خطیبی افزود: امکان تشکیل این بورس ها را نداریم چون زیرساخت‌های آن را هم نداریم و نمیتوانیم اجرا کنیم چون تا به حال هم اجرا نشده است. یکی از این زیرساخت‌ها، امکان جابه‌جایی پول از همه دنیا است که از همه جا میتوانند خرید کنند.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران گفت: اگر منظور از بورس، بورسهای بینالمللی است که ما نمیتوانیم چون زیرساخت‌های آن را هم نداریم و بعید میدانم که بتوانیم اجرا کنیم ولی اگر منظور تالارهای حراج است بله آن را می‌توان اجرا کرد. البته من فکر می کنم به آن بورس گفته نمی‌شود و تالار حراج یا آکشن میگویند و حراجی میکنند.
موفقیت بزرگ بخش خصوصی در زمینه واردات و صادرات فرآورده های نفتی در دوران تحریم
خطیبی با اشاره به دوره مدیریت خود در زمان اعمال تحریم‌های نفتی در اوایل دهه 90 اضافه کرد: در آنجا بخش خصوصی در بخش فرآورده‌ها کمک زیادی به ما میکرد. الان در زمینه بنزین خودکفا شدیم ولی در آن زمان بنزین وارد می کردیم و در واردات بنزین مشکل داشتیم. در اینجا بخش خصوصی به ما کمک کرد. در بخش فروش فرآورده‌ها بخصوص نفت کوره که مقدار قابل توجهی بود هم بخش خصوصی کمک می کرد.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران توضیح داد: در این بخش ها چون حجم محموله‌ها کوچک است و میشد آن را با پول بخش خصوصی جابه‌جا کرد، این بخش کمک زیادی کردند ولی در بخش فروش نفت خام چون حجم بالا و سنگین است و پول زیادی می طلبد، بخش خصوصی توفیق زیادی نداشت و آنها که ورود کردند، پرونده تشکیل شد و گیر کردند و پول آن را نتوانستند بدهند و نتوانستند بفروشد.
خطیبی افزود: مسائلی در بخش نفت پیش آمد ولی در بخش فرآورده تجربه زیادی داشتهایم. بخش خصوصی در بخش فرآورد‌ه‌های نفتی هم در واردات بنزین و هم فروش نفت کوره واقعا توانست کمک کند؛ این تجربه خوب را در فراورده داشتهایم ولی در بخش نفت خام متاسفانه اقداماتی که شد، دچار مشکل شدند و خیلی تجربه موفقی درباره نفت خام نداریم.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه این تالاری که قرار است درست شود، یک تالاری است که نفت را در آن حراج میکنند و مفهوم بورس نیست، گفت: بورس مفهوم خاصی دارد و عمدتاً معاملات در سطح جهانی است. میخواهم بگویم بورس از نظر بینالمللی پیچیده است و به این سادگی ها نیست ولی تالارهای حراج وجود دارد که در برخی کشورهای شمالی ایران هم وجود دارد، بعضی فراورد‌ه‌های آن را می آورند و حراج میکنند هر کسی بالاتر خواست میفروشند این امکان وجود دارد.
دو شرط امور بین الملل شرکت نفت برای ورود بخش خصوصی به فروش نفت
خطیبی با تاکید بر اینکه ما چاره ای جز ورود بخش خصوصی به فروش نفت نداریم، اضافه کرد: در دنیا بخشهای پایین‌دستی را به صورت واقعی به بخش خصوصی واگذار میکنند و بخشهای بالادستی را میگیرند و این امر به دلیل تحرکی است که بخش خصوصی دارد. این موضوع در کشورمان که مدام در حال تحریم است و آن حساسیتی که به بخشهای دولتی برای تحریم وجود دارد، به مراتب بیشتر از وضعیت بخش خصوصی بخاطر تحریم هاست، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به مذاکراتش با بخش خصوصی برای ورود به بخش فروش نفت و فرآورده ها گفت: من خودم شخصاً با ده‌ها شرکت خصوصی صحبت کردم و دو شرط برای ورود آنها چه در بخش نفت خام و چه در بخش فراورده می گذاشتیم. یکی از شروط این بود که مملکت به پول اینها نیاز دارد و ما نمیتوانیم این را نسیه بدهیم که اگر توانست بفروشد پولش را به ما بدهد. این برای بیت‌المال است و ما نمیتوانیم این کار را بکنیم. یک شرط ما پول بود که ما این پول را میخواهیم و لازم داریم و این پول هم برای ما نیست و ما باید این پولها را با بانکمرکزی تسویه کنیم.
