روند صعودی شاخص در ادامه با کاهش نگرانی‌های تحریمی اهالی بازار به سبب انتشار گزارش شفاف‌سازی پتروشیمی خارک و همچنین لغو عرضه محصولات شرکت ملی مس ایران در بورس کالا و برداشتن سقف قیمت مس در این بازار شتاب گرفت. این موضوع سبب چرخش قیمتی سهام کالایی در نیمه دوم معاملات بازار شد و در نهایت شاخص کل بورس تهران را با رشد ۲۲۳۹ واحدی (معادل ۶۴/ ۱ درصد) در سقف جدید ۱۳۸ هزار و ۵۸۳ واحدی قرار داد. در این میان باید توجه داشت هر چند نرخ‌گذاری خوراک صنایع پایین‌دستی بر اساس ارز بازار آزاد، امری رانت زدا بوده است، اما تکمیل این پازل نیازمند تدبیر وزارت «صمت» برای حذف رانت در بورس کالا است. در غیر این‌صورت تلاطم شدید بازار سرمایه دور از انتظار نیست.
گام نخست حذف رانت ارزی
شامگاه شنبه، با صدور ابلاغیه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، مرحله اول آزادسازی نرخ خوراک کلید خورد تا نخستین گام برای حذف رانت ارزی پس از ۷ سال برداشته شود. بر اساس ابلاغیه جدید پالایش و پخش، از این پس نرخ‌گذاری محصولات پالایشی برای فروش در بورس بر اساس نرخ دلار بازار ثانویه انجام می‌پذیرد. به این ترتیب با در نظر گرفتن دلار بازار آزاد برای تعیین قیمت خوراک صنایع پایین‌دستی نفت، نرخ پایه علی‌الحساب فرآورده‌های ویژه در بورس کالا حدود ۹۰ تا ۱۰۰ درصد نسبت به نرخ‌های مرداد افزایش یافت.
به‌عنوان مثال قیمت پایه وکیوم‌باتوم که در مرداد در آخرین معامله ۱۳ هزار و ۶۲۴ ریال بود، با ابلاغیه جدید به ۲۵ هزار و ۳۳۳ ریال رسید. بهای لوب‌کات سبک نیز با افزایش ۸۹ درصدی، از ۲۱ هزار و ۱۸۱ ریال به ۴۰ هزار و ۳۶۰ ریال رسید. موضوعی که نشان می‌دهد نرخ‌های جدید براساس نرخ ثانویه لحاظ شده است. در این میان به گفته مطلعان، نرخ جدید نفت سفید و نفتا و پنتان، بوتان و پروپان بر مبنای دلار بازار ثانویه محاسبه شده است. به این ترتیب، از این پس عرضه محصولات نفتی با دلار ۴۲۰۰ تومانی به پایان رسید و با حذف این رانت، قیمت محصولات این گروه مطابق نرخ ارز در بازار ثانویه تعیین و محاسبه می‌شود. اگرچه این موضوع می‌تواند با افزایش هزینه‌ها، سبب افزایش میزان سوبسیدهای سوخت (بنزین و گازوئیل) شود، اما نویددهنده حرکت فضای عمومی اقتصاد کشور به سمت حذف رانت در دیگر بخش‌ها به ویژه بورس کالا و برقراری مکانیزم واقعی بازار در این حوزه است.
نوبت حذف رانت کالایی؟
پس از خداحافظی پالایشی‌ها با دلار ۴۲۰۰ تومانی، حال نوبت به وزارت صنعت و معدن و تجارت رسیده تا به رانت ارزی موجود در این بازار نیز خاتمه داده و مکانیزم‌های منطقی حمایتی را جایگزین روش‌های مبتنی بر دستکاری قیمت تعادلی کند. این در حالی است که همچنان وزارت صمت بر نرخ‌گذاری بر اساس ارز ۴۲۰۰ تومانی اصرار دارد. روز گذشته دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی قیمت پایه محصولات پلیمری و شیمیایی را براساس دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی اعلام کرد که تنها اندکی نسبت به هفته گذشته افزایش داشت.
هر چند نرخ‌گذاری خوراک صنایع پایین‌دستی بر اساس ارز بازار آزاد، امری رانت‌زدا است، اما باید توجه داشت این مهم برای موفقیت‌آمیز بودن باید با حذف رانت کالایی همراه شود. نمونه قابل توجه رانت کالایی به اواخر سال ۹۲ باز می‌گردد. در این سال بحث‌های فراوانی درخصوص حذف رانت سنگین خوراک شکل گرفت. حذف یکطرفه این رانت و غفلت وزارت صمت در خصوص رانت‌زدایی از بازارهای کالایی نه تنها اثر مصوبه اخیر پالایش و پخش را خنثی می‌کند بلکه تلاطم بازار سرمایه را به دنبال خواهد داشت.باید توجه داشت دل بستن به این رانت، در واقع دریافت سود از جیب بیت‌المال است.
