشد لجام گسیخته مصرف بنزین در نهایت باعث شد مقام معظم رهبری هم به این مساله واکنش نشان دهند. رهبر معظم انقلاب اسلامی با انتقاد از مصرف بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین در روز در کشور، «بد استفاده کردن از ظرفیت‌ها و منابع داخلی» را یکی از مشکلات موجود در بحث مدیریت اقتصادی عنوان کردند و به وزارت نفت دستور دادند تا موضوع کاهش مصرف بنزین را پیگیری کند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر رئیس جمهوری و اعضای هیات دولت با ایشان که به مناسبت هفته دولت انجام شد، «بد استفاده کردن از ظرفیت‌ها و منابع داخلی» را از مشکلات موجود در بحث مدیریت اقتصادی عنوان کردند و با طرح پرسشی مبنی بر این‌که «ایران که جزو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان است، چرا باید بنزین وارد کند؟ در حالی که می‌توان با ساخت پالایشگاه و تولید و حتی صدور فرآورده‌های نفتی از نعمت بزرگ ذخائر نفتی، استفاده صحیح کرد»، مصرف بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین در روز را نمونه دیگری از استفاده بد از ظرفیت‌ها و منابع داخلی خواندند و فرمودند: وزارت نفت و دیگر مسئولان دولتی راه‌های کاهش مصرف بنزین را پیگیری کنند.
نخستین قدم وزارت نفت
در این راستا شنیده ها حاکی از آن است که وزارت نفت درحال برنامه ریزی و تدوین چارچوبی در این حوزه برای بالا بردن آگاهی مردم و ارتقای فرهنگ عمومی در حوزه کنترل مصرف سوخت است. البته این چارچوب فعلا در مرحله طرح اولیه بوده و تا پخته شدن به زمان بیشتری نیاز دارد. این درحالی است که در ماه های گذشته نیز راهکارهای دیگری از جمله احیای کارتهای سوخت و احتمال سهمیه‌بندی مجدد بنزین مطرح شده بود که مسئولان وزارت نفت اعلام کرده‌بودند برنامه‌ای برای این کار ندارند؛ هرچند سیاست‌های اعلامی مسئولان وزارت نفت به پیش از زمان ابلاغ تکلیف مقام معظم رهبری به این وزارتخانه باز می‌گردد.
فقر فرهنگی در مصرف بنزین
در این میان نباید از نقش سایر دستگاه‌ها غافل ماند. وزارت نفت وظیفه تولید و توزیع بنزین را بر عهده دارد و آمارها حاکی از آن است که تقریبا مشکلی در فرآیند تولید بنزین در کشور وجود ندارد. می‌توان گفت بعد فرهنگی چگونگی مصرف بنزین اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا هر میزان سوختی که در کشور تولید می‌شود توسط مردم و بدون هیچ حد و مرزی مصرف می‌شود. درحالی که اگر آگاهی عمومی در این حوزه بالا بود مصرف بنزین در کشور به شیوه‌ای بهتر و توسط خود مردم کنترل می‌شد. برای فرهنگ سازی دستگاه‌های دیگری مانند آموزش و پرورش، وزارت علوم و رسانه‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند. زیرا می‌توانند از کودکی الفبای فرهنگ بهینه سازی مصرف سوخت را به افراد آموزش دهند.
نقش وزارت صنعت در کنترل مصرف سوخت
از سوی دیگر نمی‌توان نقش وزارت صنعت و تولید بی وقفه خودرو را نادیده گرفت. افزایش تولید خودرو و تقاضا برای خودرو از سوی مردم دو عامل مهمی هستند که مشخص نیست کدام باعث ایجاد دیگری شده است اما هرچه که هست باعث افزایش مصرف بنزین شده است. برخی خانواده‌های چهار نفره هستند که سه یا چهار خودرو دارند و برای یک مقصد مشترک از همه خودروهای خود استفاده می‌کنند و همین موضوع عاملی برای افزایش مصرف سوخت شده است.
له شدن قیمت بنزین زیر گرانی قیمت بلیط هواپیما و قطار
موضوع دیگر ارزان بودن قیمت بنزین در کشور است؛ نرخ پایین بنزین در مقابل گرانی نرخ بلیط دیگر وسایل حمل و نقل از جمله هواپیما و قطار باعث می‌شود مردم برای مسافرت خودروی شخصی را ترجیح دهند. در این راستا نه‌تنها باید قیمت سفر با سایر وسایل نقلیه متعادل شود بلکه واقعی کردن قیمت سوخت نیز باید روی میز بررسی قرار بگیرد. ارزان بودن نرخ سوخت حتی باعث قاچاق بنزین به کشورهای همسایه شده است که به افزایش مصرف بنزین دامن می‌زند.
تبعات افزایش مصرف بنزین
هرچند درحال حاضر تولید بنزین در کشور پاسخگوی نیاز مردم بوده و ایران دیگر وارد کننده بنزین نیست اما روند رو به رشد مصرف سوخت تبعاتی برای کشور به همراه دارد. نخست آنکه باعث از بین رفتن منابع هیدروکربوری کشور بدون هیچ درآمدی می‌شود. از سوی دیگر افزایش مصرف در داخل کشور مانند یک سد مانع صادرات و ارز آوری می‌شود.