خطیبی افزود: شرط دوم این بود که شما نباید به مشتری هایی که ما الان داریم میفروشیم، بفروشید. شما باید بازارهای جدید پیدا کنید زیرا اگر مشتریانی که همین الان با شرکت نفت قرارداد دارند و میخرند، متوجه شوند که میتوانند از شرکتهای خصوصی بخرند، ما کاری نکرده‌ایم و صرفا مشتریمان را بین بخش خصوصی و دولتی جابه‌جا کردیم. در واقع، شرط دوم این بود که اینها را به بازارهایی ببرید که ما در آنجا فعال نیستیم.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در ادامه توضیح داد: با این دو شرط من با ده ها شرکت صحبت کردم و از آنها خواستم که این دو شرط را رعایت کنند و بیایند نفت خام و فراورده ببرند. یکی پول و دوم هم بازار که بازارهای ما را از ما نگیرید و بروید بازارهای جدید پیدا کنید.
در دوران تحریم، 700 هزار بشکه نفت به بخش خصوصی به صورت ریالی فروختیم
خطیبی اضافه کرد: یکی از شرکت های خصوصی گفت که ما دلار نداریم ولی ریال میتوانیم بدهیم. به آنها گفتیم که ببینید متولی دریافت پول ما نیستیم بانک مرکزی است و ما هم نهایتا باید پول را به بانک مرکزی تحویل دهیم؛ اگر شما بروید و بانک مرکزی را مجاب کنید که از شما ریال بگیرد، ما نفت را به شما میدهیم. اینها اتفاقا رفتند با بانک مرکزی در آن زمان مذاکره کردند و به بانک مرکزی ریال دادند. بانک مرکزی ریال را پذیرفت و یک نامه به ما داد که معادل ریال آن قدر با نرخ آنقدر به این ها نفت خام بدهید و ما نفت خام به آنها دادیم و این کار انجام شد. در واقع، در آن دوره زمانی یعنی با ریال دادیم و به بخش خصوصی هم دادیم و نفت خام هم دادیم.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اینکه نفت فروخته شده به این شرکت نزدیک به 700 هزار بشکه بود، اظهار داشت: ما به نمایندگی از بانک مرکزی این تسهیلات مالی را باز میکنیم ولی نهایتا باید پول نفت را خزانه دریافت کند. بنابراین اگر بخش خصوصی با بانک مرکزی از نظر دریافت پول حالا چه نقدیا نسیه، هر توافقی بکنند قطعا وزارت نفت این را قبول خواهد کرد.
خطیبی در پاسخ به این سوال که چرا قضیه بابک زنجانی بوجود آمد، توضیح داد: اشکال کار این بود که اصلا شرکت ملی نفت به بابک زنجانی نفت نداد. نفت را یک شرکت فرعی داد. باز همان دو شرط را داشتیم و به آنها هم گفتیم ما پولش را میخواهیم. آنها چون پولش را نسیه میخواستند بدهند شرکت نفت مخالفت کرد و اینها رفتند از طریق یک شرکت به اصطلاح دیگری اقدام کردند و این کار را انجام دادند. در حالی که شرکت ملی نفت در این قضیه اصلا هیچ گونه ذی نفع نبود، ذی مدخل نبود و با این دو شرط حرکت میکرد.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران اضافه کرد: این شرکت یکی از شرکتهای زیر مجموعه شرکت ملی نفت ایران است. اینها میآیند از نفت یک محموله‌هایی را میبرند و میبرند خرد میکنند، در بازارها میفروشند. الان بیست و چند سال است که این شرکتها این کار را انجام میدهند. آنها به اسم خودشان خریدند، بردند، دادند. دیگر ما نمیگوییم به چه کسی میدهید آنها خودشان میروند، خودشان خرد میکنند و میفروشند. آنها بردند به جای اینکه خرد بکنند در بازارهای بین المللی بفروشند یک جا دادند به آقای زنجانی و خودشان پاسخگو بودند و هنوز هم باید پاسخگو باشند.
خطیبی افزود: در هر صورت، درباره مسئله پول، نظر نفت عموما جز نظر بانک مرکزی نیست و اگر بانک مرکزی بپذیرد بخش خصوصی ما بیاید و نفت را نسیه ببرد، بیایند ببرند. اگر بانک مرکزی خط اعتباری در بورس بپذیرد، همینطور. یعنی در مورد مسائل پولی و مالی و دریافت پول، سیاست همان سیاست دولت وسیاست بانک مرکزی است. هرچه بانک مرکزی تعیین بکند و نفت در واقع مجری است.