البته روز گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت با صدور ابلاغیه‌ای، سقف رقابت در معاملات بورس کالا برای مس و آلومینیوم را آزاد و برای فولاد ۱۰ درصد تعیین کرد. بر اساس این مصوبه، کلیه تولیدکنندگان محصولات مسی و آلومینیومی جهت فروش در داخل ملزم هستند، محصولات خود را با رعایت کف عرضه ابلاغی در بورس کالا در هر مرحله به‌صورت هفتگی و مستمر با سقف رقابت آزاد عرضه کنند. در ساعات معاملاتی روز گذشته بورس تهران نیز لغو عرضه محصولات شرکت ملی مس ایران در بورس کالا و به دنبال آن برداشتن سقف قیمتی برای مس در این بازار، سبب شد تا شاهد چرخش قیمتی نمادهای فروشنده در بورس کالا همچون «فولاد» و «فملی» باشیم. چرخشی که در نماد شرکت ملی مس ایران به تشکیل صف خرید منتهی شد.
توجه ویژه بازار به گزارش‌های ماهانه
طی چند روز گذشته شاهد انتشار یک به یک گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌های سهامی روی سامانه کدال هستیم. متغیرهای موجود در این گزارش‌ها همچون مقدار تولید، مقدار فروش و نرخ فروش به‌طور ویژه مورد رصد فعالان بازار سهام قرار می‌گیرد. روز شنبه نیز با انتشار گزارش ماهانه «شخارک» روی سامانه کدال شاهد افت نماگر بورس تهران بودیم. عدم فروش گاز مایع از سوی پتروشیمی خارک در مرداد، سبب تشدید نگرانی اهالی بازار درخصوص اثرات تحریمی بر شرکت‌های صادراتی شد. این شرکت روز گذشته در نامه شفاف‌سازی اعلام کرد، مقدار تولید در حداکثر ظرفیت است. همچنین بر اساس قراردادهای قبلی بارگیری محصول به کشتی در حال انجام است و هیچ‌گونه مشکلی از این بابت وجود ندارد. «شخارک» علت عدم فروش محصولات LPG را افزایش حجم مقدار محصول در مخازن جهت حمل با کشتی‌های با ظرفیت بالاتر به علت کاهش نرخ حمل و تعهدات قراردادی شرکت عنوان کرد. شفاف‌سازی صورت گرفته از سوی «شخارک» با کاهش نگرانی‌های تحریمی میان فعالان بازار، خود عامل دیگری برای رشد دیروز شاخص کل بورس تهران پس از چرخش قیمت سهام کالایی‌ها بود. پس از آن نیز پتروشیمی پارس به‌عنوان یکی دیگر از شرکت‌های تولیدکننده گاز مایع، به شفاف‌سازی روی سامانه کدال پرداخت و عنوان کرد: کلیه فروش‌های داخلی و صادراتی شرکت پتروشیمی پارس اعم از LPG، استایرن منومر و... مطابق برنامه در جریان است و شرکت با ظرفیت بالا در مدار تولید قرار دارد.
مروری بر آخرین گزارش‌های ماهانه بورسی‌ها
«فخاس» در گزارش مرداد خود مقدار فروش را ۷۴ هزار و ۳۸۲ تن و مبلغ فروش را یک هزار و ۵۶۹ میلیارد ریال اعلام کرد که نسبت به تیر به ترتیب ۱۳ و ۱۸ درصد کاهش را تجربه کرده‌اند. محصول سبک ساختمانی که محصول اصلی شرکت است ۹ درصد نسبت به ماه گذشته افزایش نرخ داشته است. این شرکت در ۵ ماه ابتدایی سال جاری به مقدار فروش ۴۳۸ هزار و ۴۷۸ تن و مبلغ فروش ۹ هزار و ۷۶۴ میلیارد ریال رسیده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته به ترتیب ۱۴ درصد کاهش و ۴۷ درصد افزایش داشته‌اند.
