بررسی جزئیات این لیست تازه منتشر شده در پورتال وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد در کنار بهروزرسانی فهرست ده‌گانه کالاهای ایرانی، این‌بار لیست توانمندی‌های خدماتی نیز برای نخستین بار در ۳ گروه جانمایی شده است.
در همین راستا نیز متولی صنعت کشور در ابلاغیه‌ای از تمام واحدها، سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه درخواست کرده است که از خرید کالا و استفاده از خدمات خارجی خودداری کنند. البته این نخستین بار نیست که متولیان صنعت کشور با بهروزرسانی فهرست تولیدات و خدمات داخلی به دستگاه‌های زیرمجموعه خود اخطار می‌دهند که با مراجعه به فهرست یاد شده از خرید کالاهای خارجی و خدمات ارائه شده از سوی خارجی‌ها اجتناب و پیمانکاران آنان نیز این موضوع را رعایت کنند. به‌گفته تحلیلگران اقتصادی تکرار یک اولتیماتوم چهار ساله از سوی متولیان صنعت کشور حاکی از آن است که دستگاه‌ها آنچنان به این ابلاغیه‌ها روی خوش نشان نمی‌دهند و همچنان برای تامین نیازهای خود از کالاها و خدمات خارجی استفاده می‌کنند.
اردیبهشت‌ماه سال ۹۳ بود که تصویب‌نامه‌ای درخصوص ممنوعیت خرید کالاهای خارجی (اعم از کالای ساخته شده، قطعات، ملزومات، تجهیزات و ... تحت هر عنوان» دارای تولید مشابه داخلی از سوی هیات وزیران به وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت نفت، وزارت نیرو، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهوری و سازمان صدا‌وسیما ابلاغ شد. بعد از صدور این تصویب‌نامه، قرار بر این بود که وزارت صنعت، معدن و تجارت هر ۶ ماه یک بار لیست کالاهایی را که دارای توانمندی‌های داخلی هستند منتشر و بهروزرسانی کند. هدف از تصویب‌نامه ممنوعیت خرید کالاهای خارجی دارای تولید مشابه داخلی این بود که واردات را کنترل و زمینه رشد و تقویت تولید داخلی فراهم شود. حال در ادامه این تصویب‌نامه، وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنان فهرست کالاها و البته خدمات را که به تازگی در این لیست جانمایی شده است بهروزرسانی می‌کند.
سریال ادامه‌دار یک اخطار
وزارت صنعت، معدن و تجارت فهرست کالاهای ایرانی را به تفکیک گروه‌های صنعتی در ۱۰ گروه بهروزرسانی کرد. براساس ماده ۳ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری سازمان‌ها، انجمن‌ها، اتحادیه‌های تولیدی و خدماتی مرتبط، هر ۶ ماه یک بار فهرست کالا، تجهیزات لازم و فرآورده‌های ساخت داخل و ظرفیت تولیدی آنها را استخراج کرده و به‌طور رسمی در دسترس دستگاه‌های ذی‌نفع و عموم مردم قرار می‌دهد. به‌گفته متولیان صنعت کشور، اکران اطلاعات ساخت داخل از سوی این وزارتخانه علاوه بر فراهم کردن شرایط برای سرمایه‌گذاری در صنایع توانمند، شرایط را برای تحقق اهداف پیش‌بینی شده در راستای رشد بخش صنعت نیز محقق خواهد کرد. در فهرست جدید این وزارتخانه صنایع «خودرو و وسایل نقلیه»، «نساجی و پوشاک»، «ماشین‌سازی و تجهیزات»، «فلزی و لوازم خانگی»، «معدنی فلزی»، «معدنی غیرفلزی»، «غذایی، دارویی و بهداشتی»، «برق و الکترونیک، مخابرات و تجهیزات پزشکی»، «شیمیایی و سلولزی» و «صنعت نرم‌افزار» گنجانده شده‌اند. کنترل واردات از یکسو و نشانه‌گذاری اولویت‌های سرمایه‌گذاری از سوی دیگر انتشار فهرست «توانمندی‌های تولید و خدمات» را بیش از پیش با اهمیت جلوه می‌دهد؛ چرا که به گفته تحلیلگران اقتصادی در کنار مدیریت واردات باید به جذب سرمایه اعم از داخلی و خارجی توجه ویژه‌ای شود. اما چرا با وجود انتشار ۶ ماه یکبار این لیست، متولیان صنعت کشور باز هم نسبت به استفاده نکردن از کالاهای خارجی از سوی سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی اخطار می‌دهند؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد با وجود اینکه شعار امسال «حمایت از کالای ایرانی» است، دستگاه‌های دولتی میل چندانی به استفاده از کالاهای ساخت داخل از خود نشان نمی‌دهند. به اعتقاد فعالان اقتصادی، همین موضوع زمینه‌ساز این شده که وزیر صنعت، معدن و تجارت مجددا به همه واحدها، سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه این اخطار را ابلاغ کند که از خرید کالا و استفاده از خدمات خارجی امتناع ورزند.