در دوران تحریم، بخش خصوصی مجوز داشت که نفت را به برخی مشتریان شرکت نفت، بفروشد
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران تاکید کرد: نفت فقط تنها ملاحظ‌های که دارد این است که ما الان با یکسری مشتری‌هایمان قرارداد داریم. با شرکتهای آسیایی، اروپایی،آفریقایی و CIS با اینها ما قرارداد داریم، شما این نفت را به مشتری‌های ما ندهید و بروید برای خودتان مشتری‌های جدید پیدا کنید. با مذاکراتی که بخش خصوصی ما با بانک مرکزی درباره مسائل مالی، پولی، پرداختی میکند. من مطمئنم اگر این مشکل با بانک مرکزی حل شود، وزارت نفت در این قضیه مقاومتی نخواهد کرد. فقط آن شرط ما را باید در نظر بگیرند که بازار های جدید پیدا بکنند و واقعا ما سعی نکنیم به یک مشتری از چند بخش نفت بدهیم که آن هم فرصت طلبی بکند، طاقچه بالا بگذارد و در واقع قیمت‌های ما را بشکند.
خطیبی با رد این موضوع که امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در زمان تحریم اجازه نمی داده است که بخش خصوصی به مشتریانی که از این شرکت نفت نمی خریدند، نفت بفروشد، گفت: ببینید در تحریم قبلی مثلا فرض کنید ما به همین دوستان بخش خصوصی میگفتیم الان اروپا از ما نمیخرد، میگفتیم ما به شما میدهیم و بروید به اروپایی ها بدهید، هیچ اشکالی ندارد. منتها میگفتیم با شرکت هایی که همین الان ما با قرارداد دارند و دارند از ما نفت میخرند، اینها بهتر است از یک کشور یک منبع تامین بکند و اگر چند منبع بخواهد تامین بکند این در بازاریابی اشکال به وجود میآورد.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران افزود: برای همین در آن موقع پیشنهاد ما این بود که آفریقای جنوبی نمیخرید، اروپا نمیخرید و کشورهای دیگری که مشتری های سنتی ما بودند ولی آن موقع نمی خریدند، ما منعی نمیگذاشتیم و میگفتیم بروید به اینها بفروشید.
خطیبی با تاکید بر اینکه در این باره ما در این مورد مذاکرات زیادی داشتیم و درباره نفت خام تجربیات خیلی موفقی نداشتیم، گفت: اما درمورد فراورده ها خوب بود. من احساس می کنم که بخش خصوصی ما یک روند تکاملی در صنعت نفت دارد طی میکند مثلا در پتروشیمی‌ها، بخش خصوصی خیلی موفق بودند و درفرآورده هم موفق بودند. اگر واقعا قرار بود یک دیوار آهنی دور وزارت نفت کشیده شده باشد و بخش خصوصی را راه نداده باشند پس اینها چگونه موفق بوده‌اند؟ چگونه فراورده یا پتروشیمی ها عمل کرده است؟
امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران مجوز نسیه فروشی نفت به بخش خصوصی را ندارد
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران توضیح داد: درباره نفت خام یک مقدار حساسیت هست، حجم معاملات بالاست، رقمها بالاست و ضوابطی وجود دارد که وزارت نفت ملزم به اجرای آن ضوابط است و باید فردا در مقابل دولت و بانک مرکزی پاسخگو باشد. ما آن موقع هم میگفتیم که اگر شما چنان چه در مورد نفت خام میخواهید نسیه ببرید خب بروید مجوزها را از مجلس بگیرید. مجلس و دولت چنین اجازه‌ای به وزارت نفت نمیدهد که به اعتبار بخش خصوصی داخلی نسیه فروشی بکند.
خطیبی اضافه کرد: ما چنین مجوزی را نداشتیم و پیشنهاد میکردیم با مجلس و دولت صحبت کنید این مجوزها را بگیرید و بدهید وزارت نفت و وزارت نفت صد در صد اجرا خواهد کرد. خب در حال حاضر و آن زمان آن گونه بوده است یک ضوابطی وجود دارد که وزارت نفت موظف است این ضوابط را اجرا بکند و در مقابل فروش نفت و پول آن پاسخگو باشد.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در پایان اظهار داشت: من فکر میکنم که این روند تکاملی را ما ادامه خواهیم داد و بخش خصوصی میتواند این را ادامه بدهد و به تدریج انشاالله بخش های مختلف پایین دستی و فروش را به عهده بگیرد ولی یک مقدار باید حرکت سریع و حساب شده‌ای باشد که ضریب اطمینان و موفقیت درآن زیاد باشد و اگر دوستان بتوانند مجلس و دولت و بانک مرکزی را متقاعد بکنند و مجوزهای لازم را بگیرند، فکر میکنم وزارت نفت مقاومت نمی‌کند و مجری خواهد بود.
