22 فروردین‌ماه امسال بود که دولت برای کنترل بازار ارز، اقدام به اجرای سیاست جدید ارزی کرد. در این سیاست برای اولین بار و پس از 25سال بود که معافیت ثبت سفارش برای مناطق آزاد برداشته شد و در نامه هیأت وزیران به صراحت آمد که «واردات کلیه کالاها به صورت تجاری به کشور اعم از مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی و سایر مبادی ورودی بدون ثبت سفارش ممنوع است».
حالا که بیش از 100روز از آن ماجرا می‌گذرد، مرتضی بانک، دبیر شورایعالی مناطق آزاد اعلام کرده که «از هفته آینده نظام ثبت سفارش بر اساس مقتضیات مناطق آزاد ایجاد می‌شود تا کمترین مشکلات برای فعالین اقتصادی ایجاد شود». این گفته‌های آقای بانک نه تنها بسیار دیرهنگام بود بلکه رنگ واقعیت به خود نخواهد گرفت چراکه تا کنون گمرکی در مبادی ورودی مناطق آزاد مستقر نشده و وقتی گمرک در آنها مستقر نیست یعنی آن منطقه همچنان از ثبت سفارش کالا معاف است.
*چه کسانی عدم استقرار گمرک در مناطق آزاد را تایید می‌کنند؟
در خصوص عدم استقرار گمرک در مناطق آزاد علاوه بر بازدید میدانی خبرنگار ما، حتی خود مرتضی بانک هم در اردیبهشت‌ماه امسال گفته بود: «تا پایان سال جاری، گمرکات اجرایی در مناطق آزاد 7گانه کشور به طور کامل مستقر خواهند شد» و این یعنی هنوز گمرکات در مناطق آزاد مستقر نشده و طبق گفته‌های بانک 8ماه تا استقرار کامل آنها زمان باقی مانده است.
علاوه بر این، سعید جلالی قدیری، دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک هم عنوان کرده که «گمرکات تنها در چند منطقه آزاد به صورت پایلوت مستقر شدند که همچنان به دلیل وجود مشکلات فنی قابل بهره‌برداری نیستند».
*چرا برای ثبت سفارش گمرک باید مستقر باشد؟
بر اساس این گزارش، بازرگان برای انجام ثبت سفارش، به سامانه جامع تجارت مراجعه کرده و اطلاعات کالا را در آنجا ثبت می‌کند تا در مراحل بعدی به آن ارز تخصیص داده شود. حال برای آنکه کالا به کشور وارد شود، گمرک باید این ثبت سفارش را مطابقت دهد یا به عبارت دیگر صحت‌سنجی این ثبت سفارش را انجام داده تا کالایی خلاف اظهار بازرگان، چه از نظر ارزشی و چه از نظر نوع کالا به کشور وارد نشود. بنابراین این رویه گمرک که با اصطلاح «گمرک باید اطلاعات ثبت سفارش را چک و تیک کند» مرسوم است، موجب خواهد شد تا اظهار خلاف واقع صورت نگیرد.
*علت حذف «معافیت ثبت سفارش» در مناطق آزاد
ثبت سفارش، اولین گام برای انجام واردات کالا به کشور است تا وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی تجارت کشور بر اساس نیازهای داخلی ثبت سفارش را بررسی کرده و بر این اساس به این واردات ارز تخصیص می‌دهد. مشخصات ثبت سفارش کالا شامل نام فروشنده، کشور تولیدکننده، نام و مشخصات کالا، شماره تعرفه، ارزش کالا، شماره پروفرما، تاریخ پروفرما، نوع معامله، نوع ثبت سفارش، نوع قرارداد و غیره است.
برای تسهیل تجارت در مناطق آزاد، ثبت سفارش برای مناطق آزاد حذف شد اما با توجه به التهابات اخیر بازار ارز، تحریم‌ها، تردید برای ماندن آمریکا در برجام و نیز کمبود منابع ارزی تصمیم بر آن شد تا معافیت ثبت سفارش برای این مناطق حذف شود چراکه بر اساس آمار موجود، 6 تا 10درصد واردات کل کشور از 7 منطقه آزاد صورت می‌گیرد که عدد قابل توجهی است. با حذف این معافیت، وزارت صمت قادر خواهد بود تا میزان واردات و نیز میزان ارز تخصیصی به واردات هر بازرگان را شفاف کند.