لیست توانمندی‌ها
خودرویی‌ها در راس لیست ده‌گانه توانمندی‌های تولیدی وزارت صنعت، معدن و تجارت ایستاده‌اند. براساس جزئیات منتشر شده و در شرح بخش «صنعت خودرو و وسایل نقلیه»، هشت حوزه مورد توجه قرار گرفته است. «خودروهای سبک»، «خودروهای سنگین»، «انواع خودرو با کاربری متفاوت»، «موتورسیکلت/ دوچرخه»، «انواع قطعات خودرو»، «صنایع ریلی/ هوایی/ دریایی»، «راهسازی و معدنی» و «سایر وسایل نقلیه» بخش‌هایی به شمار می‌روند که در توانمندی‌های تولیدی پررنگ شده‌اند. از سوی دیگر، براساس آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت «صنایع نساجی و پوشاک» دومین سرفصل مهم برای شناخت توانمندی‌های تولید داخلی معرفی شده است. زیرگروه‌های این بخش شامل «پرچم»، «پارچه چادر مشکی»، «انواع نخ فیلامنت پلی‌استر»، «انواع نخ سیستم پنبه‌ای»، «پنبه هیدروفیل»، «انواع الیاف پلی‌استر، پلی‌پروپلین»، «انواع نخ فیلامنت نایلون»، «انواع چرم و محصولات چرمی»، «انواع کفش»، «انواع منسوج بی‌بافت»، «انواع گونی و چتایی پلی‌پروپیلن»، «انواع پتو»، «انواع موکت»، «انواع فرش ماشینی»، «انواع پوشاک»، «انواع پارچه» و «کالای خواب» است. آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد که در گروه «صنایع ماشین‌سازی و تجهیزات» شرح ۱۳ کالا منتشر شده است. «پکیج‌ها»، «ماشین ابزار»، «انواع کوره، راکتور و دیگ بخار»، «انتقال مواد، آسانسور و پله برقی»، «ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی»، «ماشین‌آلات خطوط تولید»، «مبدل‌های حرارتی»، «پمپ و شیرآلات»، «سازه فلزی، مخازن و برج‌ها»، «تجهیزات نیروگاه‌های برق»، «تجهیزات پر‌کننده و بسته‌بندی»، «سازه و تجیهزات گلخانه‌ای» و «تجهیزات آبزی‌پروری/ مرغداری و کشتارگاه» ۱۳گروهی هستند که برای استفاده در بخش «صنایع ماشین‌سازی و تجهیزات» مورد توجه قرار گرفته‌اند. همچنین برآوردها نشان می‌دهد «لوازم خانگی»، «انواع لوله و اتصالات فلزی»، «سایر مصنوعات فلزی» و «تجهیزات سرمایشی و گرمایشی» چهار گروه مهمی هستند که در زیرمجموعه «صنایع فلزی و لوازم خانگی» قرار دارند. اما وزارت صنعت، معدن و تجارت در بخش صنایع معدنی، به ارزیابی دو گروه پرداخته است.
«صنایع معدنی فلزی» و «صنایع معدنی غیرفلزی» دو گروهی هستند که متولیان صنعت بر این باورند که از توانمندی‌های تولیدی و خدماتی داخلی برخوردار هستند. در بخش «صنایع معدنی فلزی» ۶ زیرشاخه «محصولات فولادی»، «آلومینیوم»، «سرب و روی»، «محصولات مسی»، «گندله و آهن اسفنجی» و «فولاد خام» جانمایی شده است. این در حالی است که در گروه «صنایع معدنی غیرفلزی» نام محصولاتی همچون «انواع کاشی و سرامیک»، «محصولات سرامیکی و شیشه‌ای و لنز»، «محصولات بتنی»، «انواع سنگ»، «انواع آجر گچ»، «پشم سنگ، پشم‌شیشه و لعاب»، «شن و ماسه»، «فرآورده‌های نسوز»، «سیمان»، «آسفالت»، «عایق رطوبتی»، «کنسانتره زغال‌سنگ»، «ظروف چینی و چینی بهداشتی»، «ید و نمک»، «فرآورده‌های کانی غیرفلزی» و «بتن سیال» به چشم می‌خورد. همچنین گروه «صنعت غذایی، دارویی و بهداشتی» به سه زیرمجموعه کلی «محصولات غذایی»، «محصولات دارویی» و «محصولات بهداشتی» تقسیم شده است. در گروه «صنعت برق و الکترونیک» نیز چهار زیرگروه «برق»، «تجهیزات پزشکی»، «تجهیزات مخابراتی» و «تجهیزات الکترونیک» جای گرفته‌اند. «انواع کاغذ و مقوا و مصنوعات مربوط»، «چوب و مصنوعات چوبی»، «محصولات پلاستیکی»، «محصولات شیمیایی»، «محصولات پلیمر» و «محصولات پتروشیمی» هم زیرمجموعه‌های توانمندی هستند که در گروه «صنعت شیمیایی و سلولزی» قرار گرفته‌اند. «صنعت نرم‌افزار» نیز آخرین گروه از توانمندی‌های تولیدی است که در لیست تازه به روز شده وزارت صنعت، معدن و تجارت جانمایی شده است. اما در بخش توانمندی‌های خدماتی چه می‌گذرد؟ ارزیابی داده‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت حاکی از آن است که در فهرست توانمندی‌های خدماتی که برای نخستین بار در فهرست این وزارتخانه قرار گرفته است ۳ زیرمجموعه قرار گرفته است. «فهرست شرکت‌های EPC کار ایرانی (شرکت‌های پیمانکاری طراحی، تدارک و ساخت)-طبقه‌بندی شده»، «فهرست جامعه مهندسان مشاور ایران» و «فهرست واحدهای فنی مهندسی ایران» از جمله توانمندی‌ها در بخش خدمات داخلی به شمار می‌روند.
