سال گذشته ارزش ریال ایران در برابر دلار 35 درصد کاهش یافت و این سؤال به ذهن متبادر می‌شود که آیا این رقم می‌تواند بیشترین کاهش ارزش در برابر دلار باشد؟ آمارهای اسپکتاتور ایندکس خلاف آن را ثابت می‌کند.
بر اساس آمار این مؤسسه مستقر در سنگاپور که آمارهای اقتصادی را برای بنگاه‌ها و موسسات اقتصادی کشورها تهیه می‌کند، سه کشور ونزوئلا، آرژانتین و ترکیه در سال گذشته بیشترین کاهش ارزش پول ملی را در برابر دلار داشتند.
*کاهش 17300000 درصدی ارزش پول ونزوئلا
ونزوئلا با یک میلیون و 730 هزار درصد رکورد‌دارکاهش ارزش پول در برابر دلار بود. ونزوئلا یک کشور با اقتصاد متکی به نفت است که با کاهش قیمت نفت در دو سال گذشته اقتصادش به شدت ضعیف شد البته تحریم‌های آمریکا هم در این باره بی‌تأثیر نبود. تورم در این کشور با شتاب بسیار زیادی رو به جلو رفت و رسانه‌های حتی رقم‌های تورم 700 درصد و هزار درصد هم برای ونزوئلا اعلام کردند.
*کاهش 44 درصدی ارزش لیر در برابر دلار
ترکیه همسایه غربی ما هم از کاهش ارزش بیش از اندازه در برابر دلار بی‌نصیب نبود. کودتا و اختلافات داخلی اقتصاد این کشور را با نوسانات زیادی همراه کرد. پس از کودتای نافرجام پالایش اساسی در نیروی انسانی بخش‌های مختلف این کشور توسط دولت اردوغان ایجاد شد و میلیون‌های نفر از نیروهای ترکیه اخراج شدند.
برخی بر این باورند اخراج نیروی‌های انسانی یک مسأله سیاسی است که به بهانه این کودتا انجام می‌شود و اردوغان می‌خواهد همه نیروهای پست‌های مهم کشور را یکدست و از افراد نزدیک به دولت انتخاب کند.
ساقط کردن جنگنده روسی توسط ترکیه که در سال گذشته اتفاق افتاد روابط این دو کشور را تیره و تار کرد تا اینکه ماه‌ها تحریم‌های روسیه علیه محصولات کشاورزی این کشور اعمال و پروژه‌های مهم گازی بین دو کشور متوقف شد.
*تحریم‌های آمریکا علیه ترکیه عامل کاهش ارزش لیر
عامل دیگری که لیر ترکیه را تحت تاثیر قرار میداد اختلافات با آمریکا بود که همچنان ادامه دارد.
4 روز پیش سخنگو کاخ سفید اعلام کرد:آمریکا، وزیر دادگستری و وزیر کشور ترکیه را به دلیل بازداشت شدن یک کشیش آمریکایی در ترکیه تحریم می‌کند.
به گفته سندرز، وزیر دادگستری و وزیر کشور ترکیه توسط وزارت خزانه داری آمریکا تحریم شده، دارایی های آن دو بر اساس اختیارات قضایی آمریکا بلوکه شده، و مرادوات تجاری افراد با این دو وزیر ترک، ممنوع خواهد شد.
البته این اقدام آمریکا از سوی ترکیه بی‌پاسخه نماند و اردوغان خطاب به مردم ترکیه اعلام کرد، آمریکا هنوز دولت و ملت ترکیه را نشناخته و سخنان خام می گوید.
اردوغان به مردم گفت هرچه دلار در منزل و بالش‌های خود دارید در بازار به لیر تبدیل کنید که می‌تواند برای اقتصاد کشور ما بسیار مناسب باشد.
طی هفته های اخیر، رئیس جمهور و وزیر خارجه ایالات متحده به کرات ترکیه را تهدید کرده اند که در صورت آزاد نکردن این کشیش متهم به توطئه‌چینی، تحریم‌های سنگینی را علیه آنکارا اعمال خواهند کرد.