«خزامیا» نیز در گزارش مرداد خود به مقدار فروش ۳ هزار و ۷۵۵ دستگاه و مبلغ فروش یک‌هزار و ۳۷۱ میلیارد ریال اشاره کرده که نسبت به خرداد به ترتیب ۵۴ و ۴۰ درصد افزایش داشته است. زامیاد در ۵ ماه ابتدایی سال جاری هم موفق به فروش ۱۰ هزار و ۹۰۳ دستگاه و رسیدن به مبلغ فروش ۳ هزار و ۹۹۳ میلیارد ریال شده که هرکدام نسبت به مدت مشابه در سال گذشته به ترتیب ۱۰ درصد کاهش و ۵/ ۴ درصد افزایش را تجربه کرده است.
مبلغ فروش «سغرب» در مرداد ماه حدود ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بوده که نسبت به میانگین ماهانه چهار ماه قبل ۴۰ درصد و نسبت به مرداد سال قبل ۵۳ درصد افزایش داشته است. شرکت صنایع سیمان غرب از ابتدای سال جاری تا پایان مرداد حدود ۵۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان فروش داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل با ۴۶ درصد افزایش همراه بوده است.
مبلغ فروش «دکوثر» در مرداد ماه نزدیک به ۱۷ میلیارد تومان بوده که نسبت به میانگین ماهانه چهار ماه قبل ۳۶ درصد افزایش داشته و نسبت به مرداد سال قبل نزدیک به ۵/ ۲ برابر شده است. شرکت داروسازی کوثر از ابتدای سال جاری تا پایان مرداد حدود ۶۶ میلیارد تومان فروش داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل با ۵۳ درصد افزایش همراه بوده است.
«فولاژ» نیز عصر روز شنبه در حالی گزارش مرداد ماه خود را منتشر کرده است که در مورد محصولات آلیاژی (محصول اصلی شرکت) نرخ مرداد ماه تنها ۵/ ۷ درصد نسبت به میانگین نرخ های ٤ ماه ابتدایی سال افزایش نشان می‌دهد. از سوی دیگر مبلغ کل فروش مرداد‌ماه شرکت ١٤٨ میلیارد تومان ثبت شده است که در قیاس با میانگین مبلغ فروش ٤ ماه نخست (متوسط هر ماه ١٠٠ میلیارد تومان) با رشد ۴۸ درصدی همراه شده است. مبلغ فروش «فولاژ» نیز نسبت به ماه قبل ۲۴ درصد رشد داشته است. مبلغ فروش شرکت از ۱۱۹ میلیارد تومان به ۱۴۸ میلیارد تومان رسیده است. رشد مبلغ فروش به دلیل رشد ۱۵ درصدی مقدار فروش (از ۳۳ هزار تن به ۳۸ هزار تن) و رشد ۷درصدی نرخ فروش (از ۳۶ میلیون ریال به ۳۹ میلیون ریال) عنوان شده است. شرکت کشاورزی و دامداری مگسال در دوره یک‌ماهه منتهی به پایان مرداد ۹۷ از محل فروش محصولات خود مبلغ ۵۴ میلیارد و ۹۲۹ میلیون ریال درآمد داشته است. این شرکت براساس عملکرد ۵ ماهه مبلغ ۳۲۹ میلیارد و ۵۴۹ میلیون ریال درآمد داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۹ درصد رشد داشته است.
از صنایع بورسی چه خبر؟
بررسی روند صنایع بورسی در روز یکشنبه نشان می‌دهد از ۳۸ صنعت مورد بررسی، تنها ۶ صنعت با کاهش شاخص همراه شدند و در مقابل شاهد رشد شاخص ۳۰ صنعت بورسی بودیم. در این روز پالایشی‌ها با بیشترین رشد شاخص معادل ۷/ ۵ درصد همراه شد. انتشار خبر آزادسازی نرخ خوراک سبب شد تا روز گذشته تقاضای مناسبی برای سهام تولیدکنندگان این محصولات، شامل نمادهای «شپنا»، «شبندر»، «شبریز»، «شتران»، «شراز» و «شاوان» ایجاد شود. تقاضایی که به تشکیل صف‌های طولانی خرید در این نمادها منجر شد. این نمادها دیروز پس از ارائه شفاف‌سازی اولیه از تغییر قیمت محصولات به مدت ۶۰ دقیقه متوقف و در بازگشایی با رشد ۱۰ درصدی قیمت سهم همراه شدند. در این گروه نماد معاملاتی شرکت نفت سپاهان که با فشار عرضه‌ها در کف قیمتی روزانه قرار داشت، پس از افشای اطلاعات با اهمیت در ساعات پایانی معاملات با توقف نماد معاملاتی روبه‌رو شد. «شسپا» در اطلاعیه خود روی سامانه کدال اعلام کرد نرخ‌های فروش فرآورده ویژه ابلاغی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در شهریور‌ماه سال جاری، نسبت به نرخ‌های اعلامی ماه‌های قبل، حدود ۱۰۰ درصد افزایش یافته است و حدود ۹۰ درصد از مواد اولیه مصرفی تولیدات این شرکت را محصولات ویژه شرکت‌های پالایشی، تشکیل می‌دهد. همچنین ازآنجا که قیمت‌گذاری محصولات داخلی این شرکت از سوی سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اعلام می‌شود، تا زمان ابلاغ قیمت‌های جدید، آثار مالی افزایش فوق قابل برآورد نیست.
گروه محصولات چوبی با تک‌نماد «چفیبر» نیز در این روز توانست با رشد حدود ۵ درصدی همراه شوند. گروه فنی و مهندسی نیز روز گذشته با کسب بازدهی ۹۶/ ۴ درصدی، در رده سوم صنایع پربازده روز یکشنبه بورس تهران قرار گرفت. نماد «های‌وب» در چهارمین روز معاملاتی پس از بازگشایی با صف فروش ۱۴۱ میلیون سهمی در قیمت ۵۴۳۵ ریالی دست و پنجه نرم کرد. قیمت این نماد معاملاتی در ۴ روز گذشته کاهش بیش از ۹ درصدی را تجربه کرده است. از نکات جالب توجه دیروز، چرخش قیمتی سهام کالایی بود. این موضوع در برخی نمادهای معاملاتی همچون «فولاد» و «فملی» بسیار محسوس بود؛ به‌طوری که نماد معاملاتی شرکت ملی مس ایران معاملات روزانه خود را با وجود معامله ۱۱۲ میلیون سهمی، با صف خرید ۱۰ میلیونی به پایان رساند.
اکثر نمادهای خودرویی معاملات روز گذشته خود را با رشد قیمت در سقف‌های مجاز روزانه به پایان رساندند. خودرویی‌ها دیروز بیشترین حجم معاملات را از آن خود کردند. بیشترین ارزش معاملات دیروز سهام نیز از آن گروه فلزات اساسی شد.
پنجمین روز غلبه حقیقی‌ها
روز یکشنبه، برای پنجمین روز متوالی، خالص تغییر مالکیت به نام معامله‌گران خرد بازار رقم خورد و افزون بر ۲۷۱ میلیون سهم به ارزش ۶۹ میلیارد تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران حقیقی بازار افزوده شد. بیشترین خالص خرید از سوی سهامداران خرد در نمادهای زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی به ثبت رسید. به این ترتیب خالص خرید حقیقی‌ها در میان پالایشی‌ها به ۲۶ میلیارد و ۸۸۰ میلیون تومان رسید. گروه فلزات اساسی نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت افزون بر ۱۷ میلیارد تومانی به نفع حقیقی‌ها بودند. خودرویی‌ها دیگر گروهی بودند که با خالص خرید ۱۱ میلیارد تومانی از سوی معامله‌گران خرد بازار همراه شدند.
در صدر خرید معامله‌گران حقیقی، تمایل به جمع‌آوری سهام شرکت پالایش نفت اصفهان قرار داشت. خالص خرید حقیقی‌ها در نماد مزبور به ۳۰ میلیون و ۴۵۰ هزار سهم به ارزش حدود ۱۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بالغ شد. نماد معاملاتی شرکت ملی مس ایران نیز در این روز شاهد جابه‌جایی ۳۸ میلیون و ۱۱۶ هزار سهم به ارزش ۱۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بود. نماد معاملاتی شرکت ایران خودرو از دیگر نمادهای دیروز بورس تهران بود که مورد اقبال معامله‌گران خرد بازار قرار گرفت. به این ترتیب دیروز حدود ۲۰ میلیون و ۶۰۰ هزار سهم «خودرو» به ارزش ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به سبد سهام حقیقی‌ها اضافه شد. در آن‌سوی بازار نماد معاملاتی پتروشیمی پارس شاهد جابه‌جایی یک میلیون و ۲۰۰ هزار سهم به ارزش ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. نماد معاملاتی پتروشیمی پردیس از دیگر نمادهای دیروز بورس تهران بود که مورد توجه سهامداران عمده بازار قرار گرفت. بر این اساس حدود ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار سهم «شپدیس» به ارزش ۴ میلیارد تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران حقوقی افزوده شد.