*کاهش 35 درصدی ارزش ریال
اما کاهش ارزش ریال ایران در برابر دلار در سال گذشته 35 درصد بود تهدیدهای آمریکا برای تحریم و جو منفی ایجاد شده برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی باعث شد تا وضعیت ریال ایران مناسب نباشد اما برخی اشتباهات در برنامه‌های داخل نیز به کاهش ارزش ریال دامن زد، هجوم مردم برای خرید دلار و حتی سکه از بازار عاملی برای افزایش دلار شد.
شورای جهانی طلا روز پنجشنبه اعلام کرد:میزان خرید این فلز گرانبها طی سه ماه گذشته پس از خروج آمریکا از برجام از سوی ایرانی‌ها دو برابر شده است.
البته به همان میزان که مردم برای خرید طلا اشتیاق داشتند شاید بیشتر از آن دلار خریداری کردند که سبب شد تا ارزش دلار در کشور در برابر پول ملی به شدت افزایش یابد.
سیاست‌های پولی نامطمئن و آزمون و خطاها از سوی مسئولان بانک مرکزی هم فتیله نابسامانی‌های ارزی را شعله ور کرد. برنامه اعلام ارز دو نرخی و تفاوت 7000 تومانی ارز دولتی با ارز غیر رسمی و بازار سیاه سبب رانت و فساد و پایین آمدن ارزش ریال در برابر دلار گردید.
اگرچه الان سکاندار بانک مرکزی کشور عوض شده تا این اوضاع را سامانی دهد و سیاست‌های ارزی دولت فردا ابلاغ خواهد شد اما مسئولان باید بدانند که نمی‌توان با آزمون و خطا مسائل را مدیریت کرد، در عصر امروز دیگر نمی‌توان اشتباه کرد که هر اشتباهی تاوان بزرگی در پی خواهد داشت.
یک بررسی نشان می‌دهد اگر از علم امروز 15 دقیقه عقب بمانیم دیگر به آن دسترسی نخواهیم داشت
گزارش اسپکتاتور ایندکس اعلام می‌کند: در سال گذشته ارزش پول برزیل 18 درصد، پاکستان 17 درصد، اندونزی 9 درصد، هند 8 درصد، استرالیا 7 درصد و روسیه 6 درصد کاهش داشتند.
این آمارها نشان می‌دهد که حتی ارزش پول یورو هم کاهش 1.7 درصدی در برابر دلار داشته است. یوآن چین، ین ژاپن و پوند انگلیس هم کاهش‌هایی به ترتیب 1.3، 0.5 و 0.3 درصد را تجربه کردند.
*پیمان کشورها برای مقابله با سلطه دلار
کشورها برای مقابله با سلطه دلار و کاهش بیشتر ارزش پول‌هایشان در برابر دلار پیمانهای دوجانبه و چند جانبه امضاء می‌کنند تا از ارزهای ملی‌شان به جای دلار در مبادلات تجاری استفاده کنند، روسیه و چین در این زمینه پیشتازند وکشورهای دیگر را هم برای این کار ترغیب می‌کنند، ایران هم اخیرا برای پیمان‌ها دو جانبه با روسیه، چین و هند پیوسته است.
راهکار دیگر کشورها برای جلوگیری از هژمونی دلار خرید طلا و افزایش ذخایر این فلز گرانبهادر کشور است، روسیه ذخایر طلای خود را به 2000 تن رسانده مسئولان ارشد این کشور افزایش بیش از اندازه ذخایر این فلز گرانبها را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
روسیه تجربه بسیار خوبی از تاثیر طلا در اقتصاد این کشور به ویژه در زمان تحریم‌ها و نوسانات اقتصادی داشته است.
* افزایش تولید داخل و رهایی از اقتصاد نفتی
اما آنچه باعث افزایش ارزش پول یک کشوری می‌شود افزایش تولید داخلی است، هر اندازه از اقتصاد نفتی رهایی یافته و به تولید داخل بپردازیم ارزش پول ملی تقویت خواهد شد برنامه‌ها و تزریق دلار در زمان بالا رفتن قیمت، مسکن‌های مقطعی است که نخواهد توانست ثبات و پایداری ارزی به بازار ببخشد.
